Η πρόοδος της Ελλάδας στο πεδίο του ψηφιακού μετασχηματισμού είναι σημαντική, όμως ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς, ωσότου η χώρα να γίνει Εσθονία, όπου όλες οι διαδικασίες σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα πραγματοποιούνται ψηφιακά εδώ και πολλές δεκαετίες.
Η δημιουργία της ενιαίας ψηφιακής πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr) αποτελεί τομή με σημαντικά οφέλη για πολίτες και επιχειρήσεις. Ωστόσο υπάρχουν ακόμη σημαντικά περιθώρια βελτίωσης σε πεδία όπως η Δικαιοσύνη και η προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Το χαμένο έδαφος εκτιμάται ότι θα ανακτηθεί χάρη στα ψηφιακά έργα του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ στον τομέα της Δικαιοσύνης τα βλέμματα είναι στραμμένα στις συμβάσεις που δρομολογούνται. Ως εκ τούτου υπολογίζεται ότι θα απαιτηθούν δύο έως τρία χρόνια μέχρι να φανούν πλήρως οι αλλαγές που θα επιφέρει ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός της χώρας στην ελληνική οικονομία αλλά και στην καθημερινότητα των πολιτών. Την ίδια στιγμή, για τις επιχειρήσεις τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης λειτουργούν ως μοχλός ανάπτυξης αλλά και ως επιταχυντής του μετασχηματισμού τους μέσω της υιοθέτησης των κατάλληλων ψηφιακών εργαλείων και της διαμόρφωσης ενός νέου μοντέλου λειτουργίας.
Θα χρειασθούν δύο έως τρία χρόνια μέχρι να φανούν πλήρως οι αλλαγές στην οικονομία.
Αυτά είναι μόνο μερικά από τα συμπεράσματα του συνεδρίου για την τεχνολογία (Technology Summit: Shaping the digital transition) που διοργάνωσε ο ψηφιακός βραχίονας στην οικονομική ενημέρωση του ομίλου «Καθημερινή», Moneyreview.gr, αυτή την εβδομάδα στον συνεδριακό χώρο του ξενοδοχείου Four Seasons. Στη διοργάνωση έδωσαν το «παρών» ο υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης, o υπουργός Επικρατείας, αρμόδιος για τον Συντονισμό του Κυβερνητικού Εργου Ακης Σκέρτσος, η Μαργκρέτε Βεστάγκερ, Ευρωπαία επίτροπος Ανταγωνισμού και επικεφαλής του «Europe Fit for the digital age», ο Μιχάλης Μπλέτσας, διευθυντής Πληροφορικής του MIT Media Lab, και ο Λαρς Ράσμουσεν, συνιδρυτής του Google Maps, επενδυτικός άγγελος (Angel Investor) και συνιδρυτής της Weav Music με συνολικά περισσότερους από 40 συμμετέχοντες.
Ενα άλλο συμπέρασμα είναι πως ύστερα και από τον πόλεμο στην Ουκρανία αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ενωση η ανεξαρτησία στην παραγωγή ημιαγωγών και στα τεχνολογικά εξαρτήματα, όπως ανέφερε η κυρία Βεστάγκερ. Επίσης, η πιο σημαντική παρακαταθήκη από την ψηφιοποίηση των διαδικασιών στο Δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα αφορά την αλλαγή στη νοοτροπία των πολιτών, όπως σημείωσε ο Μιχάλης Μπλέτσας, διευθυντής Πληροφορικής του MIT Media Lab. Πρόσθεσε ότι η πολιτεία θα πρέπει να εξετάσει το συνολικότερο πλαίσιο και τους επιμέρους όρους διεξαγωγής των διαγωνισμών του Δημοσίου, προκειμένου να αποφεύγονται άσκοπες καθυστερήσεις και να υλοποιούνται με ταχύτερους ρυθμούς οι διαγωνιστικές διαδικασίες.
Αναγνωρίζοντας τη μεγάλη σημασία των ψηφιακών υποδομών, ο ΟΤΕ υλοποιεί ένα επενδυτικό πρόγραμμα 3 δισ. ευρώ με στόχο να καλύψει έως το 2027 τα δύο τρίτα των νοικοκυριών της χώρας με οπτική ίνα μέχρι το σπίτι (FTTH), όπως ανέφερε ο Γιάννης Κωνσταντινίδης, Chief Officer Στρατηγικής, Μετασχηματισμού και Παρόχων του ομίλου ΟΤΕ. Στον κλάδο της ναυτιλίας, η αξιοποίηση των κατάλληλων δεδομένων επιτρέπει να διαμορφωθεί η βέλτιστη διαδρομή και έτσι να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο ο στόλος πλοίων, όπως σημείωσε ο Ιωάννης Μαρτίνος, διευθύνων σύμβουλος της Signal Group.
Πώς η Εσθονία μετατράπηκε σε ένα ψηφιακό κράτος
«Στην καρδιά της συνολικότερης στρατηγικής που εφαρμόσαμε ήταν το υψηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, η κοινότητα των νεοφυών επιχειρήσεων που ενίσχυσε σε μεγάλο βαθμό την οικονομία μας, καθώς και η προσέλκυση ταλέντων ακόμη και από άλλες χώρες». Σε αυτή τη φράση ο Κάλε Πάλινγκ, πρώην μέλος του Κοινοβουλίου της Εσθονίας, συνιδρυτής και COO της νεοφυούς επιχείρησης Cachet, η οποία παρέχει ασφάλιση σε όσους εργάζονται σε διαδικτυακές πλατφόρμες, συμπύκνωσε τη στρατηγική που ακολούθησε η Εσθονία ώστε να μετατραπεί σε ένα –σχεδόν καθολικό– ψηφιακό κράτος, ήδη από το 1996. Μιλώντας στο συνέδριο Technology Summit: Shaping the digital transition του Moneyreview.gr, ο κ. Πάλινγκ αναφέρθηκε στην ψηφιακή ταυτότητα, καινοτομία που η χώρα εισήγαγε από το 2002, καθιστώντας αναγκαία τη χρήση της από τους πολίτες, ενώ στάθηκε και στην τεχνολογία (x-road) που έχει αναπτύξει το κράτος μέσω της οποίας γίνεται ανταλλαγή δεδομένων. «Κάναμε μικρά βήματα προκειμένου να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών. Θα πρέπει λοιπόν να δημιουργούνται ψηφιακές υπηρεσίες οι οποίες θα βελτιώνουν τη ζωή των ανθρώπων’ δήλωσε, συμπληρώνοντας πως η δυνατότητα να κάνεις μια φορολογική δήλωση ψηφιακά σε 2-5 λεπτά, η δυνατότητα ίδρυσης επιχείρησης σε 20 λεπτά, αλλά και η απομακρυσμένη ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν τη ζωή των πολιτών και καλλιεργούν την εμπιστοσύνη μεταξύ κράτους και πολίτη.
Κάνοντας μια σύντομη ανασκόπηση της πορείας που ακολούθησε η Εσθονία μέχρι να γίνει ψηφιακό κράτος, ο κ. Πάλινγκ μίλησε για το μικρό μέγεθος της χώρας, γεγονός που ευνόησε σημαντικά τις προσπάθειές της προς αυτή την κατεύθυνση. «Η αρχή έγινε τη δεκαετία του ’90, όταν αποκτήσαμε ανεξαρτησία. Για μια χώρα με 1,3 εκατομμύρια κατοίκους, όπου κανένας από τους κλάδους της οικονομίας δεν ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένος, η ψηφιοποίηση ήταν η μόνη λύση για να εξελιχθούμε και να οικοδομήσουμε εκ νέου το κράτος», ανέφερε. «Το 1996 καταστήσαμε ψηφιακές όλες τις περιφέρειες της Εσθονίας, παρέχοντάς τους διασύνδεση με το Ιντερνετ, θέτοντας εγκαίρως τις αναγκαίες βάσεις μιας επερχόμενης ανάπτυξης, ανοίγοντας ταυτόχρονα νέες οδούς σκέψης και συνεργασίας. Ακολούθησε η έκδοση ψηφιακής ταυτότητας, ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξε και το γεγονός ότι καθιερώθηκε ένα επίπεδο ανταλλαγής δεδομένων».
Ο κ. Πάλινγκ τόνισε πως η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών βοήθησε τη χώρα να εξοικονομήσει 2% του ΑΕΠ, ενώ, ενθυμούμενος την κυβερνοεπίθεση που σημειώθηκε το 2006, ανέφερε πως η συμβολή του ιδιωτικού τομέα ήταν καθοριστική για να κερδίσει και πάλι το κράτος την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Ο κ. Πάλινγκ έδωσε χρήσιμες συμβουλές στην Ελλάδα, προκειμένου να επιτύχει την αποτελεσματική ψηφιοποίηση των υπηρεσιών της, ενόψει και μιας σειράς εργαλείων (π.χ. η ψηφιακή ταυτότητα, το ψηφιακό δίπλωμα οδήγησης) που θα εισαγάγει σύντομα το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. «Οι καλύτερες συμβουλές: προσκαλέστε τον ιδιωτικό τομέα να σας συμβουλεύσει, θα ξέρει σίγουρα καλύτερα από εσάς, και κάντε απλά και σύντομα βήματα. Είναι καταστροφή να προσπαθείς να λύσεις τα πάντα ταυτόχρονα», υπογράμμισε, συμβουλεύοντας τη χώρα να ψηφιοποιεί σταδιακά μία μία υπηρεσία ώστε να μην καταρρεύσει το σύστημα.
Οσον αφορά τις startups και τον ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν στην ψηφιοποίηση του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, ο κ. Πάλινγκ ανέφερε πως στις αρχές του 2000 δεν υπήρχε πρόσβαση σε επενδυτικά κεφάλαια και ότι η Εσθονία προχώρησε στην ιδιωτικοποίηση του εθνικού τηλεπικοινωνιακού παρόχου επενδύοντας όλα τα κεφάλαια στη δημιουργία ενός κρατικού επενδυτικού κεφαλαίου για επενδύσεις σε νεοφυείς εταιρείες.
Επειτα άρχισε η ανάπτυξη και ιδιωτικών κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών, με την κυβέρνηση να αποφασίζει τη σταδιακή ολοκλήρωση της λειτουργίας του fund το 2015, λόγω της ανάπτυξης που είχε αρχίσει να καταγράφει το οικοσύστημα καινοτομίας στην Εσθονία. «Οσο περισσότερη προσπάθεια κάνεις τόσο μεγαλύτερη προσοχή μπορείς να κερδίσεις», ανέφερε στο κλείσιμο της τοποθέτησής του ο κ. Πάλινγκ, παραδεχόμενος πως υπάρχουν πολλές ελληνικές startups που θα μπορούσαν να αναδειχθούν unicorns εταιρείες, δηλαδή η αξία τους να υπερβεί το 1 δισ. δολάρια.
Μοχλός επιτάχυνσης των αλλαγών το Ταμείο Ανάκαμψης
Η υλοποίηση των έργων που χρηματοδοτούνται, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, θα κάνει πραγματικότητα τον πλήρη ψηφιακό εκσυγχρονισμό της χώρας, όπως ανέφερε στο Technology Summit του Moneyreview.gr ο Κυριάκος Πιερρακάκης, υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Υπολογίζεται ότι 440 και περισσότερα έργα, που διαμορφώνουν τη Βίβλο του Ψηφιακού Μετασχηματισμού, χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, «καλύπτοντας κενά και εκκρεμότητες των τελευταίων πολλών ετών στη χώρα μας και δη στον δημόσιο τομέα». Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης προωθεί νομοσχέδιο που θα ρυθμίζει σύγχρονες, αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως το Blockchain, και θα προσδιορίζει το «Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών – Μίτος», το επίσημο μητρώο διαδικασιών του ελληνικού Δημοσίου. Το μητρώο απευθύνεται σε ιδιώτες, επαγγελματίες και στελέχη της δημόσιας διοίκησης, που ενδιαφέρονται να πληροφορηθούν για τον τρόπο, τον χρόνο και το κόστος υλοποίησης των διαδικασιών στο Δημόσιο.
Ο υπουργός Επικρατείας, αρμόδιος για την Παρακολούθηση και τον Συντονισμό του Κυβερνητικού Εργου, Ακης Σκέρτσος, σημείωσε ότι στην Ελλάδα δρομολογούνται επενδύσεις της τάξεως των 100 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί, κατά βάση, σε χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, το νέο ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης. Η Ελλάδα, όπως ανέφερε, έχει επεξεργαστεί και εφαρμόζει μια μακρόπνοη ψηφιακή στρατηγική με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον το 2030.
Η προσαρμογή στα νέα δεδομένα οδήγησε στην υλοποίηση επενδύσεων στον τομέα του ψηφιακού μετασχηματισμού από τους μεγάλους ομίλους, όπως ανέφερε ο Θεοδόσης Μιχαλόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Microsoft Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας. Ωστόσο υπολογίζεται ότι μόλις το 30% των μικρομεσαίων και μικρών επιχειρήσεων έχει επενδύσει, τα τελευταία χρόνια, στην τεχνολογία. Κατά τον κ. Μιχαλόπουλο, ένας κίνδυνος που ελλοχεύει και συνδέεται με την αλλαγή δεδομένων στην οικονομία αφορά το ενδεχόμενο της αναστολής των επενδύσεων σε τεχνολογία από τις επιχειρήσεις. Και αυτό παρότι αυτού του είδους οι επενδύσεις ενδέχεται να λειτουργήσουν ως ανάχωμα στις πληθωριστικές πιέσεις λόγω, για παράδειγμα, της μείωσης του κόστους των παραγόμενων προϊόντων.
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του νέου ψηφιοποιημένου τοπίου σχετίζεται με την εύρεση του κατάλληλου προσωπικού, όπως ανέφερε ο Κωνσταντίνος Φατόλας, διευθυντής Πληροφορικής της Mytilineos. Ζητούμενο είναι να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και την αγορά εργασίας. Κατά τον Λαρς Ράσμουσεν, συνιδρυτή της εφαρμογής Google Maps, επενδυτικό άγγελο (Angel Investor) και συνιδρυτή της Weav Music, οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα έχουν υψηλή εργασιακή ηθική και υψηλή κατάρτιση. Το γεγονός αυτό, όπως είπε, σε συνδυασμό με τις προσπάθειες της κυβέρνησης να προσελκύσει στη χώρα τους Ελληνες του εξωτερικού, καθιστά θετικές τις προοπτικές της Ελλάδας.
Ακόμη μία τάση, στην εποχή μετά την πανδημία, σχετίζεται με την τηλεργασία που ήρθε για να μείνει, με έναν στους δύο εργαζομένους στην Ελλάδα να εκτιμάται ότι θα απασχολείται από απόσταση, όπως ανέφερε ο Χάρης Κοντονίκας, διευθυντής Επιχειρηματικής Ανάπτυξης Νοτιοανατολικής Ευρώπης της Citrix. Ωστόσο, η νέα αυτή συνθήκη θέτει το ερώτημα κατά πόσον είναι έτοιμες οι εταιρείες να υιοθετήσουν το υβριδικό μοντέλο εργασίας και με προδιαγραφές ασφάλειας έναντι των κυβερνοεπιθέσεων.
Ο αναξιοποίητος θησαυρός των δεδομένων
Τα δεδομένα αποτελούν το νέο πετρέλαιο είχε αναφέρει ο Βρετανός μαθηματικός Κλάιβ Χάμπι, πριν από 16 χρόνια. Εάν όμως, το 2006, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things – IoT) δεν βρισκόταν σε εμβρυακή μορφή, ίσως ο Χάμπι να μην επέλεγε τη λέξη πετρέλαιο, του οποίου τα παγκόσμια αποθέματα είναι πεπερασμένα. Αυτή όμως η διαρκώς αυξανόμενη ποσότητα δεδομένων θέτει ως μεγάλο ζητούμενο την αξιοποίηση και επεξεργασία τους. Κι αυτό με δεδομένο ότι, σύμφωνα με όσα ανέφερε στο Technology Summit ο Σπύρος Πουλίδας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της IBM Ελλάδας και Κύπρου, σε καθημερινή βάση παράγονται δυόμισι πεντάκις εκατομμύρια bytes δεδομένων, από τα οποία το 65%-70% παραμένει αναξιοποίητο.
Η στρατηγική του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης προβλέπει τα δεδομένα που παράγονται από ψηφιακές υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα αυτές που διατίθενται μέσω του Gov.gr, να είναι πλήρως αξιοποιήσιμα από ιδιώτες και επιχειρήσεις. Αυτή η ανάγκη γίνεται αντιληπτή εάν ληφθεί υπόψη ότι, μέσω του Gov.gr, έχουν εκδοθεί περισσότερα από 200 εκατομμύρια έγγραφα, ενώ στα ψηφιακά συστήματα του Δημοσίου εισέρχονται 8 εκατομμύρια «πελάτες»-ΑΦΜ, όπως ανέφερε ο Αριστείδης Σωτηρόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του ΕΔΥΤΕ. Σε μηνιαία, δε, βάση αποστέλλονται προς τους πολίτες ένα εκατομμύριο μηνύματα κινητής για την έκδοση και παροχή κωδικού μίας χρήσης (OTP).
Τη μεγαλύτερη αξιοποίηση και εκμετάλλευση των δεδομένων θα εξασφαλίσει η περαιτέρω διείσδυση του ψηφιακού νέφους (cloud), όπως σημείωσε ο Μιχάλης Κασιμιώτης, διευθύνων σύμβουλος της Hewlett Packard Enterprise για τη γεωγραφική περιοχή της Ελλάδας και της Κύπρου. Εκτός όμως από τη δυνατότητα επεξεργασίας, ύψιστης προτεραιότητας είναι η ασφάλεια των δεδομένων. Εχει υπολογιστεί ότι από τη στιγμή της διαρροής – υποκλοπής δεδομένων (data breach), ωσότου η κυβερνοεπίθεση εντοπιστεί, ενδέχεται να μεσολαβήσουν έως και 200 ημέρες.
Από την πλευρά της η Persado, που εξειδικεύεται στην παροχή υπηρεσιών ψηφιακού μάρκετινγκ με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, έχει καταφέρει να πραγματοποιήσει μια διαφορετικού είδους ανάλυση δεδομένων για να δημιουργήσει εξατομικευμένα μηνύματα για την προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτού του είδους η αγορά υπολογίζεται ότι θα αποφέρει τα επόμενα χρόνια έσοδα της τάξεως των 800 δισ. ευρώ, όπως σημείωσε ο Αλέξης Βρατσκίδης, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας. Η κατάλληλη, εξάλλου, συλλογή, επεξεργασία και διαχείριση δεδομένων, σε συνδυασμό με τη χρησιμοποίηση τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, επέτρεψαν στη Pfizer να δημιουργήσει το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού «σε πρωτόγνωρα σύντομο χρονικό διάστημα», όπως ανέφερε ο Νίκο Γκαριμπόλντι, ανώτερος διευθυντής, Site Lead του Κέντρου Ψηφιακής Καινοτομίας (CDI) της φαρμακοβιομηχανίας στη Θεσσαλονίκη.
