Δυσεπίλυτο παζλ παραμένει το θέμα της επιστροφής ή όχι των «αναδρομικών» σε εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους, ακόμη και μετά την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Στους κόλπους της κυβέρνησης πληθαίνουν οι φωνές όσων εκτιμούν ότι πρέπει να υπάρξει λύση που να κλείνει μια και καλή το θέμα των δικαστικών διεκδικήσεων και της αέναης δικαστικής διαμάχης συνταξιούχων – Δημοσίου για περικοπές που έχουν κριθεί αμετάκλητα αντισυνταγματικές.
Το συνολικό κόστος για την επιστροφή των αναδρομικών ποσών που αντιστοιχεί στις περικοπές των επικουρικών συντάξεων, καθώς και των δώρων και επιδομάτων σε κύριες και επικουρικές, μόνο για το 11μηνο Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016, ξεπερνάει τα 2,5 δισ. ευρώ (723 εκατ. για τα αναδρομικά των επικουρικών και 1,875 δισ. για τα δώρα Δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) και δημοσιονομικός χώρος για κάτι τέτοιο, τουλάχιστον άμεσα και εφάπαξ, δεν υπάρχει.
Για να συμφωνήσουν όλοι, πως η δημοσιονομική διάσταση της επιστροφής των περικοπών και των δώρων στο σύνολο των συνταξιούχων και όχι μόνο αυτών που έχουν ασκήσει αγωγές, είναι αναμφίβολα, εξαιρετικά σημαντική και όχι εύκολα αντιμετωπίσιμη.
Η απόφαση του ΣτΕ
Η απόφαση του ΣτΕ που αναμενόταν ενάμιση χρόνο, έρχεται να κλείσει ένα μεγάλο κεφάλαιο του δικαστικού θρίλερ των αναδρομικών, που ξεκίνησε με τις περικοπές του 2012 και ολοκληρώνεται το 2022, 10 ολόκληρα χρόνια μετά.
Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο δεν επιδικάζει αναδρομικά ποσά από μειώσεις επικουρικών συντάξεων και από την κατάργηση δώρων στους συνταξιούχους, παρά μόνο σε όσους είχαν προσφύγει δικαστικά μέχρι τις 31 Ιουλίου 2020, όταν και ψηφίστηκε η διάταξη με την οποία το Δημόσιο πλήρωσε τα αναδρομικά από τις περικοπές στις κύριες συντάξεις, αποσβένοντας τις αξιώσεις για επικουρικές και δώρα.
Στην πράξη, πιθανότητες να λάβουν αναδρομικά ποσά από τις περικοπές στις επικουρικές συντάξεις και την κατάργηση των δώρων σε κύριες και επικουρικές, για 11 μήνες, διατηρούν μετά την απόφαση του ΣτΕ μόνο όσοι είχαν προσφύγει δικαστικά γι’ αυτό το θέμα έως 31 Ιουλίου 2020. Ειδικοί εκτιμούν ότι πρόκειται περίπου για 400.000 συνταξιούχους, όμως οι πρώτες εκτιμήσεις του υπουργείου Εργασίας κάνουν λόγο για λιγότερους από 250.000 συνταξιούχους. Παράλληλα, η Ολομέλεια του ΣτΕ αφήνει ανοικτό παράθυρο διεκδικήσεων για τους χαμηλοσυνταξιούχους που είχαν άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων κάτω από 1.000 ευρώ το 2012 καθώς δεν έλαβαν το 2020 αναδρομικά από τις περικοπές των κύριων συντάξεων και κατά συνέπεια δεν έχασαν το δικαίωμα διεκδίκησης για αναδρομικά επικουρικών και δώρων. Προσοχή όμως. Καθώς ισχύει ο κανόνας της 5ετούς παραγραφής, χαμηλοσυνταξιούχοι που δεν είχαν προσφύγει έως τα τέλη του 2021 δεν μπορούν τώρα να διεκδικήσουν τα ποσά των δώρων που έχασαν το 2012.
Αφορούν ποσά από τις περικοπές σε επικουρικές και την κατάργηση των δώρων σε κύριες και επικουρικές για 11 μήνες.
Δικαστικός μαραθώνιος
Για κάποιους 250.000 με 300.000 συνταξιούχους λοιπόν, που έσπευσαν να ασκήσουν αγωγές έως το τέλος Ιουλίου του 2021, ο δικαστικός αγώνας αναμένεται να συνεχιστεί, πιθανότατα για αρκετά χρόνια ακόμη. Ηδη, πρωτόδικα, υπάρχουν πολλές αποφάσεις που δικαιώνουν τους συνταξιούχους, και τους επιστρέφουν για 11 μήνες τα ποσά των κομμένων επικουρικών και τα κομμένα δώρα. Σύμφωνα με τους ειδικούς επί της κοινωνικής ασφάλισης, το συνολικό κόστος για τον ΕΦΚΑ, ακόμη κι αν όλοι οι συνταξιούχοι που έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη δικαιωθούν, δεν υπερβαίνει τα 600 εκατ. ευρώ, με το υπουργείο Εργασίας να το εκτιμά σε κάτω από 500 εκατ. ευρώ. Βάσει των πρόσφατων αποφάσεων πάντως, τα ποσά που θα δικαιωθούν ανέρχονται μεταξύ 800 και 2.000 ευρώ. Μάλιστα, προκειμένου να «κερδίσουν» τις υποθέσεις τελεσίδικα, υπάρχουν δικηγόροι που έβαλαν χαμηλότερες διεκδικήσεις, για τις οποίες εάν υπάρξει πρωτόδικη δικαίωση συνταξιούχων, ο ΕΦΚΑ δεν προσφεύγει σε Εφετείο.
Στον αντίποδα, βέβαια, οι 1,3 εκατ. συνταξιούχοι που ακούγοντας και τις παραινέσεις της κυβέρνησης να μην εμπλακούν στον κυκεώνα των δικαστικών διεκδικήσεων, καθώς η όποια λύση στα αναδρομικά θα αφορούσε το σύνολο των συνταξιούχων, δεν άσκησαν αγωγές, έχουν σύμφωνα με την τελευταία απόφαση του ΣτΕ, «αποσβεσθεί» διά νόμου τις αξιώσεις τους για λόγους εκτάκτου ανάγκης.
Κι εδώ, όπως επισημαίνουν δικηγόροι και ειδικοί της ασφάλισης, είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα που καλείται –πιθανότατα με κάποιου είδους εξαγγελίες από το βήμα της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης– να λύσει η κυβέρνηση.
Γιατί μπορεί μεν η απόφαση του ΣτΕ να έκρινε συνταγματικά ανεκτή τη νομοθέτηση της κυβέρνησης με βάση την οποία αποδίδονταν τα αναδρομικά 11μήνου μόνο για τις κύριες συντάξεις και όχι και για τις επικουρικές και τα δώρα, λέγοντας ότι αυτό ήταν μια συνταγματικά επιτρεπτή επιλογή του νομοθέτη, όμως έμμεσα εκτιμούν πως αναγνωρίζει ότι η απόφαση του ΣτΕ δύο χρόνια πριν, το 2020 (απόφαση Ολομελείας 1439/2020) που έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές για το 11μηνο αφορούσε τα πάντα, δηλαδή και τις περικοπές των κύριων και τις περικοπές των επικουρικών συντάξεων και των δώρων.
Πέραν όμως της απόφασης του δικαστηρίου, οι ειδικοί θέτουν και ζήτημα αξιοπιστίας της Πολιτείας προς τους συνταξιούχους, δεδομένου ότι πολλαπλώς διαβεβαιώνονταν πως το όποιο αποτέλεσμα μιας πιλοτικής δίκης θα γίνει σεβαστό από την Πολιτεία και θα αφορά όλους τους συνταξιούχους, αποτρέποντάς τους να προσφύγουν δικαστικά.
Πολιτική λύση
Πλέον, η απόφαση του ΣτΕ είναι στα χέρια του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, με στόχο να μετρηθεί το δημοσιονομικό περιθώριο που υπάρχει, προκειμένου, έστω και σταδιακά, σε βάθος χρόνου και υπό προϋποθέσεις να υπάρξει μια πολιτική λύση, που θα επιστρέφει στους συνταξιούχους, ανεξάρτητα από το εάν έχουν προσφύγει ή όχι, ένα μέρος από τα αναδρομικά, σε δόσεις.
