Προς απότομη κλιμάκωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων κινείται η Άγκυρα, όπως διαφάνηκε από τη χθεσινή παραληρηματική τοποθέτηση του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δηλώνοντας με κατηγορηματικό τρόπο για τον Έλληνα Πρωθυπουργό πως «για μένα δεν υπάρχει πια Μητσοτάκης».
Η ακραία αποστροφή του Τούρκου Προέδρου μετά τη χθεσινή συνεδρίαση του υπουργικού του συμβουλίου, με την οποία επιχείρησε να κόψει τις γέφυρες επικοινωνίας με την Αθήνα, σηματοδοτεί την αλλαγή γραμμή πλεύσης από πλευράς της γειτονικής χώρας, η οποία επιχειρεί να θέσει και τη διμερή σχέση της με την Αθήνα στο μακρύ τραπέζι των διεθνών της διεκδικήσεων.
Δυναμιτίζοντας ενσυνείδητα το κλίμα, ο κ. Ερντογάν δήλωσε πως «για μένα δεν υπάρχει πια Μητσοτάκης» αναφερόμενος μεν σε προσωπικό τόνο στον Έλληνα Πρωθυπουργό, αλλά την ίδια ώρα έκλεινε και τους διπλωματικούς διαύλους μεταξύ των δύο χωρών, γνωστοποιώντας την πρόθεσή του να απόσχει από το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας, το οποίο είχε αναθερμανθεί μετά την τελευταία συνάντησή του με τον Έλληνα Πρωθυπουργό τον περασμένο Μάρτιο, στην Κωνσταντινούπολη.
Αντίθετα, στην προσπάθειά του να «δαιμονοποιήσει» τον Έλληνα Πρωθυπουργό, ο κ. Ερντογάν πρόδωσε τη «ρίζα του κακού» του, που δεν είναι άλλη από τον απολογισμό του πρόσφατου ταξιδιού του κ. Μητσοτάκη στις ΗΠΑ, με φόντο την ομιλία του και μαζί την άσκηση επιρροής προς το Κογκρέσο. «Οι ΗΠΑ θα αποφασίσουν μόνες τους για την πώληση F-16 στην Τουρκία, δεν θα συμβουλευτούν τον Έλληνα πρωθυπουργό» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τούρκος Πρόεδρος, παραδεχόμενος ως ιδιαίτερα βαρύνουσες πλέον τις ελληνικές θέσεις, αναφορικά με την έκβαση της διμερούς ατζέντας ΗΠΑ -Τουρκίας.
Ξεδιπλώνοντας, μάλιστα, όλο το «κουβάρι» της ενόχλησής του απέναντι στην στρατηγική συνεργασία Ελλάδας -ΗΠΑ, ο κ. Ερντογάν σχολίασε πως «αυτή την στιγμή υπάρχουν σχεδόν δέκα βάσεις στην Ελλάδα. Και άραγε με αυτές τις βάσεις η Ελλάδα ποιον απειλεί; Και γιατί στήνονται αυτές οι βάσεις στην Ελλάδα». Στην ίδια κατεύθυνση, «αυτή την στιγμή η Ελλάδα έχει χρέος 400 δισ. ευρώ προς την Ευρώπη. Συνομιλήσαμε μαζί τους και συμφωνήσαμε να μην βάζουμε τρίτους μεταξύ μας. Αλλά, παρ’ όλα αυτά, ο Μητσοτάκης μίλησε στη Γερουσία και είπε να μην δώσουν τα F-16 στην Τουρκία» υποστήριξε ο Τούρκος Πρόεδρος και πρόσθεσε πως «φέτος θα κάναμε το Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας. Πλέον για εμένα δεν υπάρχει Μητσοτάκης».
«Πλέον δεν δέχομαι με τίποτε να κάνω μια τέτοια συνάντηση μαζί του, διότι εμείς πορευόμαστε με έντιμους πολιτικούς, που κρατάνε την υπόσχεσή τους. Τα παραπέρα ας τα σκεφτεί ο Μητσοτάκης. Ας συναντηθεί με όποιον θέλει και ας κάνει βάσεις με όποιους θέλει. Και δεν πιστεύω πως η Αμερική θα αποφασίσει σύμφωνα με αυτά που είπε ο Μητσοτάκης», κατέληξε ο ίδιος, χωρίς να κρύβει την έντονη δυσαρέσκειά του για τις εξελίξεις.
Πίσω από το χθεσινό κρεσέντο προκλητικότητας του Τούρκου Προέδρου προβάλλει η πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη στις ΗΠΑ, παρότι στο ενδιάμεσο και κατόπιν της συνάντησής του κ. Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη, δεν είχαν εκλείψει οι προκλητικές κινήσεις από μέρους της γειτονικής χώρας, όπως παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου, αλλά και εμπρηστικές δηλώσεις κορυφαίων Τούρκων αξιωματούχων, όπως για παράδειγμα του Υπουργού Άμυνας της γειτονικής χώρας, Χουλουσί Ακάρ περί «αποστρατικοποίησης 16 νησιών» του Αιγαίου, με αφορμή την ολοκλήρωση της άσκησης «Γαλάζια Πατρίδα», τον περασμένο Απρίλιο.
Πυρ και μανία για τους χάρτες
Η «Γαλάζια Πατρίδα», άλλωστε, έκανε χθες τον Τούρκο Πρόεδρο να «εκραγεί», καθώς στη διάρκεια της διμερούς συνάντησής του με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν στο Λευκό Οίκο, ο Έλληνας Πρωθυπουργός του επέδειξε τον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας», ο οποίος αντανακλά πλήρως την αναθεωρητική λογική της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Όπως ανέδειξε το «ΘΕΜΑ», «δείτε την εικόνα για να αντιληφθείτε γιατί μιλάμε για τον αναθεωρητισμό, την αμφισβήτηση της κυριαρχίας και την ενεργή απειλή, η οποία παίρνει σάρκα και οστά με τις καθημερινές παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου από τα τουρκικά αεροπλάνα τα οποία κάνουν επικίνδυνες υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά» ήταν το περίγραμμα των όσων είπε ο Έλληνας πρωθυπουργός στον Αμερικανό πρόεδρο, όσο ήταν οι δυο τους στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου, παραθέτοντας με αποδείξεις την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας.
Στην αμηχανία που προκαλεί στην Άγκυρα το περιεχόμενο του ταξιδιού του κ. Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον προστίθεται και η εντυπωσιακή υποδοχή της ομιλίας του Έλληνα Πρωθυπουργού από το βήμα του Κογκρέσου, καθώς τοποθετήθηκε μπροστά και στα δύο νομοθετικά σώματα των ΗΠΑ (Βουλή των Αντιπροσώπων και Γερουσία που ήταν παρόντα διακομματικά), με στόχο να μην αρθεί το εμπάργκο στην αναβάθμιση των τουρκικών F-16, αλλά και στην απόκτηση αεροσκαφών 5ης γενιάς, τύπου F-35. Τα εγκωμιαστικά σχόλια πολλών Γερουσιαστών, αλλά και η ρήση «Είμαστε μαζί σας» από πλευράς της Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων (και Αμερικανίδας ιταλικής καταγωγής), Νάνσυ Πελόζι, όταν ο κ. Μητσοτάκης της παρουσίασε τους χάρτες με τις προκλητικές τουρκικές διεκδικήσεις, αποδυναμώνουν την προσπάθεια διείσδυσης -και με πανάκριβες εταιρίες lobbying- της Τουρκίας στο Κογκρέσο.
Την ίδια ώρα, στην αίσθηση της Άγκυρας ότι χάνει έδαφος στις ΗΠΑ προστίθεται και η αναβάθμιση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, στο πλαίσιο της αμυντικής συμφωνίας Ελλάδας -ΗΠΑ, καθώς ο Τούρκος Πρόεδρος μνημόνευσε χθες και τις «βάσεις», ενώ στο πρόσφατο παρελθόν (τον Νοέμβριο του 2021) είχε εκφράσει δημόσια τη δυσφορία του για την ενισχυμένη ελληνοαμερικανική συνεργασία στην πόλη της Θράκης.
Ακολουθώντας την ίδια λογική, αυτή της «δαιμονοποίησης», ο Τούρκος Πρόεδρος προσπάθησε να «κατασκευάσει» ενόχους χθες και αναφορικά με το πολυδάπανο εξοπλιστικό πρόγραμμα της χώρας του, αναφέροντας πως «ο κακός γείτονας μάς έκανε ιδιοκτήτη αμυντικής βιομηχανίας» για την Ελλάδα και την Κύπρο. Στο ίδιο τέμπο, πρόσθεσε ακόμη ότι «δεν ξεχάσαμε τις άδικες κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη χώρα μας λόγω της ειρηνευτικής επιχείρησης (σ.σ. εννοώντας τον «Αττίλα») στην Κύπρο», αν και κάτι τέτοιο δεν ευσταθεί ιστορικά.
Στις αιτιάσεις κατά της Ελλάδας, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απαρίθμησε και αυτή περί «γκιουλενιστών», λέγοντας πως «ξεκινώντας από τους γείτονές μας, πολλές χώρες της Ευρώπης προστάτευσαν τους ποταπούς της FETO», ενώ υπογράμμισε πως «έχουμε υλοποιήσει πολλά έργα που θα κάνουν το ναυτικό μας ισχυρότερο και πιο αποτρεπτικό για την ασφάλεια της Γαλάζιας Πατρίδας». Αφορμή για την νέα, διπλή επίθεση προς τις Αθήνα και Λευκωσία αποτέλεσε η τελετή καθέλκυσης του υποβρυχίου Hızırreis στο ναυπηγείο Γκιολτσούκ της Κωνσταντινούπολης, το οποίο, κατά τον Τούρκο Πρόεδρο, μπορεί να παραμένει κάτω από το νερό για τρεις μέρες και στη θάλασσα για 12 εβδομάδες, χωρίς ανεφοδιασμό.
Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε για το πρόγραμμα ανάπτυξης υποβρυχίων της χώρας του ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το Hızırreis θα τεθεί σε λειτουργία το 2023, ενώ και το υποβρύχιο Selmanreis θα τεθεί σε λειτουργία το 2027. Συγκεκριμένα, από φέτος θα μπαίνει στην υπηρεσία του πολεμικού ναυτικού και ένα υποβρύχιο και πως μέχρι το 2027 το πολεμικό ναυτικό της Τουρκίας θα έχει έξι νέου τύπου υποβρύχια. Σημειωτέον ότι τα γερμανικών προδιαγραφών υποβρύχια που προμηθεύτηκε η Άγκυρα είναι ίδιου τύπου με αυτά που έχει η Ελλάδα, όπως το «Παπανικολής», μόνο που τα ηλεκτρονικά τους συστήματα, θα τα κατασκευάσουν οι Τούρκοι.
«Πολιτική Αρχών» από την Αθήνα
Παρακολουθώντας, την ίδια ώρα, με ψυχραιμία το «κατηγορώ» του Τούρκου Προέδρου, η Αθήνα εμμένει στην «πολιτική αρχών», χωρίς καν να μπει στον πειρασμό των λεκτικών αντιπαραθέσεων. Παρότι αντέδρασε άμεσα, δεν θα μπούμε σε αντιπαράθεση δηλώσεων με την ηγεσία της Τουρκίας ξεκαθάρισε από ελληνικής πλευράς, ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου, παρά τους υψηλούς τόνους.
Αναλυτικά, η δήλωση του κ. Οικονόμου:
«Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπερασπίζεται σθεναρά και αποτελεσματικά τόσο τα εθνικά μας δίκαια όσο και τη διεθνή νομιμότητα. Η ελληνική εξωτερική πολιτική είναι ισχυρά βασισμένη στην ιστορία, το διεθνές δίκαιο και τις συμμαχίες μας, όσο κι αν αυτό ενοχλεί κάποιους. Δεν θα μπούμε σε αντιπαράθεση δηλώσεων με την ηγεσία της Τουρκίας. Η πολιτική μας είναι πολιτική αρχών».
Για «απαράδεκτες και καταδικαστέες» δηλώσεις έκανε λόγο σε ανακοίνωσή του και ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, ζητώντας την «αντίδραση των συμμάχων και εταίρων μας».
Η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ:
«Οι δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου για διακοπή του διαλόγου με τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας είναι απολύτως απαράδεκτες και καταδικαστέες. Αναμένουμε την αντίδραση των συμμάχων και εταίρων μας που δεν μπορεί για μια ακόμη φορά να βασίζεται σε ίσες αποστάσεις και λόγια χωρίς αντίκρισμα, αλλά σε συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας».
Κρίσιμη ημέρα για το μεταναστευτικό
Η έξαρση της τουρκικής προκλητικότητας έχει σημάνει συναγερμό σε όλα τα επίπεδα, με δεδομένο ότι και οι προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές αυξάνονται σταδιακά το τελευταίο διάστημα. Ήδη, οι ροές κατά το πρώτο τετράμηνο του 2022 παρουσιάζονται αυξημένες κατά 28% στα νησιά και κατά 23% στο σύνολο, σε σχέση την ίδια περίοδο πέρυσι, ενώ νέο περιστατικό σημειώθηκε χθες μεταξύ Χίου και Σάμου, όταν 5 ιστιοπλοϊκά και 4 φουσκωτά με 590 παράνομους μετανάστες, επιχείρησαν να εισέλθουν στη χώρα.
Παρακολουθώντας τις κινήσεις, άμεσα παρενέβη το Λιμενικό, με αποτέλεσμα κανένα από τα πλεούμενα να μην καταφέρει να εισέλθει τελικά στα ελληνικά χωρικά ύδατα. Ωστόσο, ο μεγάλος αριθμός σκαφών που εμφανίστηκαν χθες να φέρουν τους μετανάστες δεν πέρασε απαρατήρητος, στον απόηχο και του ταξιδιού του Πρωθυπουργού στις ΗΠΑ. Στο πλαίσιο αυτό, η σημερινή ημέρα αναμένεται να βαρύνει σημαντικά στην αποτίμηση της κατάστασης, σε σχέση δηλαδή με τυχόν προσπάθεια της γειτονικής χώρας να εργαλειοποιήσει εκ νέου τις προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές το επόμενο διάστημα, ακολουθώντας τις πρακτικές της του 2020, στον Έβρο.
ΝΑΤΟ και στο βάθος εκλογές
Σε ένα άλλο επίπεδο, παρότι ο Τούρκος Πρόεδρος χαρακτήρισε ως persona non grata τον Έλληνα Πρωθυπουργό, ταυτόχρονα όμως η απόπειρα της Άγκυρας να εργαλειοποιεί τις διμερείς της σχέσεις, συνθέτοντας τον καμβά των ευρύτερων αξιώσεών της, δεν είναι άγνωστη, ούτε καινοφανής για τους διεθνείς συνομιλητές της.
Παρά τον αντιπερισπασμό του βέτο της Άγκυρας κατά της ένταξης της Σουηδίας και της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ με στόχο την ισχυροποίηση του ρόλου της στην περιοχή, σύμφωνα με τα όσα δήλωσε Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ η προσέγγιση της Τουρκίας στη διαδικασία ένταξης Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ δεν αποτελεί διμερές ζήτημα μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας, «καίγοντας» το χαρτί του βέτο ως μοχλού άσκησης πίεσης για τις τουρκικές απαιτήσεις έναντι των ΗΠΑ.
Με την Τουρκία να αισθάνεται, άλλωστε, πως τα ερείσματά της στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού δεν είναι τόσο ισχυρά όσο στο παρελθόν, η κατάσταση για τον Τούρκο Πρόεδρο γίνεται ακόμη πιο σύνθετη, με δεδομένη την κατρακύλα της οικονομίας της χώρας του, αλλά και τον σκόπελο των διπλών εκλογών του 2023. Με το κόμμα του, το ΑΚΡ, αλλά και το Κόμμα Εθνικής Δράσης του εταίρου του, Μπαχτσελί σε τροχιά καθόδου σε όλες τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, τα προβλήματα για τον Τούρκο Πρόεδρο γίνονται ολοένα και πιο δύσκολα στο εσωτερικό μέτωπο.
Ενδεικτικό αυτού αποτελεί το γεγονός ότι ο πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου επέκρινε μεν τις θέσεις του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη κατά το ταξίδι του στις ΗΠΑ, αλλά κυρίως την απουσία άμεσης απάντησης από την κυβέρνηση Ερντογάν, υποστηρίζοντας ότι συμφέροντα της Τουρκίας δεν προστατεύονται από το προσωπικό «εγώ», αλλά από ψύχραιμα βήματα και αποφάσεις.
Ζητούμενο η Συρία
Στο τέλος της χθεσινής ημέρας, πάντως, μετά την επίθεση στον Έλληνα Πρωθυπουργό, ο Τούρκος Πρόεδρος γνωστοποίησε την πρόθεσή του να αναπτύξει άμεσα στρατιωτική επιχείρηση στη βορειοανατολική Συρία, με επίδικο μια «ζώνη ασφαλείας» 30 χιλιομέτρων.
Με το βλέμμα στραμμένο στα νότια σύνορά του, ο Τούρκος Πρόεδρος χαρακτήρισε τις διασυνοριακές περιοχές Τουρκίας – Συρίας ως το κύριο κέντρο επιθέσεων, παρενόχλησης και παγίδων κατά της Τουρκίας, τοποθετώντας τις σχετικές αποφάσεις την Πέμπτη, στοιχείο που κάνει αρκετούς αναλυτές να «διαβάζουν» την επέμβασή του επί συριακού εδάφους ως το βασικό ζητούμενό του, μετά από μια σειρά περιστροφών στη διεθνή σκηνή τα τελευταία εικοσιτετράωρα.
