“Φωτιά” στο πορτοφόλι λόγω Ουκρανίας: Αυξήσεις 200% στο φυσικό αέριο – Τα σενάρια για την ενεργειακή επάρκεια

Με τα «τύμπανα» πολέμου στο μέτωπο της Ουκρανίας να ηχούν πια δυνατά, μετά και τις αποφάσεις του Προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, η Ελλάδα «ζυγίζει» τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει και σε επίπεδο ενεργειακής επάρκειας.

Ποια είναι τα σενάρια για την ενεργειακή επάρκεια της χώρας μας

Όλες οι αρμόδιες αρχές είναι σε συναγερμό: Ήδη έχουν αναπτυχθεί μια σειρά από σενάρια που βρίσκονται σε ευθεία γραμμή με την διάρκεια ενδεχόμενης πολεμικής σύγκρουσης, αλλά και την πιθανή διακοπή της παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Ευρώπη.

Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι η χώρα μας καλύπτει τις ενεργειακές της ανάγκες με ρωσικό αέριο σε ποσοστό της τάξης του 40 με 45%.

Σύμφωνα με τα σενάρια που έχει δουλέψει η Επιτροπή Διαχείρισης Κρίσεων και είχαν παρουσιαστεί σε πρόσφατη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου, η Ελλάδα για να αντιμετωπίσει ακραίες επιπτώσεις θα πρέπει η Μόσχα να διακόψει την παροχή φυσικού αερίου του αγωγού TurkStream.

Εξέλιξη πάντως που επί του παρόντος μοιάζει απίθανη. Μέσω του συγκεκριμένου αγωγού το αέριο της Gazprom φτάνει στο εθνικό σύστημα της Βουλγαρίας και από εκεί «προωθείται» στο δικό μας δίκτυο μεταφοράς.

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η χώρα μας εάν διακοπεί ροή του ρωσικού αερίου, καλύπτει τις ενεργειακές της ανάγκες τόσο από τον αποθηκευτικό χώρο LNG (σ.σ.: υγροποιημένου αερίου) στη Ρεβυθούσα όσο και από τον αγωγό TAP που μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν.

Ήδη η ΔΕΠΑ Εμπορίας έχει κινηθεί για τη δέσμευση και άλλων φορτίων LNG.

Η ΡΑΕ και η Επιτροπή Διαχείρισης Κρίσεων, έχουν επίσης προχωρήσει και σε πλάνο περιορισμού της κατανάλωσης φυσικού αερίου στη χώρα αν αυτό χρειαστεί.

Όπως αναφέρουν πηγές, ζητήθηκε από τις εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής ΔΕΗ, Elpedison και ΗΡΩΝ να έχουν σε ετοιμότητα τις μονάδες τους που μπορούν να παράγουν ρεύμα και από πετρέλαιο (διπλής καύσης).

Πρόκειται για τις μονάδες της ΔΕΗ «Κομοτηνή» και «Λαύριο 4» συνολικής εγκατεστημένης ισχύος άνω του 1 GW, τις δύο μονάδες της Elpedison συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 800 MW και τις μονάδες της ΗΡΩΝ ισχύος 120 MW.

Οι συγκεκριμένοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής είναι και οι μόνοι που μπορούν να λειτουργήσουν και με πετρέλαιο.

Οι υπόλοιπες θερμικές μονάδες καίνε αποκλειστικά φυσικό αέριο, ενώ διαθέσιμες θα είναι και οι λιγνιτικές της ΔΕΗ.

Με τον τρόπο αυτό, σε ένα ακραίο σενάριο διακοπής της παροχής αερίου, η Ελλάδα δεν θα μείνει από ρεύμα.

Τι «παίζει» με τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων

Δεν είναι όμως η ενεργειακή επάρκεια ο μόνος «πονοκέφαλος»: Τον δύσκολο «γρίφο» του πως θα στηριχθούν οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις, εφόσον παραταθεί η ενεργειακή κρίση και «τελειώσουν» τα λεφτά από τις δημοπρασίες ρύπων, καλείται να επιλύσει τις επόμενες εβδομάδες, η κυβέρνηση.

Τα σενάρια γίνονται στη βάση των πλέον δυσμενών προβλέψεων, όπως εκείνων της Κομισιόν που αποκάλυψε το Euractiv ότι οι τιμές στην ενέργεια θα παραμείνουν υψηλές και ασταθείς τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του 2023.

Εάν πράγματι δικαιωθεί αυτή η εκτίμηση, τότε θα χρειαστεί κάποια στιγμή ο κρατικός προϋπολογισμός και όχι το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, να βάλει «πλάτη» για τη στήριξη των νοικοκυριών και του επιχειρείν.

Τι ανησυχεί την κυβέρνηση;

Ότι αν οι υψηλές τιμές στην ενέργεια συνεχίσουν να μας συνοδεύουν έως και τις αρχές του 2023, τότε πλέον δεν θα αρκούν τα έσοδα από τις δημοπρασίες ρύπων, που σημειωτέον δεν εγγράφονται στο έλλειμμα, αλλά θα πρέπει η χρηματική στήριξη να προέρχεται κατευθείαν από το κρατικό προϋπολογισμό, γεγονός που σημαίνει ότι θα αρχίσει να συνυπολογίζεται στο έλλειμμα.

Στο καλό σενάριο, αν το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2021 κλείσει χαμηλότερα των αρχικών εκτιμήσεων και ταυτόχρονα επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για καλύτερη του αναμενομένου πορεία των φορολογικών εσόδων μέσα στο τρέχον έτος, τότε αυξάνεται ο χώρος για την καταβολή έκτακτης ενίσχυσης στα φτωχά νοικοκυριά τον Απρίλιο και για συνέχιση της επιδότησης των λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου στο β’ εξάμηνο.

Στο κακό σενάριο, που ενταθούν οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι – ακόμη και αν δεν αποφευχθεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία – οξυνθεί η ενεργειακή κρίση και η ακρίβεια δυσχεράνει την ικανότητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων να ανταποκρίνονται στις φορολογικές και άλλες τους υποχρεώσεις, τότε το ύψος των μηνιαίων επιδοτήσεων θα πρέπει να ειδωθεί σε νέα βάση.

Εκτιμήσεις για φυσικό αέριο 200% ακριβότερο

Τα πάντα προς ώρας κινούνται πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί. Ακόμη και στο πολύ καλό σενάριο, όπου στο ουκρανικό ζήτημα νικήσει τελικά η διπλωματία, οι τιμές στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου δεν πρόκειται να πέσουν κάτω από τα 60 ευρώ η μεγαβατώρα, από 71 ευρώ σήμερα, όπως εκτιμούν αναλυτές.

Δηλαδή θα παραμείνουν παραπάνω από 200% υψηλότερα από πέρυσι.

Ακόμη και αν αποφευχθούν έστω και περιορισμένης κλίμακας εχθροπραξίες, οι τιμές θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα, λόγω του φόβου τόσο ενός νέου γύρου έντασης, όσο και της ανασφάλειας που πυροδοτούν οι μισοάδειες ευρωπαϊκές αποθήκες φυσικού αερίου.

Αν μάλιστα η διένεξη Δύσης – Ρωσίας διατηρήσει σε αναστολή μέχρι το καλοκαίρι την έγκριση του Nord Stream 2, είναι αβέβαιο κατά πόσο ο επόμενος χειμώνας θα βρει τις αποθήκες γεμάτες, πόσο μάλλον εάν ισχύουν οι υπόνοιες, που σύμφωνα με έγγραφο που διέρρευσε στο Euractiv, ερευνά η Κομισιόν.

Δηλαδή τυχόν «παιχνίδια» της Gazprom με τις πληρότητες των ευρωπαϊκών αποθηκών, δικών της συμφερόντων, όπου διαπιστώθηκε πως είχαν πληρότητα στο 16%, σε σύγκριση με το 44% των αποθηκών, ιδιοκτησίας τρίτων εταιρειών εντός του ευρωπαϊκού εδάφους.

Ο ρωσικός κολοσσός έχει αποκτήσει το περίπου 40% των ευρωπαϊκών εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που βλέπουν πίσω από τις μισογεμάτες ευρωπαϊκές αποθήκες, ρωσικών συμφερόντων, έναν επιχειρούμενο εκβιασμό της ΕΕ εκ μέρους της Μόσχας σε συνδυασμό με τα εφιαλτικά σενάρια για το τι θα συνέβαινε, εφόσον ξέσπαγε σύγκρουση στην Ουκρανία και μετά από δυτικά αντίποινα, η Ρωσία επέλεγε να μειώσει ροές ή και να κλείσει τις στρόφιγγες.

Σχέδιο «Αέριο για το χειμώνα»

Το σχέδιο ανακοίνωσης της Κομισιόν, το οποίο διέρρευσε μέσω του Euractiv, δίνει μια ζοφερή εικόνα των υψηλών και ασταθών τιμών της ενέργειας που θα συνεχιστούν τα επόμενα χρόνια, ενώ προειδοποιεί ότι η ενεργειακή κρίση έχει χειροτερέψει από το φθινόπωρο και θα διαρκέσει περισσότερο από το αναμενόμενο, έως το 2023.

Μιλά για την κατάσταση στην βιομηχανία που έχει χτυπηθεί από το υψηλό κόστος παραγωγής, την πιθανότατη μετακύλισή του στις τιμές και άλλων προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων.
Η Κομισιόν φέρεται να εισηγείται τη διασφάλιση συνεχών προμηθειών και καλύτερης προετοιμασίας για τον επόμενο χειμώνα, μέσω ενός πλάνου, που αποκαλείται «Σχέδιο Αέριο για το χειμώνα» για τη στήριξη της ασφάλειας του εφοδιασμού «με κίνητρα και υποχρεώσεις για στρατηγική αποθήκευση».

Στο ίδιο πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να ξεκινήσει φέτος ένα πιλοτικό έργο για να υποστηρίξει τις χώρες και τους ευρωπαϊκούς φορείς στην πραγματοποίηση κοινών προμηθειών για την πλήρωση της αποθήκευσης μέχρι το ελάχιστο απαιτούμενο στρατηγικό επίπεδο.

Εκείνο που δεν περιγράφεται στο έγγραφο είναι με ποια αποτελεσματικά μέτρα προτείνει η Κομισιόν να αντιμετωπίσουν άμεσα οι χώρες-μέλη την κατάσταση, αφού οι όποιες ιδέες για να γεμίσει η χαμηλή πληρότητα των ευρωπαϊκών αποθηκών, αφορούν όχι το φετινό χειμώνα, αλλά τον επόμενο.

Τα «παιχνίδια» της Gazprom με τις αποθήκες

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η αναφορά για το ρόλο που ενδεχομένως έχει παίξει η Gazprom στο θέμα της πληρότητας των ευρωπαϊκών αποθηκών.

Σύμφωνα με το έγγραφο, η Κομισιόν διερευνά ανησυχίες για «πιθανές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού από εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου και ιδίως από τη ρωσική εταιρεία παροχής αερίου Gazprom».

Και μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο κρατικός ενεργειακός γίγαντας της Ρωσίας και μεγάλος εξαγωγέας φυσικού αερίου Gazprom, επικαλούμενος στοιχεία από την Gas Infrastructure Europe, ανακοίνωσε πως οι υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου (UGS) στην Ευρώπη ήταν κατά 95,3% αδειανές στις 17 Φεβρουαρίου.

Αυτό σημαίνει ότι η Ευρώπη έχει πλέον μόνο το 4,7% των αποθεμάτων φυσικού αερίου της για το υπόλοιπο της χειμερινής περιόδου.

Ο όγκος του ενεργού αερίου στις αποθηκευτικές εγκαταστάσεις είναι 21% ή 8,3 δισ. κυβικά μέτρα λιγότερος σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Συνολικά, 44,8 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα έχουν ήδη καταναλωθεί από το UGS της Ευρώπης αυτόν τον χειμώνα.

Σύμφωνα με την Gazprom, τα αποθέματα φυσικού αερίου στις υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης στην Ουκρανία είναι επίσης ελάχιστα, αφού έχουν πέσει στα 10,6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, δηλαδή 45% λιγότερα από πέρυσι.