Xρήση μάσκας από μεγάλους και μικρούς σε εργασία, σχολείο και διασκέδαση, ακόμα και σε παιδικά πάρτι, self test πριν από τη συμμετοχή σε κοινωνικές συγκεντρώσεις, ανοιχτά παράθυρα όσο περισσότερο γίνεται και αυτοπεριορισμό με το παραμικρό σύμπτωμα επιβάλλει και ο φετινός χειμώνας για τη διατήρηση μιας κανονικότητας, στην οποία δεν θα έχουν θέση τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα και τα lockdowns.
Το διαβατήριο για την επιστροφή σε μια πιο ελεύθερη καθημερινότητα παραμένει ο εμβολιασμός, η αξία του οποίου αποδεικνύεται όλο και πιο έντονα αυτό το δεύτερο για την Ελλάδα φθινόπωρο της COVID-19. Αν και την τελευταία εβδομάδα ο αριθμός των νέων διαγνώσεων στο σύνολο της χώρας συνέχισε πτωτική πορεία, στη Βόρεια Ελλάδα το επιδημικό φορτίο παραμένει υψηλό και μάλιστα με αυξητικές τάσεις, γεγονός που –σύμφωνα με τους ειδικούς– σχετίζεται άμεσα με τα χαμηλότερα σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού.
«Οταν βλέπουμε τον επιδημιολογικό χάρτη της χώρας είναι προφανές ότι οι περιοχές με υψηλό φορτίο του SARS-CoV-2 σχετίζονται με την εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού. Και σε αυτή τη φάση σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας η εμβολιαστική κάλυψη δεν είναι στα επίπεδα που θα θέλαμε», επισημαίνει στην «Κ» η καθηγήτρια Υγιεινής-Επιδημιολογίας, διευθύντρια του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και πρόσεδρη καθηγήτρια Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Παγώνα Λάγιου.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια, είναι στο χέρι μας να αποτρέψουμε φέτος τον χειμώνα μία νέα έξαρση της επιδημίας. «Είναι χρέος μας να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε έναν βαθμό κανονικότητας και να προχωρήσουμε τη ζωή μας. Εχουμε πλέον τη δυνατότητα να το κάνουμε αυτό εμβολιαζόμενοι και έχοντας στον νου μας ότι τα απλά μέτρα προστασίας, δηλαδή οι μάσκες, οι αποστάσεις και οι κανόνες υγιεινής, που ήταν τα μοναδικά όπλα στην αρχή της πανδημίας, εξακολουθούν να έχουν αξία», τονίζει.
Σύμφωνα με την κ. Λάγιου, η κοινή λογική και η κοινωνική ευθύνη υπαγορεύουν τους κανόνες που θα πρέπει να ακολουθήσουμε στην καθημερινότητά μας και τον φετινό χειμώνα κατά τον οποίο θα συναντηθούμε με τον κοινωνικό μας περίγυρο σε κλειστούς χώρους, όπου οι πιθανότητες για διασπορά του ιού και ειδικά του πολύ μεταδοτικού στελέχους «Δέλτα» είναι υψηλές. Πρώτος κανόνας είναι να εμβολιαστούμε. «Είμαστε σαφώς πιο χαλαροί εάν έχουμε κάνει το εμβόλιο και βρεθούμε σε περιβάλλον που είναι και οι υπόλοιποι εμβολιασμένοι», σημειώνει. Δεύτερος κανόνας είναι η εφαρμογή της μάσκας σε όλους τους δημόσιους χώρους. Το μήνυμα των ειδικών για τις μάσκες είναι ότι «μόνο όταν περπατάω μόνος μου σε έναν δρόμο μπορώ να βγάλω τη μάσκα».
Αερισμός των χώρων
Τρίτος βασικός κανόνας είναι ο καλός και συχνός αερισμός των χώρων στο σπίτι, στην εργασία, στο σχολείο, στα καταστήματα. H παραμονή σε χώρο με αερομεταφερόμενα σωματίδια του ιού έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης. Και δεν θα πρέπει να αμελούμε την υγιεινή των χεριών. Με την επιστροφή στο σπίτι από το σχολείο, από την εργασία, από εξωτερικές εργασίες απαιτείται καλό πλύσιμο των χεριών. Για τις κοινωνικές μας συναναστροφές η πρόληψη για όλους και ειδικά για τους ανεμβολίαστους έχει τον πρώτο ρόλο. Εάν δεν έχουμε εμβολιαστεί και είμαστε καλεσμένοι σε μία ευρεία κοινωνική συνάντηση καλό είναι να κάνουμε ένα rapid test πριν για να βεβαιωθούμε ότι δεν είμαστε φορείς του ιού και δεν θα τον μεταφέρουμε στους άλλους. Μπορεί φέτος η επίσκεψη του εγγονού στον εμβολιασμένο παππού και τη γιαγιά να είναι πιο εύκολη, ωστόσο και αυτή θα πρέπει να γίνεται με στοιχειώδη τήρηση των μέτρων και αποστάσεων. Και με το παραμικρό σύμπτωμα, όπως συνάχι, βήχας, πυρετός, θα πρέπει να κάνουμε ένα self test, να ενημερώνουμε τον γιατρό μας και να αυτοπεριοριστούμε.
Υπερβολικό, αλλά χρήσιμο
«Ακόμα και σε ένα παιδικό πάρτι θα πρέπει όσοι συμμετέχουν να φορούν μάσκα. Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, αλλά είναι χρήσιμο», σημειώνει στην «Κ» ο ομότιμος καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας, διευθυντής στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Υγείας Μητέρας, Παιδιού, και Ιατρικής Ακριβείας, επικεφαλής της έδρας UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής στο ΕΚΠΑ Γεώργιος Χρούσος. Οπως επισημαίνει, «φέτος με την επικράτηση του στελέχους “Δέλτα” αναμένουμε να νοσήσει ένα μεγάλο ποσοστό των ανεμβολίαστων ενηλίκων και των παιδιών. Ελπίζουμε ότι στα παιδιά αυτό το ποσοστό θα είναι μικρότερο του 50%, που είναι και το όριο για την αναστολή λειτουργίας σχολικών τμημάτων. Το να κλείσουν τα σχολεία έχει επιπτώσεις στα παιδιά, τις οποίες δεν είχαμε συνειδητοποιήσει νωρίτερα. Επιπτώσεις σωματικές με αύξηση του λίπους και απώλεια μυϊκής μάζας, που σημαίνει ότι το παιδί ξεκινάει τη ζωή του με επιβαρυντικούς παράγοντες για την εξέλιξή του, καθώς και ψυχολογικές επιπτώσεις, οι οποίες μάλιστα φαίνεται να είναι πιο έντονες σε παιδιά που προέρχονται από τα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα της κοινωνίας».
Καταλήγοντας, ο κ. Χρούσος τονίζει: «Αυτό που προτείνουμε είναι οι ενήλικες και όλα τα παιδιά που μπορούν να εμβολιαστούν να το κάνουν άμεσα. Και να εφαρμόζονται τα μέτρα προστασίας από τον κορωνοϊό, όπως μάσκα, αποστάσεις, πλύσιμο χεριών».
Στην ανάγκη να παραμείνουν ανοιχτά τα σχολεία φέτος αναφέρεται και η κ. Λάγιου. Οπως σημειώνει, «δεν μπορούμε να ζητάμε από τα παιδιά να θυσιάσουν την εκπαίδευσή τους. Δεν είναι λογικό, για να προστατεύσουμε κάποιους ενήλικες που δεν έχουν εμβολιαστεί για τους δικούς τους λόγους, να τα καταδικάζουμε σε κοινωνική απομόνωση με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την εξέλιξη και την ανάπτυξή τους».
Σενάρια για επιστροφή της γρίπης
Για παράλληλη «κυκλοφορία» της COVID-19 και του ιού της γρίπης προετοιμάζονται οι υγειονομικές αρχές, που καλούν τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσηση να εμβολιαστούν εγκαίρως –έως τα μέσα με τέλη Νοεμβρίου– και έναντι της γρίπης. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων στην τελευταία εκτίμηση κινδύνου για την COVID-19 αναφέρεται σε αυτό το ενδεχόμενο, επισημαίνοντας ότι ήδη τις τελευταίες εβδομάδες σε κάποιες χώρες της Ε.Ε. καταγράφεται αυξανόμενος αριθμός κρουσμάτων ιού της γρίπης τύπου Α(Η3Ν2), ο οποίος εκτιμάται ότι πλήττει πιο συχνά ηλικιωμένους και μικρά παιδιά. «Πέρυσι πρακτικά δεν είδαμε καθόλου γρίπη εξαιτίας της εφαρμογής των αυστηρών μέτρων για τον περιορισμό της διασποράς της COVID-19. Εάν τηρήσουμε και φέτος τα απλά μέτρα, όπως η μάσκα, οι αποστάσεις και η υγιεινή των χεριών, δεν έχουμε να φοβηθούμε κάτι», τονίζει στην «Κ» η καθηγήτρια Υγιεινής – Επιδημιολογίας στο ΕΚΠΑ, Παγώνα Λάγιου.
Οκτώβριος 2020 – Οκτώβριος 2021: Παθήματα και μαθήματα
Ενας πιο μεταδοτικός ιός από τη μία πλευρά. Εμβόλια, πολλά τεστ και μεγαλύτερη εμπειρία στην αντιμετώπιση της πανδημίας από την άλλη. Τον φετινό χειμώνα θα αναμετρηθούμε με την COVID-19 από πλεονεκτική θέση. Αρκεί να φερθούμε έξυπνα. Παρά το γεγονός ότι ο μέσος όρος των ημερήσιων κρουσμάτων είναι σήμερα σχεδόν πενταπλάσιος σε σχέση με τις ημερήσιες διαγνώσεις στις αρχές Οκτωβρίου του περασμένου έτους και οι διασωληνωμένοι ασθενείς ξεπερνούν τους 320 έναντι περίπου 90 της αντίστοιχης περιόδου πέρυσι, οι ειδικοί επιστήμονες έχουν πλέον περισσότερα εργαλεία για να παρακολουθούν την εξέλιξη της πανδημίας και να παρεμβαίνουν όπου χρειάζεται για να την περιορίσουν.
Οπως αναφέρει στην «Κ» η καθηγήτρια Υγιεινής – Επιδημιολογίας, διευθύντρια του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και πρόσεδρη καθηγήτρια Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου του Harvard (ΗΠΑ) Παγώνα Λάγιου, «πέρυσι ξεκινούσαμε με πολύ μεγάλο φόβο τη μετάβαση από το καλοκαίρι στο φθινόπωρο και τη μεταφορά των κοινωνικών δραστηριοτήτων του πληθυσμού σε κλειστούς χώρους. Φέτος έχουμε μια πολύ μεγάλη διαφορά: έχουμε το εμβόλιο. Οπότε η ανησυχία μας εστιάζει εξ ορισμού στους πληθυσμούς με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη. Πέρυσι ξεκινούσε το φθινόπωρο και είχαμε μεγάλη ανησυχία για τα παιδιά των μεγαλύτερων ηλικιών. Αυτή τη στιγμή έχουμε εμβόλια για τα παιδιά ηλικίας 12 έως 17 ετών. Είμαστε σε καλύτερη θέση και λόγω των εμβολίων, αλλά και λόγω των τεστ. Εχουμε και περισσότερα τεστ και γρήγορα τεστ, που μας επιτρέπουν να επιτηρούμε καλύτερα την επιδημία και να παρεμβαίνουμε εγκαίρως. Οσο περισσότερα τεστ γίνονται σε έναν πληθυσμό τόσο περισσότερα περιστατικά εντοπίζονται. Ειδικά εάν αφορούν ασυμπτωματικούς ασθενείς, μπορεί να μη γίνονταν αντιληπτά. Και αυτό είναι κέρδος».
Ο Οκτώβριος του 2020, στα μέσα του οποίου άρχισε το δεύτερο πανδημικό κύμα, ξεκίνησε με τη χώρα μας να αριθμεί συνολικά 18.886 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις COVID-19 και 393 θανάτους ασθενών που είχαν προσβληθεί από τον ιό. Την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου 2020 καταγράφονταν σε ημερήσια βάση κατά μέσον όρο περίπου 400 νέα κρούσματα, εκ των οποίων 50%-60% εντοπίζονταν στην Αττική και πέντε θάνατοι ασθενών με COVID-19. Εκείνη την εβδομάδα, για πρώτη φορά από την αρχή της πανδημίας έως τότε, ο αριθμός των ασθενών που νοσηλεύονταν λόγω του κορωνοϊού ξεπέρασε τους 600, ενώ στο τέλος Σεπτεμβρίου οι διασωληνωμένοι ασθενείς ήταν περίπου 90. Την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου 2020 κατά μέσον όρο γίνονταν 10.600 εργαστηριακά τεστ την ημέρα. Η χρήση μάσκας δεν ήταν υποχρεωτική στους εξωτερικούς χώρους, ενώ οι υγειονομικές αρχές περίμεναν τις εξελίξεις από τον τομέα των εμβολίων με τα αποτελέσματα κλινικών μελετών του mRNA εμβολίου της Pfizer –το πρώτο που τελικά έλαβε έγκριση– να είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρα.
Ενα χρόνο μετά, η χώρα μας αριθμεί τέσσερα πανδημικά κύματα, περίπου 660.000 επιβεβαιωμένα εργαστηριακά κρούσματα και περισσότερους από 14.800 θανάτους ασθενών με COVID-19. Τουλάχιστον 6.450.000 άτομα έχουν κάνει τουλάχιστον μία δόση εμβολίου έναντι της COVID-19. Εχει επικρατήσει το στέλεχος Δέλτα του SARS –μία εκ των αρκετών παραλλαγών του ιού που καταγράφηκαν στην πορεία της πανδημίας– και το οποίο εκτιμάται ότι έχει διπλάσια μεταδοτικότητα σε σχέση με το στέλεχος του ιού που κυκλοφορούσε το φθινόπωρο του 2020. Την προηγούμενη εβδομάδα, σε ημερήσια βάση πραγματοποιούνταν 200.000 εργαστηριακά τεστ (μοριακά PCR και rapid test αντιγόνου).
Επιπροσθέτως, όλα τα παιδιά και οι έφηβοι που φοιτούν στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση υποχρεούνται να υποβάλλονται δύο φορές την εβδομάδα σε αυτοδιαγνωστικά τεστ, τα οποία ένα χρόνο πριν δεν υπήρχαν. Την τελευταία εβδομάδα καταγράφονται κατά μέσον όρο 2.100 νέες διαγνώσεις της COVID-19, με το 25% αυτών να εντοπίζεται στην Αττική. Ο αριθμός των νοσηλευόμενων ασθενών είναι λίγο κάτω από τις 2.000 και οι διασωληνωμένοι ασθενείς ήταν την περασμένη Πέμπτη 326. Την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου 2021 δηλώνονταν κατά μέσον όρο 28 νέοι θάνατοι ημερησίως.
Το δεύτερο κύμα πέρυσι έπληξε σφοδρά τη Βόρεια Ελλάδα όπου τα νοσοκομεία λύγισαν υπό το βάρος των πολλών περιστατικών που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν. Το φετινό φθινόπωρο παρατηρείται ξανά μία αυξημένη επιδημιολογική επιβάρυνση στην ίδια περιοχή και ήδη στη Θεσσαλονίκη το ποσοστό πληρότητας στις ΜΕΘ COVID ξεπερνά το 90%. Ποσοστό που στην πλειονότητά του αφορά σε ανεμβολίαστους ασθενείς. Είναι ενδεικτικό ότι από τους 114 ασθενείς που νοσηλεύονταν σε ΜΕΘ των νοσοκομείων της 3ης Υγειονομικής Περιφέρειας (Μακεδονίας) και της 4ης ΥΠΕ (Μακεδονίας-Θράκης) μόλις οι επτά ήταν πλήρως εμβολιασμένοι.
