Την έκθεση «Στη χώρα Καμπανέλλη: Νάξος, Αθήνα, Μαουτχάουζεν», εγκαινίασε χθες το απόγευμα στο Μουσείο Μπενάκη-Πινακοθήκη Γκίκα, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη. Η έκθεση εντάσσεται στον προγραμματισμό εκδηλώσεων του Λογοτεχνικού Έτους Ιάκωβου Καμπανέλλη, όπως έχει ανακηρύξει το 2022 το ΥΠΠΟΑ.
Στον χαιρετισμό της η Λίνα Μενδώνη ανέφερε: «Νάξος, Αθήνα, Μαουτχάουζεν. Τρεις Σταθμοί ζωής που έπλασαν τον δημιουργό Ιάκωβο Καμπανέλλη, και καθόρισαν το ύφος, τη γραφή, τους «λογοτεχνικούς προορισμούς» του. Τόποι που σμίλεψαν μιαν ιδιαίτερη και μοναδική διαδρομή ζωής, μιαν εκλεπτυσμένη καλλιτεχνική φυσιογνωμία, μια βαθιά πολιτικοποιημένη προσωπικότητα.
Αυτοδίδακτος, αλλά φέροντας μέσα του πηγαία τη φλέβα της γραφής, κατάφερε να κατακτήσει όλα τα είδη του λόγου. Σεναριογράφος, ποιητής, στιχουργός, λογοτέχνης, ηθοποιός, δημοσιογράφος, σφράγισε ανεξίτηλα το νεοελληνικό πολιτισμικό βίο, με το πολύμορφο και πολυδιάστατο έργο του, από τα πρώτα του βήματα μέχρι τον θάνατό του, το 2011. «Έργα πολλά και βαθειά ελληνικά», όπως γράφουν οι Μερλιέ σε επιστολή τους προς τον Καμπανέλλη.
Ως επιζών αιχμάλωτος του Μαουτχάουζεν υπήρξε ένας ακάματος αγωνιστής για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Από τον αγώνα του αυτόν αντλούσε έμπνευση και θεματολογία για τα σπουδαία έργα του, τα οποία διαπερνούσαν οι πανανθρώπινες αξίες. Το έργο «Μαουτχάουζεν» τον καταξίωσε στο διεθνές αντιπολεμικό λογοτεχνικό στερέωμα. Χρόνια αργότερα κλήθηκε να επιμεληθεί την επιγραφή στο μνημείο της Ελλάδας, εις μνήμην των αιχμαλώτων, που δεν είχαν την τύχη μιας δεύτερης ευκαιρίας, στη ζωή.
Η έκθεση που εγκαινιάζουμε, επιχειρεί να αποτυπώσει την πολύτροπη πορεία του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Να ανιχνεύσει και να φωτίσει τα στοιχεία εκείνα που τον συνδέουν με ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνών και στοχαστών της σύγχρονης Ελλάδας, αυτούς που το έργο και η ζωή τους εκτίθενται, κατά τρόπο μοναδικό, από όροφο σε όροφο, στο σπίτι, στο Μουσείο του Χατζηκυριάκου-Γκίκα, που απόψε μας φιλοξενεί.
Γνήσιος εκφραστής της ελληνικής ψυχής, μέσα από το έργο του αποτυπώνει τα χαρακτηριστικά των Ελλήνων του καιρού του, την εύθραυστη κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του».
Με σταθμούς τους τόπους που καθόρισαν μια ιδιαίτερη, όσο και μοναδική διαδρομή ζωής, η έκθεση φιλοδοξεί να αναδείξει το έργο και την προσωπικότητα ενός σπουδαίου δημιουργού, ο οποίος συμμετείχε καθοριστικά στη διαμόρφωση της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής της χώρας κατά τη δεύτερη πεντηκονταετία του 20ού αιώνα. Μέσα από αφίσες έργων του, προγράμματα, χειρόγραφα, φωτογραφίες και προσωπικά αντικείμενα, ο θεατής συμμετέχει σε ένα συναρπαστικό ταξίδι γνωριμίας με τον κόσμο του Καμπανέλλη.
Η έκθεση δεν περιορίζεται μόνον στον εκθεσιακό χώρο του ισογείου της Πινακοθήκης Γκίκα, αλλά επεκτείνεται και στους υπόλοιπους ορόφους της. Εκεί, αναπτύσσεται ένας «διάλογος» του Καμπανέλλη με αγαπημένους συνεργάτες του, το έργο των οποίων παρουσιάζεται στη μόνιμη συλλογή. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι προθήκες σχεδιάστηκαν εκ νέου ώστε να συμπεριλάβουν εκθέματα που αναδεικνύουν τις σχέσεις και τις συνεργασίες. Ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Σπύρος Βασιλείου, ο Κάρολος Κουν, ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις είναι κάποιοι από τους συνεργάτες που περιλαμβάνονται στους «διαλόγους» αυτούς. Με τον τρόπο αυτό περιγράφονται με ενάργεια οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων αλλά και μεταξύ των τεχνών. Κατά τον τρόπο αυτό, η έκθεση «Στη χώρα Καμπανέλλη. Νάξος, Μαουτχάουζεν, Αθήνα» αποτυπώνει την πολύτροπη πορεία του δημιουργού και αναδεικνύει εκλεκτικές συγγένειες με ένα ευρύτατο φάσμα καλλιτεχνών και στοχαστών της σύγχρονης Ελλάδας.
Η διοργάνωση της έκθεσης έγινε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Την επιμέλειά της έκαναν η Κατερίνα Καμπανέλλη και η Σίσσυ Παπαθανασίου, ενώ τον σχεδιασμό της ανέλαβε ο Παύλος Θανόπουλος. Την έκθεση συνοδεύει αναλυτικός κατάλογος.
Η έκθεση θα είναι ανοικτή στο κοινό από τις 30 Μαρτίου και θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Ιουλίου 2022. Κατά τη διάρκειά της, η Πινακοθήκη Γκίκα θα έχει εκτεταμένο ωράριο λειτουργίας: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο, 10:00–18:00.
