Του Κωνσταντίνου Μάγνη, Πελοπόννησος
Σε δύο διαφορετικές εκτιμήσεις πάνω σε ένα περιστατικό ποινικού ενδιαφέροντος, ποια γνώμη υπερισχύει; Του εισαγγελέα ή του πανεπιστημιακού της νομικής επιστήμης; Αμφότεροι εξέτασαν την ίδια υπόθεση, αλλά η άποψή τους αποκλίνει.
Μιλάμε για την υπόθεση Δημήτρη Ινδαρέ και υιών, που απασχόλησε το πανελλήνιο πέρυσι τέτοια εποχή ακριβώς. Σύμφωνα με τις αρχές, ήταν μια υπόθεση υπόθαλψης παραβατών και αντίστασης: Οι γιοι του πατρινού κινηματογραφιστή μετείχαν σε κατάληψη κτιρίου. Κατά η διάλυση της κατάληψης επέστρεψαν στη γειτνιάζουσα οικογενειακή εστία, από τον ανοιχτό χώρο της οποίας διέφυγαν και καταληψίες. Οι γιοι και ο πατέρας παρεμπόδισαν την αστυνομία στο έργο της, πεισματικά και έξαλλα.
Σύμφωνα με την οικογένεια, όλα ήταν μια παρεξήγηση. Οι γιοι δεν είχαν καμία εμπλοκή στην κατάληψη, αλλά χάζευαν την ανακατάληψη μαζί με τον πατέρα. Η εισβολή αστυνομικών στον χώρο τους, τους αιφνιδίασε και εναντιώθηκαν, με αποτέλεσμα να υπάρξει σύρραξη, η οποία προκάλεσε περαιτέρω αυτανάφλεξη, κάτι που παθαίνει κανείς όταν νιώθει ότι τον πνίγει το δίκιο.
Εμείς γενικά ξεχάσαμε το θέμα, αλλά η οικογένεια δεν το ξέχασε. Φέρει βαριά ηθικά πλήγματα από τη νύχτα εκείνη, ενώ έχει να διαχειριστεί και περαιτέρω επιπτώσεις: Μια τρωθείσα έξωθεν μαρτυρία στα μάτια όσων θεωρούν ότι «δεν μπορεί να τα παραλέει η αστυνομία».
Πού βρίσκεται το ζήτημα; Η υπόθεση, με τους Ινδαρέ κατηγορούμενους δεν έχει πάει στο ακροατήριο. Αργεί που αργεί γενικά η δικαιοσύνη, τη φρενάρει και ο κόβιντ.
Η υπόθεση με τους Ινδαρέ κατηγόρους, θα φτάσει στο ακροατήριο; Φαίνεται πως όχι. Ο εισαγγελέας Αθηνών που χειρίστηκε τις έρευνες δυνάμεις της μήνυσης που κατέθεσαν ο σκηνοθέτης και οι γιοι του, απέρριψε την έγκληση, ως αβάσιμη. Αποφάνθηκε ότι τα πράγματα δεν ήσαν έτσι όπως τα εμφάνισαν οι μηνυτές, αλλά όπως τα εμφάνισαν οι μηνυθέντες. Πώς έφθασε στο συμπέρασμα αυτό; Με βάση τους ισχυρισμούς και τα έγγραφα που προσκόμισαν οι δεύτεροι, όπως σημειώνει στο «δια ταύτα» της απόφανσής του, σε έγγραφο της 6ης Νοεμβρίου.
Με άλλα λόγια, ο εισαγγελέας έκρινε ότι μια μήνυση απορρίπτεται επειδή η πλευρά του μηνυθέντος υποστηρίζει άλλη εκδοχή των γεγονότων από αυτή που υποστηρίζει ο μηνυτής.
Σύμφωνα με τον νόμο ασφαλώς και έχει δικαίωμα η εισαγγελική αρχή να απορρίψει μια προδήλως ψευδή ή καταχρηστική έγκληση, αλλά θέλει πολλή συζήτηση εάν στην προκείμενη περίπτωση μπορεί η έννομη τάξη να τελειώνει μέσω της ακλόνητης πεποίθησης ενός κρατικού λειτουργού ότι για να τα λέει έτσι το κράτος, οι άλλοι λειτουργεί, φυσιολογικά έτσι θα είναι.
Σημειωτέον, στο μεταξύ, ότι υπήρξε στην προκείμενη περίπτωση και άλλη γνωμάτευση, από λειτουργό που έδρασε για λογαριασμό του κράτους. Πρόκειται για τον καθηγητή Ν. Αλιβιζάτο, ο οποίος προέδρευσε στην επιτροπή που συνέστησε η πολιτεία για να ελέγξει ενδεχόμενες καταχρηστικές και παράνομες συμπεριφορές αστυνομικών οργάνων. Οπως γράψαμε πριν λίγες μέρες, ο γνωστός συνταγματολόγος εμφανίστηκε σε διαδικτυακή εκπομπή δηλώνοντας ότι στην περίπτωση του επεισοδίου στο Κουκάκι, η ΕΛΑΣ έδρασε ερασιτεχνικά, έχασε τους καταληψίες από τα χέρια της και στη συνέχεια «κρύφτηκε» πίσω από την οικογένεια Ινδαρέ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η αστυνομία τα στύλωσε στη συγκεκριμένη υπόθεση για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από την αποτυχία της.
Ο εισαγγελέας δεν κάνει τέτοιες κρίσεις. Αντιπαραβάλλει την εκδοχή Ινδαρέ με εκείνες που παρουσιάστηκαν κατά την προκαταρκτική εξέταση μέσω καταθέσεων, εγγράφων και τις ανωμοτί εξηγήσεις των εγκαλουμένων. Στοιχεία που φαίνεται να υιοθετεί, χωρίς να θεωρεί ότι η φύση της υπόθεσης, ο δημόσιος θόρυβος, η ανάγκη να επιβεβαιωθεί με δικαστική απόφαση το κύρος της έννομης τάξης, θα επέβαλλαν να βασανιστούν οι ισχυρισμοί των εγκαλουμένων και επ’ ακροατηρίω.
Αντιθέτως, προσυπογράφει ότι οι υιοί Ινδαρέ κατά την αστυνομική επέμβαση πέταξαν αντικείμενα στα όργανα της τάξης, μαζί με άλλους καταληψίες, στη συνέχεια σάλταραν στην ταράτσα του σπιτιού τους. Ο Εισαγγελέας μνημονεύει τις αιτιάσεις των μηνυτών, αλλά τις εκλαμβάνει ως αβάσιμες μελετώντας «το αποδεικτικό υλικό», από το οποίο προκύπτει ότι οι υιοί Ινδαρέ άσκησαν εκείνοι τη βία κατά των αστυνομικών, προσπαθώντας να αποφύγουν τη σύλληψη. Ως αποδεικτικό υλικό υποθέτουμε ότι εννοούνται οι ισχυρισμοί των μηνυθέντων αστυνομικών, αφού δεν υπήρξε άλλη μαρτυρία τρίτου για όσα έγιναν στην ταράτσα.
Προκύπτει εδώ ένα ερώτημα με νομική, κυρίως όμως με πολιτική αξία: Είναι αυτός ο πειστικότερος τρόπος για να εγγυάται η έννομη τάξη για τη διαφάνεια και τη νομιμότητα των πράξεων της εξουσίας; Θα πρέπει να γίνεται δηλαδή «αυτεπαγγέλτως» αποδεκτό ότι σε μια διένεξη- αντίθεση- προστριβή κράτους και πολιτών, το δίκιο θα βρίσκεται με το μέρος του κράτους, αυταπόδεικτα και ασυζητητί; Στην προκείμενη περίπτωση, πάντως, προκύπτει ένα «χαριτωμένο» παράδοξο. Να απορρίπτεται η μήνυση ενός πολίτη, για τον λόγο ότι ο μηνυθείς αντικρούει τους ισχυρισμούς του, με δικούς του ισχυρισμούς, που προσλαμβάνουν ισχύ αποδείξεως. Μπορεί να κρίνεται περιττός ο δικαστής σε μια τέτοια υπόθεση; Νιώθει άνετα η δημοκρατία όταν η έννομη τάξη δικάζει μεν, αλλά δεν δικάζεται;
Να μια ιδέα για μυθοπλασία. Από τη «Δίκη», στη «Μη Δίκη». Αντίθετη κατάσταση, αλλά επίσης εφιαλτική.
