Πιάτα χωρίς σάλτσα ντομάτας ή κέτσαπ. Για τους Αμερικανούς και όχι μόνο φαντάζει αδιανόητο, όμως οι παραγωγοί ντομάτας κρούουν των κώδωνα του κινδύνου, καθώς η ξηρασία και η έλλειψη νερού σημαίνουν… θάνατο για το δημοφιλές λαχανικό.
Η περίπτωση της Καλιφόρνια είναι χαρακτηριστική. Η πολιτεία που βρίσκεται στις κορυφαίες θέσεις διεθνώς στον κλάδο της βιομηχανικής ντομάτας, αναλογώντας από μόνη της σχεδόν στο ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής, βρίσκεται αντιμέτωπη με την χειρότερη ξηρασία των τελευταίων αιώνων(!). Οι αγρότες είναι σε απόγνωση βλέποντας την παραγωγή τους να μειώνεται, τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα, καθώς ο καρπός δεν μεγαλώνει αρκετά και βέβαια προειδοποιούν τους καταναλωτές για εκτίναξη των τιμών.
Το ράλι στις τιμές έχει ήδη ξεκινήσει. Οι τιμές στις σάλτσες, στην κονσέρβα και στον πελτέ ντομάτας στα ράφια των σούπερ μάρκετ καλπάζουν πολύ πάνω από τον πληθωρισμό, που θυμίζουμε ότι τον Ιούλιο διαμορφώθηκε στο 8,5%. Σε κάποια από τα πιο δημοφιλή προϊόντα οι αυξήσεις ξεπερνούν το 80%(!) σε ετήσια βάση. 
Η κλιματική αλλαγή αλλάζει το τοπίο
Είναι σαφές, εξάλλου, πως το πρόβλημα δεν είναι παροδικό. Η κλιματική αλλαγή έχει πλήξει βαριά την πολιτεία που κάθε χρόνο βιώνει πιο ισχυρούς καύσωνες, μεγαλύτερη ξηρασία και ανομβρία και ολοένα πιο καταστροφικές πυρκαγιές.
Οι περιορισμοί στην άσκοπη χρήση νερού τείνουν να μονιμοποιηθούν, ενώ τα κόστη όλο και ανεβαίνουν, στο κόστος της εργασίας, στα λιπάσματα, στα καύσιμα.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις των τοπικών συνεταιρισμών, ένας παραγωγός στο Φρέσνο χρειάζεται, πλέον, να δαπανήσει περίπου 4.800 δολάρια ανά στρέμμα για την καλλιέργεια και σοδειά βιομηχανικής ντομάτας, όταν μια δεκαετία πριν το κόστος δεν ξεπερνούσε τα 2.800 δολάρια το στρέμμα. Μάλιστα, η εκτίναξη του κόστους έχει καταγραφεί κυρίως μέσα στην τελευταία διετία.
Βέβαια, οι τοπικοί γεωργοί μπορούν να είναι ευχαριστημένοι με τις τιμές που διασφάλισαν για την παραγωγή τους, δεδομένου ότι η ζήτηση παραμένει ψηλά, καθώς οι καταναλωτές είναι απρόθυμοι να στερηθούν τις σάλτσες ντομάτας και τις κέτσαπ, ακόμη και με μεγαλύτερο κόστος. Την φετινή σεζόν η τιμή για τους παραγωγούς «έκλεισε» περίπου στα 105 δολάρια τον τόνο, που είναι τιμή ρεκόρ, όμως οι αγρότες υποστηρίζουν πως, δυστυχώς, δεν είναι αρκετή για να αντισταθμίσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και την έλλειψη νερού, που δεν μπορεί να καλυφθεί με τίποτε. 
Παγκόσμιο πρόβλημα
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην Καλιφόρνια. Οι υψηλές θερμοκρασίες πλήττουν την παραγωγή του δημοφιλούς λαχανικού διεθνώς και η παραγωγή βιομηχανικής ντομάτας είναι αισθητά μειωμένη στις περισσότερες χώρες παραγωγής και θα μονιμοποιηθεί σε χαμηλότερα επίπεδα λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Στις ΗΠΑ, στην Ιταλία και στην Κίνα η παραγωγή εκτιμάται πως θα περιοριστεί κατά τουλάχιστον 6% μέχρι το 2050, σύμφωνα με μελέτη του Nature Food. Οι παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες και ξηρασίες θα πλήξουν κυρίως την Καλιφόρνια και την Ιταλία, που δεν θα μπορούν να κρατήσουν τα τωρινά επίπεδα παραγωγής.
Στην Καλιφόρνια η παραγωγή βρισκόταν στα 14,4 εκατ. τόνους το 2015 και έκτοτε υποχωρεί συνεχώς με την σημερινή χρονιά να ακολουθεί την καθοδική τάση. Η επίσημη εκτίμηση του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας είναι πως η παραγωγή θα διαμορφωθεί φέτος στα 11,7 εκατ. τόνους, όμως οι αγρότες διαφωνούν θεωρώντας πως θα κινηθεί αρκετά χαμηλότερα.
