Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, τρεις τεράστιες πυρκαγιές ξέσπασαν στην Κίνα, τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες – φωτιές που εκ των υστέρων αποδείχτηκαν προάγγελος των τεράστιων πυρκαγιών που προκλήθηκαν από την κλιματική αλλαγή, και τώρα καταστρέφουν εκατομμύρια στρέμματα σε όλο τον κόσμο. Την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1987, μια από τις μεγαλύτερες πυρκαγιές που καταγράφηκε ποτέ – η Φωτιά του Μαύρου Δράκου, όπως ονομάστηκε – εξαπλώθηκε σε ζεστές, ξηρές συνθήκες από τη βορειοανατολική Κίνα στην ταϊγκά της ρωσικής Απω Ανατολής. Ολόκληρες πόλεις αφανίστηκαν στην επαρχία Χεϊλονγκιάνγκ, στο πέρασμα της πυρκαγιάς με φλόγες που ξεπερνούσαν τα 30 μέτρα σε ύψος, οδηγούμενες από ανέμους 60 μιλίων ανά ώρα. Περισσότερα από 18 εκατομμύρια στρέμματα κάηκαν, κυρίως στη Σιβηρία, και τουλάχιστον 220 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Δύο χρόνια αργότερα, η υπερβολική ζέστη και η ξηρασία τροφοδότησαν περισσότερες από 1.100 πυρκαγιές στη Μανιτόμπα του Καναδά, καίγοντας τελικά 8 εκατομμύρια στρέμματα. Ομως ήταν οι πυρκαγιές του 1988 στο Εθνικό Πάρκο Yellowstone. Οι υπεύθυνοι σκέφτηκαν αρχικά να επιτρέψουν στις φωτιές να καίνε, όπως είχαν κάνει αρκετές φορές από το 1972, όταν η Υπηρεσία Εθνικού Πάρκου αγκάλιασε αυτή την πολιτική. Αλλά καθώς το καλοκαίρι εξελίχθηκε στο πιο ζεστό και το πιο ξηρό σε 110 χρόνια, οι πυρκαγιές ξέφυγαν γρήγορα από τον έλεγχο, καταστρέφοντας 800.000 στρέμματα – περισσότερο από το 1/2 του πάρκου.
«Οι άνεμοι έρχονταν ξανά και ξανά και το χειρότερο σενάριο συνέβαινε σχεδόν εβδομαδιαίως», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Ρόθερμελ, στο Εργαστήριο North Forest Fire. «Κανείς δεν είχε ξαναδεί αυτόν τον συνδυασμό καιρού και πυρκαγιών».
Κλιματική κρίση. Στις τρεις δεκαετίες που μεσολάβησαν ο πιο ζεστός και ξηρός καιρός που επικρατεί στον πλανήτη μας έχει αυξήσει την κλίμακα, την ένταση και τη συχνότητα των καταστροφικών πυρκαγιών παγκοσμίως. Οι ειδικοί για τις πυρκαγιές έχουν να μετρούν όλο και περισσότερες «πρωτιές» τα τελευταία 15 -20 χρόνια, από μαζικές πυρκαγιές που προκάλεσαν ανεμοστρόβιλους και καταιγίδες, μέχρι τον αυξανόμενο αριθμό πυρκαγιών στην Αρκτική (συμπεριλαμβανομένης της Γροιλανδίας), καθώς και πρωτόγνωρες πυρκαγιές που ξέσπασαν στην Αυστραλία, την Ευρώπη και τη Νοτιοανατολική Ασία.
Τη δεκαετία του 1980, όταν ο επιστήμονας ειδικός στις πυρκαγιές, Μάικ Φλάνιγκαν διεξήγαγε μελέτη για πιθανή σχέση μεταξύ της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της δραματικής αύξησης των πυρκαγιών, ήταν μόνος. Αυτό δεν κράτησε πολύ. Μαζί με έναν συνάδελφό του στην Καναδική Δασική Υπηρεσία προέβλεψαν πολλά από όλα αυτά που βλέπουμε σήμερα γύρω μας και αυτές τις ημέρες και στην Ελλάδα. Ο Φλάνιγκαν, όμως, εξακολουθεί να είναι σοκαρισμένος από το μέγεθος αυτού που συμβαίνει φέτος, με πολλά εκατομμύρια στρέμματα να έχουν καεί ήδη αυτό το καλοκαίρι σε όλο τον κόσμο και τεράστιες πυρκαγιές στην Αυστραλία το 2019 και το 2020.
Νέα εποχή. «Οι πρωτοφανείς και καταστροφικές πυρκαγιές στην Αυστραλία πέρσι έκαψαν περισσότερα από 45 εκατομμύρια στρέμματα», δηλώνει ο Φλάνιγκαν, διευθυντής του καναδικού στρατηγικού δικτύου Wildfire. «Οι πυρκαγιές στην Αρκτική απελευθερώνουν ποσά ρεκόρ αερίων θερμοκηπίου. Περιμέναμε αυτές τις εξελίξεις, αλλά συμβαίνουν πολύ πιο γρήγορα από το αναμενόμενο».
Ακριβώς, όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη οδήγησε τον Αρκτικό Ωκεανό σε ακραίο σημείο που αναμένεται να οδηγήσει σε μια – κατά το μεγαλύτερο μέρος – χωρίς πάγο Αρκτική τις επόμενες δεκαετίες, οι ειδικοί στις πυρκαγιές λένε ότι η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας και η επιδείνωση της ξηρασίας σημαίνει ότι ο κόσμος έχει εισέλθει μια νέα εποχή πυρκαγιών, των γιγα-πυρκαγιών. Πυρκαγιών που συμπεριφέρονται με πρωτοφανείς τρόπους έναντι των οποίων οι παραδοσιακές μέθοδοι καταπολέμησης αποδεικνύονται ανεπαρκείς. Μια νέα πραγματικότητα για την οποία θα πρέπει να βρούμε λύσεις. Ο Φλάνιγκαν – και τώρα και πολλοί επιστήμονες σε όλο τον κόσμο – είναι κατηγορηματικοί: Οι γιγα-πυρκαγιές αποτελούν τη νέα κανονικότητα.
