Ούτε μία ούτε δύο, αλλά πέντε απευθείας γραμμές επικοινωνίας θα διαθέτουν Αθήνα και Αγκυρα, η χρησιμότητα των οποίων θα κριθεί τους αμέσως επόμενους μήνες. Αυτές οι γραμμές ήταν το ορατό αποτέλεσμα της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν την περασμένη Δευτέρα στη σύνοδο του ΝΑΤΟ, ως άλλο ένα βήμα στη διαδικασία επαναπροσέγγισης που προβλέπεται μακρά και με πολλές διακυμάνσεις.
Το ζήτημα για την Αθήνα είναι πως το momentum που άρχισε να διαμορφώνεται στις αρχές του έτους θα έχει διάρκεια και το καλοκαίρι θα κυλήσει ήρεμα με το άτυπο moratorium της 14ης Ιουνίου. Το μπαλάκι είναι στην τουρκική πλευρά να δείξει ότι εννοεί την επαναπροσέγγιση με την Ελλάδα και την Ε.Ε., σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, όμως, την προσεχή εβδομάδα το μπαλάκι θα βρίσκεται στην ελληνική πλευρά, καθώς στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 24-25 Ιουνίου θα τεθεί εκ νέου η ατζέντα των ευρωτουρκικών σχέσεων και ειδικότερα η ανανέωση της δήλωσης του 2016 για το προσφυγικό/μεταναστευτικό και η τελωνειακή ένωση Ε.Ε. – Τουρκίας.
Στη συνάντηση που είχε με τον Τζο Μπάιντεν ο Τ. Ερντογάν πήρε από τον Αμερικανό πρόεδρο τον χρόνο που χρειάζεται για να ζητήσει μια θετική απόφαση της Ε.Ε. και αναμένει ότι αυτό το βήμα θα είναι καθοριστικό στην αποσυμπίεση της εσωτερικής κατάστασης, ιδίως λόγω της οικονομικής κρίσης.
Επιμένει για S-400
Επιστρέφοντας μάλιστα από το Αζερμπαϊτζάν στην Τουρκία τόνισε ότι η στάση του για τους S-400 δεν αλλάζει. Η προοπτική αναβάθμισης της τελωνειακής σύνδεσης με την Ε.Ε. θα έδινε στην τουρκική ηγεσία ευρωπαϊκό αέρα, ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συζητηθεί έναρξη των τελωνειακών διαπραγματεύσεων, παρότι η Επιτροπή και ο Ζ. Μπορέλ έχουν καταρτίσει τεχνικά σχέδια για κάθε ενδεχόμενο. Το κρισιμότερο εμπόδιο, η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία, δεν έχει αρθεί και πολιτικά θεωρείται αδύνατον η Ε.Ε. να καταλήξει σε απόφαση τελωνειακής ένωσης.
Επιπλέον, τα προβλήματα στην ήδη υπάρχουσα τελωνειακή σύνδεση αποδίδονται από την Επιτροπή στην τουρκική πλευρά και ως εκ τούτου στις τεχνικές συζητήσεις προέχει η επίλυση αυτών. Εάν οι 27 καταλήξουν σε άνοιγμα των τεχνικών διαπραγματεύσεων, ο ΣΥΡΙΖΑ καλεί την κυβέρνηση να συνδέσει την τελωνειακή ένωση με δέσμευση της Τουρκίας για διευθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στη Χάγη. Ως προς το προσφυγικό, όπου η Τουρκία περιμένει νέο χρηματοδοτικό πρωτόκολλο ισόποσο ή και μεγαλύτερο από το προηγούμενο, οι αντιρρήσεις στους κόλπους της Ε.Ε. παραμένουν ισχυρές, από πολλές χώρες.
Τη Δευτέρα συνεδριάζει το Συμβούλιο Εξωτερικών της Ε.Ε. για την προετοιμασία της Συνόδου Κορυφής, ως προς το πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων. Το ενδιαφέρον βεβαίως εστιάζεται στις εισηγήσεις Μπορέλ αλλά και στις θέσεις των υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας, της Γαλλίας και της Γερμανίας, για τις συναντήσεις Ερντογάν με Μητσοτάκη, Μακρόν και Μέρκελ στο ΝΑΤΟ. Τα κείμενα των αποφάσεων του ΝΑΤΟ αλλά και η ανακοίνωση της συνόδου ΗΠΑ – Ε.Ε. δίνουν ώς έναν βαθμό και το στίγμα των επόμενων κινήσεων της Ε.Ε. έναντι της Τουρκίας. Η διαδικασία για τη διαμόρφωση μιας νέας στρατηγικής σχέσης θα είναι βήμα βήμα, με όρους αιρεσιμότητας, ενώ στο τραπέζι η Αθήνα θέλει να κρατήσει ανοιχτό το θέμα των κυρώσεων, σε περίπτωση υποτροπής.
Οι ανοιχτές γραμμές
Από την πλευρά της η Αγκυρα θέλει να τελειώνει οριστικά με το ζήτημα των κυρώσεων, ώστε να αποσυνδεθεί το θέμα των ελληνοτουρκικών από τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Ωστόσο, οι ανοιχτές γραμμές (Μητσοτάκη – Ερντογάν, Δένδια – Τσαβούσογλου, Φραγκογιάννη – Ονάλ στο πλαίσιο της οικονομικής διπλωματίας, διπλωματικών αντιπροσωπειών στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών και των πολιτικών διαβουλεύσεων και στρατιωτικών με τα ΜΟΕ) είναι αμφίβολο εάν μπορούν να λειτουργήσουν προληπτικά καθώς από τις δηλώσεις Ερντογάν φαίνεται πως τουλάχιστον η γραμμή με τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη θα είναι κατευναστικού χαρακτήρα, για την αποκλιμάκωση μελλοντικών εντάσεων.
Το ενδεχόμενο νέων τουρκικών προκλήσεων δεν αποκλείεται ιδίως στην Κύπρο, όπου η τουρκική ηγεσία έχει προαναγγείλει, εκτός από νέες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, άνοιγμα των Βαρωσίων και εγκαθίδρυση αεροπορικής βάσης drones. Οι ανακοινώσεις προγραμματίζονται από τον πρόεδρο της Τουρκίας για τις 20 Ιουλίου, στην επέτειο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.
Εν τω μεταξύ την ερχόμενη εβδομάδα μεταβαίνει ξανά στη Λευκωσία η ειδική απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ Τζέιν Χολ Λουτ για να συζητήσει την προοπτική συνέχισης των συνομιλιών το φθινόπωρο με τη σύγκληση νέας πενταμερούς διάσκεψης, που όπως σημειώνουν κυπριακές πηγές είναι αδύνατον να φέρει αποτελέσματα εάν η Τουρκία προχωρήσει την υλοποίηση των επιθετικών της σχεδίων.
Νέα διάσκεψη για Λιβύη
Και στη Λιβύη, όμως, η Αγκυρα δεν δείχνει διατεθειμένη να αποσύρει τις στρατιωτικές της δυνάμεις και τους μισθοφόρους που έχει μεταφέρει από τη Συρία, παρά τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει στην πρώτη διάσκεψη του Βερολίνου. Η νέα διάσκεψη μεθαύριο, στην οποία και πάλι δεν προσκλήθηκε η Ελλάδα, αναμένεται να επαναλάβει απλώς τις δεσμεύσεις των εμπλεκομένων πλευρών για την πολιτική διευθέτηση του λιβυκού ζητήματος. Το θέμα των αυθαίρετων και παράνομων συμφωνιών που είχε συνάψει η Αγκυρα με την προηγούμενη λιβυκή ηγεσία κατά την περίοδο της εμφύλιας σύγκρουσης (μνημόνια στρατιωτικής συνεργασίας, θαλάσσιες ζώνες κ.ά.) είναι εκτός ατζέντας.
Τη Δευτέρα ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης θα επισκεφθεί την Αίγυπτο για συνομιλίες με τον πρόεδρο Αλ Σίσι, για τις διμερείς σχέσεις αλλά και τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή. Για το Κάιρο, το θέμα της αποχώρησης των ξένων δυνάμεων από τη Λιβύη αποτελεί το υπ’ αριθμόν ένα ζήτημα για την εξομάλυνση της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο και η ταύτιση των ελληνο-αιγυπτιακών θέσεων επιτρέπει στην Αθήνα να μεταφέρει και μέσω της αιγυπτιακής διπλωματικής αποστολής στο Βερολίνο την αντίθεσή της για τους χειρισμούς του Γερμανού ΥΠΕΞ Χ. Μάας.
