Η εξέγερση της δεκαετίας του ’50 για την Κύπρο είχε τον μελανό απολογισμό να βασανιστούν με πολύ άγριο και βάναυσο τρόπο τουλάχιστον 14 νεαροί Κύπριοι και κατόπιν να δολοφονηθούν από τις βρετανικές δυνάμεις.
Δημοσίευμα του Guardian, παρουσιάζει μαρτυρίες από Βρετανούς βετεράνους και Κύπριους επαναστάτες μαχητές, μαζί με αρχεία νεκροψίας και νεκροτομείου, καθώς και μέχρι τώρα μη δημοσιοποιημένο υλικό από κυπριακά αρχεία που δείχνουν ότι τα θύματα να πεθαίνουν, αφού ανακρίθηκαν από Βρετανούς αξιωματικούς.
Οι νεκροί, άνδρες ήταν ηλικίας μεταξύ 17 και 37 ετών, συνελήφθησαν ως ύποπτοι ότι ανήκαν στην Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών, γνωστή ως ΕΟΚΑ, η οποία διοργάνωσαν αντάρτικη εκστρατεία για την ανατροπή του βρετανικού ελέγχου στην Κύπρο.
Φωτογραφίες από τα Εθνικά Αρχεία της Κύπρου επιβεβαιώνουν σημάδια βασανιστηρίων στα σώματά τους.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εικόνες φαίνεται να δείχνουν ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων.
Μαρτυρίες για τα βασανιστήρια
«Είδα τους στρατιώτες να βγάζουν τον Νίκο Γεωργίου από το κελί του, σχεδόν αναίσθητο, με αφρό να βγαίνει από το στόμα του. Έκανε έναν απαίσιο ήχο σαν λιοντάρι που γρυλίζει καθώς πέθαινε. Τον άφησαν να πεθάνει στο τσιμέντο έξω», δήλωσε αυτόπτης μάρτυρας.
Αν και οι φήμες ότι ο βρετανικός στρατός χρησιμοποιούσε βασανιστήρια κατά τη διάρκεια της κατοχής της Κύπρου κυκλοφορούν εδώ και χρόνια, είναι η πρώτη φορά που οι βρετανικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των μυστικών υπηρεσιών του, κατηγορούνται για εκστρατεία παράνομων δολοφονιών κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του 1955 έως το 1959.
Η αποζημιώση της βρετανικής κυβέρνησης σε 33 Κυπρίους
Το 2019, η βρετανική κυβέρνηση κατέβαλε αποζημίωση ύψους 1 εκατ. λιρών σε 33 Κύπριους που ισχυρίστηκαν ότι βασανίστηκαν από τις βρετανικές δυνάμεις.
Ανάμεσά τους ήταν και ένα κορίτσι, 16 ετών τότε, το οποίο δήλωσε ότι βιάστηκε επανειλημμένα από στρατιώτες.
Αν και η κυβέρνηση επέμεινε ότι η πληρωμή δεν αποτελεί «καμία παραδοχή ευθύνης», οι νέες λεπτομέρειες θα εντείνουν τον έλεγχο σχετικά με την πραγματική έκταση των θηριωδιών που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για τον τερματισμό της βρετανικής αποικιοκρατίας στο νησί της Μεσογείου.
Βιβλίο -έρευνα με θέμα «14 εγκλήματα της αυτοκρατορίας»
Πρόκειται για τις υποθέσεις 14 αγωνιστών, που την περίοδο του αγώνα ΄55-59 στην Κύπρο, συνελήφθησαν από τις αποικιοκρατικές αρχές και δολοφονήθηκαν μέσα σε μπουντρούμια και δωμάτια ανάκρισης κατά τη διάρκεια φρικτών βασανιστηρίων. Μια έρευνα της συγγραφέως Ελίνας Σταματίου, που ξεκίνησε το το 2018 και ολοκληρώθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο με την έκδοσή τους στην Κύπρο από τις εκδόσεις Κ. Επιφανίου.
Μέσα από τις 249 σελίδες του βιβλίου, ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να ακολουθήσει νοερά τις τελευταίες στιγμές αυτών των 14 ανθρώπων και να αντικρίσει ωμή και απογυμνωμένη, την αλήθεια της φρίκης που έζησαν.
Θύτες τους, αξιωματικοί των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, υπό τις εντολές των οποίων εφαρμόστηκαν αδιανόητα αρρωστημένες μέθοδοι ανάκρισης προς απόσπαση κρίσιμων πληροφοριών, που θα οδηγούσαν στην εξάρθρωση της οργάνωσης και τη σύλληψη του αρχηγού Διγενή.
Τα απάνθρωπα βασανιστήρια
Ύπνος μέσα σε παγωμένο νερό, ανήλια υγρά κελιά, χλευασμός, αδιάκοπα χτυπήματα σε όλο το σώμα, χοντροκομμένο αλάτι ανακατεμμένο με πριονίδια για φαγητό, ούρα με το κουτάλι αντί για νερό, τεχνητοί πνιγμοί, μαστίγωμα των γεννητικών οργάνων με χοντρά λάστιχα, σπάσιμο των κλειδώσεων με ρόπαλα, σύνθλιψη κρανίων με σιδερένια μέγγενη, ήταν μόνο μερικές από τις τακτικές που επιστράτευαν οι έμπειροι από τη δράση τους και σε άλλες επαναστατημένες αποικίες, ανακριτές της βρετανικής υπερδύναμης.
Η συγγραφέας του βιβλίου, πάντως, τονίζει πως τέτοια εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως τα βασανιστήρια, πρέπει να βρίσκουν τον δρόμο της δικαιοσύνης όσα χρόνια κι αν περάσουν. Η ανάδυσή τους στην επιφάνεια, όπως σημειώνει, αποτελεί υποχρέωση των ευνομούμενων κοινωνιών, γιατί μόνο τότε δίδεται η δυνατότητα λύτρωσης (δικαιικής ή έστω ηθικής) των θυμάτων, τιμωρίας των θυτών, αλλά και εξιλέωσης της ανθρωπότητας από το στίγμα της κτηνωδίας.
