Στη σκιά της χθεσινής, νέας μείωσης του ρωσικού φυσικού αερίου που κατευθύνεται προς την Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream1, συνεδριάζουν εκτάκτως σήμερα οι Υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ στις Βρυξέλλες, αφενός για να «ανοίξουν τα χαρτιά» τους σε εθνικό επίπεδο απέναντι στην πρόταση της Κομισιόν να περιοριστεί κατά 15% η χρήση φυσικού αερίου από 1ης Αυγούστου και αφετέρου για να τοποθετηθούν ως προς τη διασφάλιση του «ενεργειακού εφοδιασμού στην ΕΕ», με δεδομένη την εργαλειοποίηση των ορυκτών καυσίμων από την Μόσχα.
Ήδη, το κλίμα της σημερινής συνεδρίασης διαμορφώθηκε αρνητικά χθες στις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες από την κίνηση του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού, της Gazprom, να ανακοινώσει -την παραμονή μόλις της συζήτησης των αρμόδιων Υπουργών της ΕΕ- περαιτέρω περικοπή ως προς τις διαθέσιμες ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου προς τη Γηραιά Ήπειρο, πρωτοβουλία η οποία αναγιγνώσκεται ως νέος μοχλός πίεσης της Μόσχας ενόψει των σημερινών αποφάσεων των ευρωπαίων ηγετών.
Επικαλούμενη για άλλη μια φορά την ανάγκη συντήρησης μιας τουρμπίνας στον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 1, η Gazprom ανακοίνωσε χθες την απενεργοποίησή της, με απότοκο και νέα πτώση της ροής του ρωσικού φυσικού αερίου προς την ΕΕ. Συγκεκριμένα, η ημερήσια παραγωγική ικανότητα στο ρωσικό σταθμό συμπίεσης Πορτοβάγια θα μειωθεί στα 33 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (mcm) φυσικού αερίου ημερησίως από τις 04.00 ώρα Γκρίνουιτς (07.00 ώρα Ελλάδας) της 27ης Ιουλίου, από την πλήρη δυναμικότητά του άνω των 160 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων ημερησίως, προκαλώντας νέο πονοκέφαλο στις Βρυξέλλες, οι οποίες αντιλαμβάνονται πως οι αιτιάσεις της Προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν περί «εκβιασμού» από ρωσικής πλευράς είναι πλέον πιο βάσιμες από ποτέ.
Σηκώνοντας το γάντι της… τουρμπίνας απέναντι στη Gazprom, η Siemens Energy εγκάλεσε το ρωσικό ενεργειακό κολοσσό για γραφειοκρατική ολιγωρία, δηλαδή εσκεμμένη καθυστέρηση ως προς τα τελωνειακά έγγραφα της τουρμπίνας. «Η μεταφορά της τουρμπίνας θα μπορούσε να ξεκινήσει αμέσως. Οι γερμανικές αρχές παρείχαν στη Siemens Energy όλα τα απαραίτητα έγγραφα για την εξαγωγή της τουρμπίνας στη Ρωσία στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας», ανέφερε η εταιρεία, προσθέτοντας πως «η Gazprom το γνωρίζει αυτό. Αυτό που λείπει, ωστόσο, είναι τα τελωνειακά έγγραφα για την εισαγωγή στη Ρωσία. Η Gazprom, ως πελάτης, υποχρεούται να τα παράσχει». Η τελευταία δεν προέβη σε σχολιασμό των όσων της καταμαρτυρεί η Siemens Energy, η οποία ολοκλήρωσε τις εργασίες συντήρησης της τουρμπίνας στον Καναδά και ακολούθως προχώρησε στη διαδικασία της μεταφοράς της στη Ρωσία.
Από τη ρουτίνα, στον εκβιασμό
Η «έκρηξη», ωστόσο, της Siemens Energy πυροδοτήθηκε από τις χθεσινές ανακοινώσεις του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού, που ανακοίνωσε ότι από τις 27 Ιουλίου θα μείωνε τη ροή φυσικού αερίου από τον αγωγό Nord Stream 1 στο 20% από το 40% που είναι σήμερα. Υπαινισσόμενη, μάλιστα, την προσπάθεια της Μόσχας να στήσει σκηνικό υβριδικού πολέμου με όπλο το φυσικό αέριο, «η συντήρηση των τουρμπίνων μας είναι και παραμένει μια διαδικασία ρουτίνας. Τα τελευταία 10 χρόνια δεν υπήρξαν σημαντικές επιπλοκές» τόνισε η εταιρία, καταλήγοντας με νόημα πως «στην παρούσα φάση, δεν βλέπουμε κανένα συσχετισμό μεταξύ της τουρμπίνας και των περικοπών στη ροή φυσικού αερίου που έχουν ήδη γίνει ή εξαγγελθεί».
Παρά τις συνθήκες ασφυξίας που επιχειρεί να δημιουργήσει η Μόσχα με φόντο τις αυξημένες ανάγκες της ΕΕ σε φυσικό αέριο, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες οδεύουν με επιτυχία προς το στρατηγικό στόχο της μαζικής αποθήκευσης φυσικού αερίου ενόψει ενός πολύ ψυχρού – όπως διαφαίνεται- χειμώνα, με πρώτη τη Γερμανία. Λόγω της πολύ υψηλής εξάρτησής της από το ρωσικό φυσικό αέριο, η γερμανική κυβέρνηση «τρέχει» με υψηλές ταχύτητες το πρόγραμμα «απεξάρτησής» της από τη Μόσχα. Για του λόγου το αληθές, «η Γερμανία βρίσκεται ξανά σε πορεία για την επίτευξη των στόχων της αποθήκευσης φυσικού αερίου και τώρα αποσκοπεί να φτάσει στο 75% των επιπέδων στα οποία στοχεύει ως την 1η Σεπτεμβρίου» γνωστοποίησε χθες μέσω Twitter, ο επικεφαλής του ρυθμιστικού δικτύου της χώρας, Κλάους Μίλερ.
«Ύπουλο παιχνίδι»
Παρόλα αυτά, για «ύπουλο παιχνίδι» κατηγόρησε χθες το Ρώσο Πρόεδρο ο Αντικαγκελάριος της Γερμανίας και Υπουργός Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, αντανακλώντας την ένταση της αντίδρασης του Βερολίνου. «Ο (πρόεδρος της Ρωσίας) Πούτιν παίζει ένα ύπουλο παιχνίδι» τόνισε ο κ. Χάμπεκ στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa). «Η στρατηγική του είναι προφανής. Θέλει να εξασθενήσει η μεγάλη υποστήριξη για την Ουκρανία, ενώ παράλληλα διχάζει την κοινωνία μας. Δίνει τροφή στην ανασφάλεια και ανεβάζει τις τιμές. Θα του απαντήσουμε με αποφασιστικότητα και συντονισμένη δράση», σημείωσε, ενώ το Βερολίνο έχει ταχθεί από την πρώτη στιγμή υπέρ της οριζόντιας μείωσης που προτείνει η Κομισιόν.
Στο ίδιο μήκος κύματος, η Βουλγαρία τοποθετήθηκε χθες επίσημα και κυρίως θετικά στα μέτρα που προτείνει η Κομισιόν για τη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, αλλά και για τη συμμετοχή στις προσπάθειες επίτευξης ενός πιο βιώσιμου συστήματος ενέργειας και εξασφάλισης των προμηθειών ενέργειας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θέση, η οποία θα παρουσιαστεί κατά την έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ σήμερα.
Όσον αφορά την ετοιμότητα της ΕΕ σε περίπτωση πλήρους διακοπής των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία ήδη από το 2022, οι προτάσεις στο πακέτο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές ιδιαιτερότητες και τις αρχικές θέσεις κάθε κράτους μέλους, όπως και παρέχοντας την απαραίτητη ευελιξία για την επίτευξη των στόχων, πρόσθεσε το υπουργείο Ενέργειας της Βουλγαρίας.
Στον αντίποδα, αρνητικές απέναντι στην υιοθέτηση του μέτρου της περικοπής κατά 15% της χρήσης φυσικού αερίου το μέχρι τα τέλη Μαρτίου του 2023 εμφανίζονται συνολικά 11 χώρες και ανάμεσά τους η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Πολωνία και η Ελλάδα, ενώ επιφυλάξεις έχει εκφράσει και το Βέλγιο. Δυναμιτίζοντας, όμως, χθες την ατμόσφαιρα μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, η Gazprom έκλεισε περαιτέρω την κάνουλα, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις, όπως αυτή της Γερμανίας, που αποτίμησε την εξέλιξη ως «πολιτική» απόφαση και ταυτόχρονα ως «πρόσχημα», για να επηρεάσει τους Δυτικούς στο πλαίσιο της σύγκρουσης με την Ουκρανία.
Επιμένουν στο «ψαλίδι» οι Βρυξέλλες
Για τις Βρυξέλλες, το «μαρτύριο της σταγόνας», στο οποίο υποβάλλει το τελευταίο χρονικό διάστημα τις ευρωπαϊκές κοινωνίες ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν με φόντο το φυσικό αέριο, είναι σαφές και δηλωτικό των πραγματικών προθέσεων της Μόσχας, να διακόψει δηλαδή σταδιακά την προμήθεια της ΕΕ με ορυκτά καύσιμα.
Υπό αυτό το πρίσμα, η Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμαστεί για την πλήρη διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου, «αργά ή γρήγορα», προειδοποίησε χθες η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε συνέντευξή της στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (DPA), επιμένοντας παρά τις αντιδράσεις σειράς κρατών, στην πρότασή της για περικοπή κατά 15% της χρήσης φυσικού αερίου, καθώς η ΕΕ αναζητά εναγώνια 45 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.
«Προς το παρόν, η Ρωσία προμηθεύει μόνο εν μέρει φυσικό αέριο ή καθόλου, 12 κράτη μέλη της ΕΕ», δήλωσε η κ. Φον ντερ Λάιεν. «Ως εκ τούτου, η Ευρώπη πρέπει να είναι προετοιμασμένη για το χειρότερο σενάριο: μια πλήρη διακοπή των προμηθειών φυσικού αερίου, αργά ή γρήγορα», όπως είπε. Ακόμη, κάλεσε τις χώρες που εξαρτώνται ελάχιστα από τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου να συμμετάσχουν επίσης στις προσπάθειες εξοικονόμησης ενέργειας, προσθέτοντας ότι «η ενεργειακή αλληλεγγύη είναι βασική αρχή των ευρωπαϊκών συνθηκών».
«Εξετάζεται το πλαφόν»
Την ατζέντα, άλλωστε, της σημερινής έκτακτης συνεδρίασης των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ αναμένεται να μονοπωλήσει η πρόταση της Κομισιόν για οριζόντια περικοπή -σε εθελοντική βάση- κατά 15% της χρήσης φυσικού αερίου, με την αίρεση αυτή να καταστεί υποχρεωτική, αν η Ρωσία προχωρήσει σε πλήρη διακοπή της προμήθειας προς την Ευρώπη. Κοιτώντας, μάλλον, το ποτήρι μισογεμάτο, η Πρόεδρος της Κομισιόν εξέφρασε τη βεβαιότητά της ότι οι προτάσεις της Επιτροπής θα λάβουν σήμερα ευρεία έγκριση. «Είμαι σίγουρη ότι οι υπουργοί Ενέργειας έχουν επίγνωση της ευθύνης τους», όπως είπε. «Πρόκειται για τη δημιουργία ενός συστήματος ασφαλείας για όλους ώστε να μπορούν τα κράτη μέλη να επιβιώσουν με ασφάλεια τους επόμενους δύο χειμώνες», κατέληξε η Πρόεδρος της Κομισιόν.
Αλλαγές και εξαιρέσεις
Ακόμη, η κ. φον ντερ Λάιεν επανάφερε χθες στη δημόσια συζήτηση το στόχο της πλήρους απεξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο μέχρι το 2027 επενδύοντας στην μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά και στην τροφοδοσία φυσικού αερίου από «αξιόπιστους εταίρους», όπως οι ΗΠΑ και η Νορβηγία. Παράλληλα, η Πρόεδρος της Κομισιόν άνοιξε για πρώτη φορά παράθυρο στο να θεσπιστεί πλαφόν στην τιμή του εισαγόμενου φυσικού αερίου, λέγοντας πως η πρόταση «εξετάζεται» από την Κομισιόν.
Σε μια διαλλακτικότερη στάση, άλλωστε, ενόψει της σημερινής συνεδρίασης των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, πληροφορίες ήθελαν χθες την Επιτροπή να «ρίχνει» στο σημερινό τραπέζι της διαπραγμάτευσης μεταξύ των 27 κρατών -μελών τη δυνατότητα για ορισμένες αλλαγές και βελτιώσεις στην πρότασή της για την εξοικονόμηση ενέργειας, επιτρέποντας, στη διορθωτική αυτή προοπτική, τη δυνατότητα εξαιρέσεων από το οριζόντιο «ψαλίδι» του 15%.
Πρόταση Μητσοτάκη για τη βιομηχανία
Ακόμη, όμως, και για εκείνες τις χώρες που πρωτοστατούν (όπως η Γερμανία) υπέρ της πρότασης της Κομισιόν για οριζόντιο «ψαλίδι» 15% επί της χρήσης του φυσικού αερίου, βασικό ζητούμενο αποτελούν οι ενεργειακές ανάγκες της βιομηχανίας, οι οποίες δεν καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις στη λίστα της προτεραιοποίησης των ενεργειακών αναγκών, σε περίπτωση οριστικής διακοπής της ροής φυσικού αερίου από την Μόσχα.
Μπροστά στην μεγάλη αυτή ευρωπαϊκή πρόκληση, με νέα ελληνική πρόταση ενόψει και της σημερινής συνεδρίασης των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ επανέρχεται ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, πρόταση την οποία αναμένεται να καταθέσει και γραπτά προς την Πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Κεντρική ιδέα της πρότασης του Πρωθυπουργού, ο οποίος θα αποστείλει σχετική επιστολή στην Πρόεδρο της Κομισιόν, είναι η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού μηχανισμού για τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στη βιομηχανία έναντι αποζημίωσης. Στόχος είναι να μπορέσει η Ευρώπη να αντιμετωπίσει τις απώλειες που θα προκύψουν, σε περίπτωση διακοπής του φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Παράλληλα με το εθνικό σχέδιο στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων απέναντι στις ενεργειακές ανατιμήσεις και την προετοιμασία για την διασφάλισης της επάρκειας στην εφοδιαστική αλυσίδα του φυσικού αερίου, η Ελλάδα εξακολουθεί να εργάζεται και στη κατεύθυνση κοινής ευρωπαϊκής λύσης, μολονότι δεν αντιμετωπίζει κανένα ζήτημα ως προς την ενεργειακή επάρκεια, καθώς τροφοδοτείται από τον Turk Stream που μεταφέρει αέριο μέσω Τουρκίας, αλλά και μέσω της ενισχυμένης πλέον ικανότητας ανεφοδιασμού με LNG φορτία από τη Ρεβυθούσα.
