Σε λιγότερο από ένα τετράμηνο, το πρόβλημα της ενέργειας θα συμπληρώσει πενήντα χρόνια από τότε που προέκυψε. Ήταν το 1973, όταν οι διεθνείς παραγωγοί πετρελαίου συνασπίσθηκαν για να εκβιάσουν τον αναπτυγμένο δυτικό βιομηχανικό κόσμο. Μέσα σε μια μέρα υπερτριπλασίασαν τις τιμές του «μαύρου χρυσού» και λίγο αργότερα η παγκόσμια αγορά χρήματος είχε γεμίσει με πετροδολλάρια που κάποιοι σεΐχηδες και τριτοκοσμικοί δικτάτορες δεν ήξεραν τι να τα κάνουν.
Από τότε έως σήμερα, το θέμα της ενέργειας αποτελεί κεντρικό στοιχειό της διεθνούς οικονομίας και πολιτικής, εσχάτως δε συνδέεται και με νέα προβλήματα, όπως αυτό της κλιματικής αλλαγής και της αποκαλούμενης «βιώσιμης ανάπτυξης».
Στο πλαίσιο αυτό, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ήταν ευκαιρία και αφορμή για μια εντυπωσιακή άνοδο των διεθνών τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου, δύο ενεργειακά προϊόντα με τεράστιο γεωπολιτικό αλλά και κοινωνικό βάρος. Έχει προκύψει έτσι μια νέα ενεργειακή κρίση, η οποία πλήττει νοικοκυριά, επιχειρήσεις και διεθνή οικονομική συγκυρία, τροφοδοτεί όμως και μια διεθνή παραπληροφόρηση.
κατά ον εκτελεστικό γενικό διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Ενέργειας κ. Φατίχ Μπιρόλ, η μυθολογία ότι η Ρωσία θα είναι ο μεγάλος κερδισμένος της σημερινής ενεργειακής κρίσης που ο Βλαδίμηρος Πούτιν προκάλεσε, δεν έχει καμμιά απολύτως βάση. «Η Ρωσία δεν κερδίζει καμιά μάχη της ενέργειας», τονίζει ο Φ.Μπιρόλ στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς». Τα βραχυπρόθεσμα κέρδη της από την άνοδο των τιμών, σε κάποια φάση θα αναιρεθούν από την απώλεια εμπιστοσύνης της διεθνούς κοινότητας και ειδικότερα της Ευρώπης, απέναντι στη Ρωσία και τη συναλλακτική της φερεγγυότητα. Ακόμα χειρότερα, η Ρωσία αποξενώνεται από τις πιο σύγχρονες ενεργειακές τεχνολογίες, ιδιαίτερα δε αυτές της μεταφοράς υγροποιημένου αερίου LNG.
«Ένα αυξανόμενο μερίδιο της ρωσικής παραγωγής πετρελαίου επρόκειτο να προέλθει από πιο σύνθετα κοιτάσματα πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων, αρκτικών ή άλλων δύσκολα ανακτήσιμων πόρων.
Η απουσία δυτικών εταιρειών, τεχνολογιών και παροχών υπηρεσιών, ως αποτέλεσμα των κυρώσεων, εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους για την ικανότητα της χώρας να εκμεταλλευτεί αυτούς τους πόρους.
Η Ρωσία βασιζόταν στο υγροποιημένο φυσικό αέριο ως τον κύριο τρόπο για να διαφοροποιήσει τις εξαγωγές της από τη μεγάλη εξάρτηση από την Ευρώπη.
Πριν από την εισβολή της στην Ουκρανία, ο δηλωμένος στόχος της Ρωσίας ήταν να εξάγει 120-140 εκατ. τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου ετησίως έως το 2035, δηλαδή τουλάχιστον τετραπλάσιο του σημερινού επιπέδου. Αυτό μοιάζει μακρινή προοπτική χωρίς διεθνείς εταίρους και τεχνολογίες.
Η εγχώρια τεχνολογία υγροποίησης έχει αντιμετωπίσει δυσκολίες και καθυστερήσεις. Τα σχέδια επέκτασης του LNG Ρωσίας επιστρέφουν τώρα στο σχεδιαστήριο»,τονίζει ο Φ.Μπιρόλ
Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία δύσκολα θα παρακολουθήσει τις διεθνείς ανακατατάξεις στον ενεργειακό τομέα και η φιλολογία ότι θα στηριχθεί σε κινεζική τεχνολογία δεν έχει καμμίαν απολύτως βάση. Οι ίδιοι οι Κινέζοι αναγνωρίζουν ότι η τεχνολογική τους εξάρτηση από τη Δύση ξεπερνά το 70% και στόχος τους είναι να κατεβάσουν το ποσοστό αυτό στο 10% έως το 2040. Απομένει να δούμε όμως έως τότε ποια θα είναι τα δυτικά τεχνολογικά βήματα, κυρίως δε στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τις οποίες ο κ. Πούτιν δείχνει να αγνοεί πλήρως.
«Επομένως, μην πιστεύετε όλες τις αρνητικές αφηγήσεις για την ενεργειακή κρίση», τονίζει χαρακτηριστικά ο Μπιρόλ προσθέτοντας: «Ναι, υπάρχουν κάποιες δύσκολες προκλήσεις μπροστά μας, ειδικά αυτό τον χειμώνα. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η Ρωσία κερδίζει ή ότι οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι καταδικασμένες.
Και μετά τον χειμώνα έρχεται η άνοιξη».
Και από την άποψη αυτή,είναι πολύ πιθανόν ο γενικός διευθυντής του ΠΟΕ να εχει δίκηο και να βλέπει πιο μακρυά.Διότι, ως γνωστόν, πετρελαϊκά σοκ της δεκαετίας του 1970 οδήγησαν σε σημαντική πρόοδο στην ενεργειακή απόδοση, την πυρηνική ενέργεια, την ηλιακή και την αιολική ενέργεια.Ειχαν ετσι θετική επίπτωση στην επίλυση διεθνών ενεργειακών προβλημάτων.
Η σημερινή κρίση μπορεί να έχει παρόμοιο αντίκτυπο και να συμβάλει στην επιτάχυνση της μετάβασης προς ένα καθαρότερο και ασφαλέστερο ενεργειακό μέλλον».
Ένα μέλλον εξάλλου το οποίο θα ανατρέψει και γεωπολιτικές ισορροπίες, όπως αυτό συνέβη μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973 και επιταχύνθηκε με τη δεύτερη το 1979.
