Νέα δεδομένα στο πολιτικό σκηνικό δημιουργεί η επισημοποίηση της απόφασης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να πορευτεί «με σεβασμό στη θεσμική τάξη» και να εξαντλήσει την τετραετή θητεία για την οποία εξελέγη στο τιμόνι της χώρας. Οι προεκλογικοί σχεδιασμοί και οι πυρετώδεις διεργασίες, που είχαν ξεκινήσει τόσο στο κυβερνητικό στρατόπεδο όσο και στους άλλους πολιτικούς χώρους, αναπροσαρμόζονται υπό το φως των τελευταίων εξελίξεων, αλλά δεν αναστέλλονται, καθώς η είσοδος στον τελευταίο χρόνο της κυβερνητικής θητείας μοιραία σηματοδοτεί την αντίστροφη μέτρηση για την έκφραση της λαϊκής ετυμηγορίας.
Μέχρι τότε, πάντως, το επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου σχεδιάζει συνέχιση του κυβερνητικού έργου με επιταχυνόμενους ρυθμούς, αλλά και ευρύτατες αλλαγές σε δομές και πρόσωπα που θα περιλαμβάνουν όλο το εύρος του μηχανισμού της κυβέρνησης, με στόχο να περάσει μήνυμα επανεκκίνησης που θα έχει ως χρονικό ορίζοντα τη «δίδυμη», όπως προοιωνίζεται, εκλογική αναμέτρηση στην οποία μοιραία φαίνεται να οδηγεί η απλή αναλογική που καθιέρωσε η προηγούμενη κυβέρνηση και θα εφαρμοστεί για μία και μόνη φορά.
Αν και συγκλίνουσες πληροφορίες επιμένουν ότι ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης δεν είχε ποτέ υιοθετήσει τις εισηγήσεις που βροχηδόν δεχόταν ακόμη και από στενούς συνεργάτες του για προσφυγή σε πρόωρες κάλπες, η πρωτοβουλία που ανέλαβε, ανήμερα των τρίτων γενεθλίων της κυβέρνησής του, να «κόψει μαχαίρι» την εκλογολογία, προκάλεσε σε άλλους μικρότερο και σε άλλους μεγαλύτερο αιφνιδιασμό.
Σύμφωνα με όσα έχει εκμυστηρευτεί σε τακτικούς συνομιλητές του ο πρωθυπουργός, οι βασικότεροι λόγοι για τους οποίους έσπευσε να ξεκαθαρίσει το πεδίο και στην πραγματικότητα να «φρενάρει» τις προεκλογικές εκστρατείες που είχαν ξεκινήσει όλοι ανεξαιρέτως οι κομματικοί σχηματισμοί, αλλά και ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού προσωπικού, είναι οι εξής:
■ Πρώτον, το χαρτί της πολιτικής αξιοπιστίας και της προσωπικής συνέπειας που είχε πάντα κατά νου να παίξει, έχοντας την πεποίθηση ότι θα εκτιμηθεί και θα επιβραβευτεί από τους πολίτες, καθώς η ανάληψη του πολιτικού ρίσκου για εξάντληση της τετραετίας συνιστά μια υπεύθυνη στάση που εκπέμπει σεβασμό στη λαϊκή βούληση, πολύ περισσότερο όταν εκφράζεται στην ώρα της.
■ Δεύτερον, η έλλειψη πειστικού αφηγήματος για την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες από τη στιγμή που μεγάλα ζητήματα που σχετίζονται με τη θέση της χώρας στο διεθνές γίγνεσθαι, όπως η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ο πόλεμος στην Ουκρανία, καθώς και με τις ζωές των πολιτών, όπως η ενεργειακή ακρίβεια και οι πληθωριστικές πιέσεις, αποτελούν πηγές ύψιστης αβεβαιότητας.
■ Τρίτον, η προσδοκία ότι εν όψει του δύσκολου χειμώνα που προοιωνίζεται η συνεχιζόμενη αναταραχή στις αγορές, το «αργοκίνητο καράβι» της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα καταφέρει να στρίψει και θα βάλει ρότα για απάνεμα λιμάνια έτσι ώστε οι «27» να καταλήξουν, επιτέλους, σε κοινό σχέδιο για την αναχαίτιση της ενεργειακής ακρίβειας που πλήττει όλες τις χώρες.
■ Τέταρτον, η ανησυχία ότι στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις που, λόγω της απλής αναλογικής, θα χρειαστεί να γίνουν, μπορεί να ξεσπάσει μια κρίση την οποία θα αδυνατεί να χειριστεί η υπηρεσιακή κυβέρνηση η οποία θα έχει στα χέρια της τις τύχες της χώρας.
■ Πέμπτον, οι μετρήσεις της κοινής γνώμης, οι οποίες δείχνουν ότι το δημοσκοπικό προβάδισμα το οποίο διατηρούν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβερνητική παράταξη έναντι του Αλέξη Τσίπρα και του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι συμπαγές και σταθερό, ενώ η σύγκριση των πεπραγμένων της σημερινής κυβέρνησης με την προηγούμενη βαίνει συντριπτικά υπέρ της πρώτης.
■ Εκτον, βούληση του πρωθυπουργού είναι, όπως τουλάχιστον την εκφράζει ο ίδιος σε συνομιλητές του, ότι πρέπει να φτάσει στο τέλος της θητείας για την οποία έλαβε το 2019 την ψήφο του ελληνικού λαού, ζητώντας του να κρίνει τα πεπραγμένα της δικής του τετραετίας σε σύγκριση με τα έργα και τις ημέρες του Αλέξη Τσίπρα που διεκδικεί την επάνοδό του στην εξουσία.
«Είμαι για τα δύσκολα…»
«Είμαι εδώ για τα δύσκολα και αυτό θέλω να καταλάβει κι ο τελευταίος πολίτης αυτής της χώρας, είτε με ψηφίσει είτε όχι» ήταν, κατά πληροφορίες, η φράση την οποία χρησιμοποίησε τις προηγούμενες ημέρες ο Κυριάκος Μητσοτάκης για να ανακοινώσει στο επιτελείο του την πρόθεσή του να κλείσει ερμητικά στη διάρκεια της προ ημερησίας διάταξης συζήτησης στη Βουλή το παράθυρο των εκλογών.
Στην ωρίμαση της σκέψης του πρωθυπουργού για μετάθεση των πολιτικών εξελίξεων για διάστημα που, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να διαρκέσει και έναν ολόκληρο χρόνο, αφού με βάση το Σύνταγμα η προκήρυξη των επόμενων εκλογών μπορεί να γίνει στις 7 Ιουλίου 2023, οπότε συμπληρώνεται η τετραετία από τις προηγούμενες, βάρυνε αποφασιστικά, σύμφωνα με συνομιλητές του, η «νάρκη της απλής αναλογικής», όπως συνηθίζει να λέει. Και αυτό διότι εκτιμάται ότι οι συσχετισμοί των πολιτικών δυνάμεων καθιστούν αδύνατη τη συγκρότηση βιώσιμης κυβέρνησης μετά την πρώτη εκλογική αναμέτρηση και οδηγούν αναπόδραστα στον σχηματισμό υπηρεσιακής, η οποία, κατά τα ειωθότα και την παράδοση, θα απαρτίζεται από πρόσωπα χωρίς πολιτική πείρα.
Ο φόβος της υπηρεσιακής
Με δεδομένο ότι το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής απαιτεί τα κόμματα που θα συμμαχήσουν για να συγκροτήσουν κυβέρνηση να προσεγγίζουν αθροιστικά σε ποσοστά το 46%, εκτιμάται από κυβερνητικούς αξιωματούχους ότι υπό τις παρούσες συνθήκες η πρώτη κάλπη δεν θα δώσει κυβερνητική λύση. Αλλωστε, η τελευταία κοινοβουλευτική αντιπαράθεση που έγινε την περασμένη εβδομάδα επισφράγισε το αδιέξοδο ενώπιον του οποίου θα οδηγηθούν οι τυπικές συζητήσεις που θα γίνουν με βάση τη συνταγματική πρόνοια για τις διερευνητικές εντολές που θα λάβουν οι αρχηγοί των τριών μεγαλύτερων κομμάτων.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν δείχνουν διατεθειμένανα συνεργαστούν με την κυβερνητική παράταξη που όλες οι δημοσκοπήσεις προεξοφλούν ότι θα είναι εκείνη που θα κόψει πρώτη το νήμα της κάλπης. Αλλά και μεταξύ τους δεν διαφαίνεται σοβαρή προοπτική συνεννόησης, αφενός διότι είναι δύσκολο να εξασφαλίσουν από την κάλπη την πλειοψηφία των 151 εδρών που χρειάζεται για να σχηματίσουν κυβέρνηση, αφετέρου διότι, με όσα ο ένας καταμαρτυρεί στον άλλο, δύσκολα μπορεί να προκύψει συμμαχική κυβέρνηση με τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα, το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη και το ΜέΡΑ 25 του Γιάνη Βαρουφάκη.
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι το φλερτ ΣΥΡΙΖΑ – Βαρουφάκη οδηγεί στην καθήλωση των ποσοστών της αξιωματικής αντιπολίτευσης, «καθώς θυμίζει στους πολίτες όσα ζήσαμε το πρώτο εξάμηνο του 2015». Ενώ για το ΠΑΣΟΚ λένε ότι «το σύνθημα Ανδρουλάκη “ούτε Μητσοτάκης ούτε Τσίπρας για πρωθυπουργός” έχει ως αποτέλεσμα η Χαριλάου Τρικούπη να χάνει 1% κάθε μήνα, ποσοστό που κατευθύνεται προς τη Ν.Δ., η οποία διαθέτει τη μόνη εφικτή κυβερνητική λύση».
Υπό αυτές τις συνθήκες, «η προκήρυξη επαναληπτικών εκλογών θα αποτελέσει μονόδρομο», επισημαίνουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι. «Οπως και ο σχηματισμός υπηρεσιακής κυβέρνησης από μη πολιτικά στελέχη και επικεφαλής έναν από τους προέδρους των ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας», συμπληρώνουν. Ανάλογα τέτοια προηγούμενα είχαμε το 1989 με τον Ιωάννη Γρίβα, το 2012 με τον Παναγιώτη Πικραμμένο και το 2015 με τη Βασιλική Θάνου, παραδέχονται. Σπεύδουν, όμως, να προσθέσουν ότι σε καμία εξ αυτών των περιπτώσεων η χώρα δεν ήταν αντιμέτωπη με το φάσμα της επιδείνωσης σημαντικών κρίσεων, όπως συμβαίνει τώρα.
«Φανταστείτε τι θα συμβεί αν μετά την προκήρυξη των εκλογών από την υπηρεσιακή κυβέρνηση θεωρήσει ο Ερντογάν ότι είναι προς όφελός του η πρόκληση ενός θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο» είναι ο προβληματισμός που εκφράζεται από στελέχη του κυβερνητικού επιτελείου. «Ποιος θα σηκώσει το τηλέφωνο για να μιλήσει με τον διεθνή παράγοντα;» αναρωτιούνται. Και συμπληρώνουν: «Αλλά και αν ένας ξένος ηγέτης θέλει να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο, ποιον θα βρει στο Μέγαρο Μαξίμου ή στα υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας για να γίνουν κινήσεις αποκλιμάκωσης;».
Αλλά, όπως οι ίδιοι εκτιμούν, στην παρούσα συγκυρία και ενώ αναμένονται για το φθινόπωρο κρίσιμες αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μια υπηρεσιακή κυβέρνηση θα είχε δυσκολίες χειρισμών ακόμη και σε απλούστερα ζητήματα από την κλιμάκωση της έντασης με την Τουρκία ή από την πρόκληση ενός θερμού επεισοδίου. «Ποιος, για παράδειγμα, θα εκπροσωπούσε τη χώρα και θα διαπραγματευόταν για τα συμφέροντά της αν τον Οκτώβριο, μεσούσης εδώ της προεκλογικής περιόδου, συγκληθεί έκτακτη Σύνοδος Κορυφής για τα ενεργειακά;» είναι ένα από τα ερωτήματα που απασχόλησαν το κυβερνητικό επιτελείο πριν ο πρωθυπουργός ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο.
Ασφαλείς πληροφορίες, πάντως, επιμένουν ότι το κυβερνών κόμμα θα χαμηλώσει μεν την ταχύτητα με την οποία τα στελέχη του είχαν μπει τον τελευταίο μήνα στην προεκλογική μάχη, πλην όμως δεν θα υπάρξει πλήρης αναστολή των δραστηριοτήτων που είχαν δρομολογηθεί. «Από την Τετάρτη, που μίλησε ο πρόεδρος στη Βουλή, πήραμε το μήνυμα ότι μπορούμε να σχεδιάσουμε με λίγο μεγαλύτερη άνεση τις καλοκαιρινές μας αποδράσεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα κάνουμε κανονικές διακοπές», εξομολογείται στο «ΘΕΜΑ» στέλεχος της Πειραιώς.
Από το Μέγαρο Μαξίμου, εξάλλου, διαχέεται την ίδια ώρα ότι «όχι μόνο θα συνεχιστεί με εντατικό τρόπο το νομοθετικό έργο της κυβέρνησης, αλλά και ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα συνεχίσει κανονικά τις περιοδείες που είχε προγραμματίσει στην περιφέρεια». Στόχος του, όπως λένε, είναι να γίνει «κτήμα κάθε πολίτη όσα έγιναν μέχρι τώρα για την ανάπτυξη, την υποχώρηση της ανεργίας, τη μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων, τις μεταρρυθμίσεις στην Υγεία και την Παιδεία, τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και τις πολιτικές υπέρ των πλέον αδύναμων».
Στην κυβερνητική ηγεσία, άλλωστε, έχει ξεκαθαρίσει ότι το δίλημμα των επόμενων εκλογών θα είναι πολύ απλό και θα έχει ως εξής: «Θέλετε να παραμείνει στο τιμόνι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που αντιμετώπισε με αποφασιστικότητα όλες τις εξωγενείς κρίσεις, με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη η χώρα, ή επιθυμείτε την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα;».
Επειδή, πάντως, το διάστημα μέχρι τις επόμενες εκλογές θεωρείται ότι δεν είναι μικρό, συνεργάτες του πρωθυπουργού επιμένουν ότι το προσεχές διάστημα πρέπει να δρομολογηθούν οι αλλαγές στη σύνθεση της κυβέρνησης που δεν προχώρησαν επειδή προείχαν οι εκλογικοί σχεδιασμοί.
Ορισμένοι «βλέπουν» τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης να γίνεται μετά τον Δεκαπενταύγουστο ή και εν όψει της ΔΕΘ, στην οποία ο κ. Μητσοτάκης θα μιλήσει στις 10 Σεπτεμβρίου.
Αλλοι, ωστόσο, εισηγούνται στον πρωθυπουργό να φέρει νωρίτερα τις κυβερνητικές μεταβολές, προχωρώντας μάλιστα και στις δομικές αλλαγές που λέγεται ότι έχει από καιρού κατά νου, όπως η συγχώνευση χαρτοφυλακίων, π.χ. του Εσωτερικών με το Ψηφιακής Πολιτικής. Σε κάθε περίπτωση, ο ανασχηματισμός, είτε γίνει άμεσα, είτε μείνει για μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, είναι μάλλον βέβαιο ότι στις αλλαγές θα περιλάβει και το επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου, στο οποίο λέγεται ότι ο πρωθυπουργός έχει διαπιστώσει κάποιες δυσλειτουργίες.
Πληροφορίες των τελευταίων ωρών θέλουν τις σχεδιαζόμενες αλλαγές -σε δομές αλλά και πρόσωπα- να είναι ευρύτατες και να επεκτείνονται σε όλο το εύρος του κυβερνητικού μηχανισμού. Αυτό σημαίνει ότι, εκτός από τα υπουργικά χαρτοφυλάκια, θα περιλαμβάνονται και οι Γενικές και Ειδικές Γραμματείες, όπως και άλλα αξιώματα που συνδέονται με την κυβέρνηση και το αποκαλούμενο «επιτελικό κράτος».
«Ολοι και όλα αξιολογούνται και κρίνονται» είναι η φράση που χρησιμοποιούν τακτικοί συνομιλητές του πρωθυπουργού. Παράλληλα μεταφέρουν το μήνυμα του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι «δεν πρέπει να χαθεί ούτε μία μέρα το διάστημα που απομένει ως τις εκλογές και το οποίο θα είναι καθοριστικό για να επιτευχθεί ο στόχος της αυτοδυναμίας στη δεύτερη κάλπη που έχει τεθεί από το Μέγαρο Μαξίμου».
