Πρωτοβουλίες για την εξομάλυνση της δυσχερούς θέσης στην οποία έχουν βρεθεί οι δανειολήπτες λόγω της αύξησης των επιτοκίων και επομένως των δόσεων, αναπτύσσει η κυβέρνηση, πιέζοντας τις τράπεζες για μαζικές ρυθμίσεις οφειλών, πάγωμα των επιβαρύνσεων, μείωση των χρεώσεων, πιστωτική επέκταση, αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων και επιβράβευση των συνεπών δανειοληπτών.
Στο πλαίσιο αυτό ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας κάλεσε τους επικεφαλής των τραπεζών και εμμέσως πλην σαφώς απαίτησε από τις τράπεζες να αντιληφθούν τις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στην οικονομία και να μη νοιάζονται μόνο για τα κέρδη τους, αλλά να αντιληφθούν και τον ευρύτερο ρόλο τους στην οικονομία και την κοινωνία, καθώς η εξυγίανσή τους όλα τα προηγούμενα χρόνια έγινε με βασικό μοχλό το κράτος και τα χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Οικονομικών στέλνουν μήνυμα αφύπνισης προς το τραπεζικό σύστημα προκειμένου να αναλάβει πιο δυναμικό ρόλο στη δύσκολη φάση που ξεκινά το 2023.
Οι παλιές κρίσεις πέρασαν και ο κ. Σταϊκούρας ζητά από τις τράπεζες να γυρίσουν σελίδα για να αντιμετωπίσουν τις νέες που έρχονται. Ενα εκρηκτικό κοκτέιλ στην οικονομία, με αυξήσεις επιτοκίων, ενεργειακή κρίση, κύματα ακρίβειας και οικονομική επιβράδυνση, απειλεί να στρέψει όλους εναντίον όλων το 2023. Ιδίως, όμως, να φέρει τις τράπεζες αντιμέτωπες με δανειολήπτες και καταθέτες, αλλά και την ίδια την κυβέρνηση.
Μπρα-ντε-φερ
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός έθεσε δημόσια ζήτημα την Τετάρτη για την επιβράβευση των συνεπών δανειοληπτών. «Να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε», τόνισε από την Πάτρα, ζητώντας από τον υπουργό Οικονομικών να έρθει σε συνεννόηση με τις τράπεζες για εξεύρεση τρόπων στήριξης. Αμεσα η φράση του κ. Μητσοτάκη έδωσε τροφή για σενάρια και ερμηνεύτηκε από τραπεζικούς κύκλους σαν προάγγελος νέας κρατικής παρέμβασης. Ευσεβείς πόθοι ή μη, πάντως, σε μια εκρηκτική σύσκεψη που συγκάλεσε την επόμενη μέρα ο υπουργός Οικονομικών το ξέκοψε στους τραπεζίτες: ούτε νέο πρόγραμμα «Γέφυρα 3», ούτε «δάνειο pass» από το κράτος αν δεν κάνουν οι τράπεζες πρώτες αυτά που πρέπει! Δεν περισσεύει κονδύλι στον Προϋπολογισμό, ούτε η Κομισιόν εγκρίνει επιδοτήσεις όποτε τα επιτόκια ανεβαίνουν.
«Είναι η σειρά τους», λένε πλέον στο υπουργείο Οικονομικών. Και ο κ. Σταϊκούρας πιέζει τις τράπεζες σε 5 πεδία που καίνε την αγορά:
1 Πιστωτική επέκταση: Οι τράπεζες καλούνται να αυξήσουν τα δάνεια, αλλά και την περίμετρο των πελατών που δύνανται να τα λάβουν, σε μια εποχή που μικρομεσαίοι και νοικοκυριά δέχονται μεγάλη πίεση.
2 Μαζικές ρυθμίσεις οφειλών: Παρόλο που αρχικά σνόμπαραν τον εξωδικαστικό, οι τράπεζες δίνουν πλέον μέχρι και 500 ρυθμίσεις τον μήνα! Αν και αισθητή, μετά από 5 χρόνια καθυστέρησης, η πρόοδος αυτή δεν αρκεί. Ο κ. Σταϊκούρας τους ζητά περισσότερες και αναμένει προτάσεις με βάση και τη διεθνή εμπειρία, όπως το ισπανικό μοντέλο παγώματος των επιβαρύνσεων – με γνώμονα τους κανόνες ευστάθειας όμως και αφού εξετάσουν τι δείχνουν τα βιβλία τους.
3 Μείωση χρεώσεων: Η τιμολογιακή πολιτική δανείων και καταθέσεων έχει καταστεί βραχνάς επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Στα χρόνια των χαμηλών ή αρνητικών επιτοκίων, δεκάδες επιβαρύνσεις σε κάρτες, POS, εμβάσματα κ.λπ. έφερναν κέρδη στις τράπεζες. Μετά τις μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων όμως, φαντάζουν υπέρογκες οι τόσες πολλές προμήθειες, συνδρομές ή χρεώσεις για πληρωμές λογαριασμών (και της Εφορίας ακόμα), μεταφορές από τράπεζα σε τράπεζα, ανανέωση κάρτας, αλλά κυρίως στις πληρωμές με POS – που ισοδυναμεί με έμμεσο χαράτσι στον τζίρο των επιχειρήσεων.
4 Αύξηση επιτοκίων καταθέσεων: Οι ελληνικές τράπεζες προσφέρουν μέσο επιτόκιο 0,04% όταν οι ξένες δίνουν 4%! Με πληθωρισμό 10% τον χρόνο, οι καταθέτες αισθάνονται άγριο κούρεμα των χρημάτων τους. Οι ελληνικές τράπεζες δεν σπεύδουν να αυξήσουν τα επιτόκια γιατί λιμνάζουν καταθέσεις δισεκατομμυρίων μετά τα μέτρα στήριξης για την πανδημία. Κυβέρνηση και Τράπεζα της Ελλάδος ανησυχούν για κίνδυνο φυγής κεφαλαίων στο εξωτερικό. Μία ελληνική τράπεζα εσχάτως αύξησε ελάχιστα τα επιτόκια, αλλά δεν ακολούθησε άλλη.
5 Επιβράβευση συνεπών και στήριξη ευάλωτων: Η κυβέρνηση ζητά μεγαλύτερες ευαισθησίες από τις τράπεζες. Οι δυσκολίες μεγαλώνουν για όλους και πρώτα θύματα είναι οι ευάλωτοι. Ιδιαίτερα πιέζονται και όσοι αγωνίζονται να φανούν συνεπείς. Μέχρι τώρα οι τράπεζες αρνούνταν μέτρα επιβράβευσης για κάτι που θεωρείται υποχρέωση. Κάτι αλλάζει όμως στην αντιμετώπιση αυτή: πρώτη φορά -μετά και από πιέσεις της κυβέρνησης- δίνουν πλέον ρυθμίσεις και για ενήμερα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, κι ας μην έχουν βγει σε καθυστέρηση.
«Προλαμβάνειν» αντί «θεραπεύειν»
Η κυβέρνηση ζητάει δράση προτού τα πράσινα δάνεια καταστούν κόκκινα, για να προλάβει αιτήματα για έκτακτα μέτρα στήριξης. Η χώρα μπαίνει σε εποχή πρωτογενών πλεονασμάτων και δίνει αγώνα να επιστρέψει στην επενδυτική βαθμίδα, οπότε τυχόν αδράνεια δεν συγχωρείται. Τράπεζες και funds ζητάνε επίσης όμως, να δώσει και η κυβέρνηση λύσεις που να βοηθούν το τραπεζικό σύστημα. Μπορεί να βολεύει πολλούς η απόφαση του Αρείου Πάγου που μπλοκάρει τους πλειστηριασμούς, πλήττει όμως την τραπεζική πίστη γενικά, αλλά και τη δυνατότητα των τραπεζών να μεταπωλήσουν μελλοντικά πακέτα δανείων, που αλλιώς θα μένουν στα αζήτητα.
Ο Αρειος Πάγος έχει εκδώσει 11 αποφάσεις που επιτρέπουν τους πλειστηριασμούς και μία που εμποδίζει, αλλά είναι άγνωστο πότε και σε ποια λύση θα καταλήξει. Ακόμα και αν νομοθετήσει, πάντως, η κυβέρνηση για να διευκολύνει τους πλειστηριασμούς θα διευκολύνει πρώτα απ’ όλα τις ρυθμίσεις! Και αυτό θα τεθεί ως όρος και «αντάλλαγμα» ώστε τράπεζες και funds να προσφέρουν σωστές λύσεις αντί για πλειστηριασμούς. Σχέδια και λύσεις υπάρχουν, ειδικά για ευάλωτους και μικρο-οφειλέτες, με βάση τον Κώδικα Δεοντολογίας – και όχι μόνο.
