Στην Ελλάδα, τα γαϊδουράκια υπάρχουν παντού. Όχι μόνο σε φάρμες και σε χωράφια, αλλά και στους μύθους, στις παροιμίες, και στις παραδόσεις μας. Πολλοί/ές από εμάς μεγαλώσαμε μαζί τους, και γνωρίζουμε ότι δεν πρόκειται για ζώα απλώς πεισματάρικα και ανυπάκουα όπως συχνά τους καταλογίζεται, αλλά για ευγενικά, καλόψυχα, και έξυπνα ζώα, που ανέκαθεν βοηθούσαν τους ανθρώπους.
Ο γάιδαρος είναι ένα οικόσιτο, εξημερωμένο, οπληφόρο θηλαστικό που ανήκει στην τάξη των περισσοδάκτυλων. Η επιστημονική του ονομασία είναι Equus asinus. Φημίζεται για την υπομονή και την αντοχή του, και αποτελεί σύμβολο ταπεινότητας, όπως φαίνεται και στην Καινή Διαθήκη, όπου ο Χριστός εισέρχεται στα Ιεροσόλυμα καβάλα σε έναν γάιδαρο. Στην αιγυπτιακή μυθολογία, ο γάιδαρος ήταν το σύμβολο του Ρα, του θεού του ήλιου.
Δυστυχώς, ο αριθμός των γαϊδάρων μειώθηκε δραματικά στην Ελλάδα μέσα στον προηγούμενο αιώνα, και πολλά γαϊδουράκια έπεσαν θύματα κακομεταχείρισης, καθώς καλούνταν να κάνουν εξαιρετικά βαριές δουλειές μέσα στη ζέστη και στις κακουχίες. Ευτυχώς, με τη συμβολή φιλοζωικών ομάδων και πρωτοβουλιών, τα πράγματα έχουν αρχίσει να αλλάζουν.
Ας δούμε μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες που πιθανόν δεν γνωρίζατε για τα αξιολάτρευτα γαϊδουράκια:
1. Τα μεγάλα αυτιά τους τα βοηθούν να παραμένουν δροσερά
Οι γάιδαροι προήλθαν από την Αφρική και την Ασία, όπου τα κοπάδια έτειναν να εξαπλώνονται σε μεγάλες εκτάσεις. Τα μεγάλα αυτιά τους βοηθούσαν να ακούν ο ένας τον άλλον – και τους θηρευτές – από χιλιόμετρα μακριά. Ακόμα, η μεγάλη επιφάνεια των αυτιών βοηθά τους γαϊδάρους να αποβάλλουν τη θερμότητα πιο εύκολα ώστε να παραμένουν δροσεροί στις υψηλές θερμοκρασίες.
2. Έχουν ιδιαίτερη φωνή
Το χαρακτηριστικό γκάρισμα των γαϊδάρων είναι ξεχωριστό μεταξύ των ιπποειδών, καθώς απαιτεί μια ικανότητα που δεν διαθέτουν ούτε τα άλογα ούτε οι ζέβρες: να φωνάζουν τόσο όταν εισπνέουν, όσο κι όταν εκπνέουν. Το γκάρισμα κάθε γαϊδάρου έχει τη δική του διάρκεια και συχνότητα.
3. Υπάρχει μια πολύ τριχωτή φυλή γαϊδάρων
Οι γάιδαροι Poitou αναπτύχθηκαν στη γαλλική περιοχή Poitou κατά τον 18ο αιώνα από τους ανθρώπους, και χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για την εκτροφή μουλαριών στην Ευρώπη (μέσω της διασταύρωσής τους με φοράδες). Έχουν χαρακτηριστικό μακρύ τρίχωμα που θυμίζει τζίβες. Δυστυχώς, όπως όλα τα είδη γαϊδάρων, έτσι και οι γάιδαροι Poitou μειώθηκαν δραματικά κατά τα νεότερα χρόνια. Το 1977 υπήρχαν μόλις 44 τέτοια ζώα. Σήμερα, ο αριθμός τους έχει αυξηθεί χάρη στις προσπάθειες ιδιωτών εκτροφέων και της συλλογικής προσπάθειας για τη διατήρηση του είδους.
4. Οι πρόγονοί τους απειλούνται από εξαφάνιση
Υπάρχουν δύο είδη άγριων γαϊδάρων: ο άγριος γάιδαρος της Αφρικής και ο άγριος γάιδαρος της Ασίας. Δυστυχώς, μόνο ο πρώτος υπάρχει σήμερα, και κινδυνεύει να εξαφανιστεί, παρά το γεγονός ότι από αυτόν προήλθαν τα σημερινά εξημερωμένα γαϊδουράκια. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN), ο Αφρικανικός άγριος γάιδαρος κινδυνεύει, καθώς τον κυνηγούν για τροφή και για τεχνικές παραδοσιακής ιατρικής. Το 2014 υπήρχαν στη φύση ανάμεσα στα 23 και στα 200 ενήλικα ζώα. Η Σύμβαση για την Προστασία των Μεταναστευτικών Ειδών Άγριων Ζώων (CMS) δημιούργησε το 2017 ένα Σχέδιο Δράσης για την Προστασία του Αφρικανικού Άγριου Γαϊδάρου Equus africanus. Ακόμα, υπάρχει νομοθεσία για την προστασία των προγόνων των γαϊδάρων σε χώρες όπως είναι η Ερυθραία και η Αιθιοπία.
5. Δημιουργούν πολλά είδη υβριδίων
Οι γάιδαροι είναι υπεύθυνοι για τη δημιουργία πολλών ειδών υβριδίων, καθώς είναι κοντινοί συγγενείς με τα άλογα και τις ζέβρες, και μπορούν να τεκνοποιήσουν και με τα δύο είδη. Η δημιουργία υβριδίων ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής πρακτική για πολλά χρόνια, καθώς τα μουλάρια χρησιμοποιούνταν εκτεταμένα ως ζώα εργασίας. Τα μουλάρια είναι σχεδόν πάντα στείρα. Έχουν σημειωθεί και διασταυρώσεις γαϊδάρων με ζέβρες.
6. Είναι πολύ κοινωνικά
Τα γαϊδουράκια είναι εξαιρετικά κοινωνικά ζώα και δεν τους αρέσει να μένουν μόνα τους. Εξελίχθηκαν ως ζώα κοπαδιού και δημιουργούν στενούς δεσμούς με άλλους γαϊδάρους ή άλλα ζώα, οι οποίοι μπορεί να διαρκέσουν για μια ζωή. Ο στενός δεσμός μεταξύ δύο γαϊδάρων καλείται δεσμός ζεύγους και, σύμφωνα με έρευνες, δεν πρέπει να “σπάει”, καθώς έτσι προκαλείται άγχος, στενοχώρια, και απώλεια όρεξης στα γαϊδουράκια.
7. Όταν είναι ξεροκέφαλα, έχουν το λόγο τους
Τα γαϊδουράκια είναι γνωστά για την ξεροκεφαλιά και την επιμονή τους: όταν αποφασίζουν ότι δεν θέλουν να κάνουν κάτι, δεν θα κουνηθούν από τη θέση τους με τίποτα. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι ιδιαίτερα έξυπνα ζώα με οξυμένη την αίσθηση της αυτοσυντήρησης. Αν νιώθουν ότι βρίσκονται σε κίνδυνο, αντί να τρέξουν μακριά, μένουν σε ένα σημείο και αρνούνται να κουνηθούν, κερδίζοντας έτσι χρόνο για να αποφασίσουν αν είναι ασφαλές να προχωρήσουν ή όχι. Αυτή η αντίδραση είναι εντελώς διαφορετική από τον τρόπο που αντιδρούν τα άλογα, τα οποία όταν φοβηθούν θα τρέξουν μακριά.
