Κανένα επενδυτικό σχέδιο στο πλαίσιο συγχώνευσης και εξαγοράς επιχειρήσεων δεν έχει υποβληθεί μέχρι σήμερα προς χρηματοδότηση στο Ταμείο Ανάκαμψης και Επιχειρηματικότητας (RRF), παρά το γεγονός ότι η χώρα μας είναι πρωταθλήτρια στην απορρόφηση των πόρων του δανειακού σκέλους του RRF. Η εικόνα αυτή έρχεται σε αντίφαση με την αδήριτη ανάγκη δημιουργίας μεγαλύτερων επιχειρηματικών σχημάτων, τα οποία θα βελτιώσουν την παραγωγικότητα των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που υπολείπεται σημαντικά έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Αυτό επισήμαναν οι ομιλητές που συμμετείχαν στην εκδήλωση που διοργάνωσε η ΑΟΝ με θέμα τις τάσεις στον τομέα των εξαγορών και συγχωνεύσεων το 2023, υπογραμμίζοντας την απουσία κουλτούρας συνεργασιών στην ελληνική επιχειρηματικότητα, αλλά και την ανάγκη δημιουργίας ενός ισχυρότερου πλαισίου κινήτρων, που θα ενισχύσει την πολιτική συγχωνεύσεων και εξαγορών για τη μεγέθυνση των μικρών επιχειρήσεων.
Χαμηλή παραγωγικότητα
«Η ανάγκη για περισσότερες εξαγορές και συγχωνεύσεις είναι σύμφυτη της διάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας», υπογράμμισε ο Τάσος Ιωσηφίδης, partner στην EY και επικεφαλής του τμήματος Στρατηγικής και Συναλλαγών, σημειώνοντας ότι «οι μικρές επιχειρήσεις στη χώρα μας, ενώ αντιπροσωπεύουν το 96% του συνόλου, απασχολούν το 55,8% των εργαζομένων και αποδίδουν το 40% της παραγωγικότητας του μέσου όρου των αντίστοιχων ευρωπαϊκών».
Υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις με λιγότερα από 9 άτομα προσωπικό, οι οποίες, όπως σημείωσε, «έχοντας κύριο στόχο τη βραχυπρόθεσμη επιβίωσή τους, στερούνται μακροπρόθεσμου επιχειρηματικού πλάνου και της πρόσβασης στον τραπεζικό δανεισμό ή στα διάφορα ευρωπαϊκά και εθνικά χρηματοδοτικά εργαλεία». Οπως υπογράμμισε μάλιστα στην ίδια εκδήλωση ο Γιάννης Εμίρης, γενικός διευθυντής Wholesale Banking στην Alpha Bank, «η παραγωγικότητα των μικρών επιχειρήσεων –σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας– επιδεινώθηκε τα τελευταία χρόνια, υποχωρώντας άνω του 50%, όταν στις πολύ μεγάλες ο αντίστοιχος δείκτης είναι στο 120%».
Το φαινόμενο της επιχειρηματικότητας «επιβίωσης», δηλαδή της δημιουργίας μιας μικρής επιχείρησης ως ευκαιρίας εξόδου από την ανεργία, κυριάρχησε κατά τη διάρκεια της κρίσης, όπου ο αριθμός των πολύ μικρών επιχειρήσεων αυξήθηκε λόγω και των κόκκινων δανείων που οδήγησαν σε συρρίκνωση των εταιρειών. Εξαιτίας του μικρού μεγέθους της, η πλειονότητα των ελληνικών ΜΜΕ δεν έχει περιθώρια επίτευξης των οικονομιών κλίμακας που θα τις καθιστούσε ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο και άρα υπάρχει σαφής ανάγκη οι επιχειρήσεις να μεγεθυνθούν, έτσι ώστε να αποκτήσουν την κρίσιμη μάζα για να ανταγωνιστούν τόσο στην εγχώρια αγορά όσο και στη διεθνή.
Σύμφωνα με τους ομιλητές, παρά την παρατεταμένη ανασφάλεια και αστάθεια στο διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον, η ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισμού παραμένει ανθεκτική, καθώς το 2022 χαρακτηρίστηκε από αυξημένη κατά 21% δραστηριότητα στον τομέα των εξαγορών και των συγχωνεύσεων. Συγκεκριμένα, ολοκληρώθηκαν 94 συναλλαγές με συνολική αξία που άγγιξε τα 10,4 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 6,1 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2021, μια ιστορική υψηλή επίδοση για τη χώρα μας.
Εντούτοις, οι πέντε σημαντικότερες εξαγορές και συγχωνεύσεις το 2022 αντιπροσωπεύουν το 41% της συνολικής αξίας των συναλλαγών και η μέση αξία ήταν υψηλότερη κατά 54 εκατ. ευρώ, υποδηλώνοντας μια στροφή σε μεγαλύτερες συναλλαγές, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη διεύρυνσης της τάσης συγκέντρωσης και στις μικρότερες επιχειρήσεις. Η τάση αυτή συνεχίζεται και την τρέχουσα χρονιά, μέσα από συμφωνίες όπως η εξαγορά του 9% της Alpha Bank από τη Unicredit, της «Κωτσόβολος» από τη ΔΕΗ, τις επενδύσεις της Goldman Sachs στον ξενοδοχειακό κλάδο, και άλλες συμφωνίες που αναμένεται να ανεβάσουν τη συνολική αξία των συναλλαγών και για το 2023.
Σημαντικό ρόλο στην αύξηση των συναλλαγών μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων παίζουν οι ξένες άμεσες επενδύσεις, που ανήλθαν το 2022 στα 7,2 δισ. ευρώ, καταγράφοντας ετήσια άνοδο 35% σε σχέση με το 2021, με παράλληλη άνοδο κατά 57% των greenfield projects, των επενδυτικών δηλαδή έργων που δημιουργούν νέες εγκαταστάσεις και νέες θέσεις εργασίας.
Βασικά ζητήματα που τίθενται από τους επενδυτές, όπως υπογράμμισε στην ίδια εκδήλωση ο Κωνσταντίνος Βουτεράκος, senior partner στη δικηγορική εταιρεία Κυριακίδης – Γεωργόπουλος, είναι τα φορολογικά κίνητρα με έμφαση το σταθερό φορολογικό περιβάλλον, η ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης, η μείωση της γραφειοκρατίας για την έκδοση αδειών και την επίλυση διαφορών και η έμφαση στη βιώσιμη ανάπτυξη. Κυρίαρχο θέμα, σύμφωνα με όλες τις μελέτες, είναι το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, καθώς όπως υπογράμμισε ο κ. Ιωσηφίδης, η χώρα έχει χάσει κρίσιμο δυναμικό λόγω του brain drain της τελευταίας 15ετίας και σε συνδυασμό με την πλασματική ανεργία και την ανεργία τριβής, «επιβάλλει να δουλέψουμε εντονότερα για την αποτελεσματική διασύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας». Σοβαρές ελλείψεις διαπιστώνονται και σε εργάτες ή τεχνικούς για την υποστήριξη των έργων υποδομών, αλλά και σε κλάδους όπως ο τουρισμός, ο αγροδιατροφικός τομέας κ.ά., με συνέπεια «παρά τα χρηματοδοτικά εργαλεία και το αυξημένο επενδυτικό ενδιαφέρον να μην υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι για να υλοποιήσουν τα έργα».
