Κόλαφο αποτελεί για την Τουρκία η έκθεση της Κομισιόν για την ενταξιακή της πορεία, σημειώνοντας ότι οι σχέσεις των δύο πλευρών έχουν επιδεινωθεί, ότι η Τουρκία είναι σε μεγάλη οπισθοδρόμηση στις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που έχει κληθεί να εφαρμόσει και ότι η Άγκυρα δεν σέβεται τις σχέσεις καλής γειτονίας, ενώ πρέπει να σεβαστεί την εδαφική κυριαρχία όλων των κρατών μελών.
Στο κείμενο σημειώνονται οι επανειλημμένες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από τουρκικά μαχητικά στο Αιγαίο και οι απειλητικές δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων, σχετικά με την κυριαρχία των ελληνικών νησιών και σχετικά με την Κύπρο, όπως και η σοβαρή οπισθοδρόμηση της χώρας στους δημοκρατικούς θεσμούς, στα ανθρώπινα και στα θεμελιώδη δικαιώματα.
Για την Ελλάδα και την Κύπρο
«Μετά από κάποιες θετικές εξελίξεις το 2021, οι σχέσεις με την ΕΕ επιδεινώθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2022, λόγω επανειλημμένων παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου από τουρκικά μαχητικά στο Αιγαίο και απειλητικών τουρκικών δηλώσεων σχετικά με την κυριαρχία των ελληνικών νησιών και κατά της Κύπρου. Επιπλέον, η Τουρκία συνέχισε να πραγματοποιεί στρατιωτικές ασκήσεις στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου και τουρκικά πολεμικά πλοία παρεμπόδισαν παράνομα τις ερευνητικές δραστηριότητες στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Παρά τη διεθνή καταδίκη, η Τουρκία συνέχισε το σχέδιό της να ανοίξει την περιφραγμένη περιοχή των Βαρωσίων. Οι εντάσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο δεν ευνοούσαν τις σχέσεις καλής γειτονίας και υπονόμευσαν την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια», αναφέρει η έκθεση της Επιτροπής.
Η έκθεση σημειώνει ακόμη, ότι «η ΕΕ επιβεβαίωσε εκ νέου ότι έχει στρατηγικό συμφέρον για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαίως επωφελούς σχέσης με την Τουρκία».
Η εσωτερική δημοκρατία
Αναφορικά με το κράτος δικαίου στο εσωτερικό της Τουρκίας, η Επιτροπή διαπιστώνει «σοβαρές ελλείψεις» στη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών. «Κατά την περίοδο αναφοράς, η δημοκρατική οπισθοδρόμηση συνεχίστηκε. Οι διαρθρωτικές ελλείψεις στο προεδρικό σύστημα παρέμειναν σε ισχύ. Οι βασικές συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και των οργάνων του δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί. Το Κοινοβούλιο συνέχισε να μην διαθέτει τα απαραίτητα μέσα για να λογοδοτήσει η κυβέρνηση. Η συνταγματική αρχιτεκτονική συνέχισε να συγκεντρώνει τις εξουσίες στο επίπεδο της Προεδρίας χωρίς να διασφαλίζει τον υγιή και αποτελεσματικό διαχωρισμό των εξουσιών μεταξύ της εκτελεστικής, της νομοθετικής και της δικαστικής εξουσίας. Ελλείψει αποτελεσματικού μηχανισμού ελέγχου και ισορροπίας, η δημοκρατική λογοδοσία της εκτελεστικής εξουσίας εξακολουθεί να περιορίζεται στις εκλογές», αναφέρει το κείμενο της έκθεσης της Κομισιόν.
Η Ανατολική Μεσόγειος
Για την δραστηριότητα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο η έκθεση της Επιτροπής υπογραμμίζει ότι «η βελτιωμένη δυναμική των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας που παρατηρήθηκε από τον Δεκέμβριο του 2020, μετά την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο, επικράτησε για αρκετούς μήνες, πριν επαναληφθούν οι εντάσεις στο Αιγαίο τον Απρίλιο του 2022». «Αν και δεν υπήρξαν μη εξουσιοδοτημένες δραστηριότητες γεώτρησης από την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο κατά την περίοδο αναφοράς, οι εντάσεις έχουν αυξηθεί. Τουρκικά πολεμικά πλοία παρεμπόδισαν παράνομα την ερευνητική δραστηριότητα στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Οι στρατιωτικές ασκήσεις της Τουρκίας στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου συνεχίστηκαν. Παρά το γεγονός ότι η διεθνής κοινότητα, και ειδικότερα η ΕΕ, καταδίκασε τα μονομερή βήματα της Τουρκίας, η Τουρκία συνέχισε τις ενέργειές της για να ανοίξει περαιτέρω την περιφραγμένη πόλη των Βαρωσίων στην Κύπρο. Η Τουρκία πρέπει να δεσμευτεί απερίφραστα στις σχέσεις καλής γειτονίας, στις διεθνείς συμφωνίες και στην ειρηνική επίλυση διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, προσφεύγοντας, εάν χρειαστεί, στο Διεθνές Δικαστήριο».
Η εξωτερική πολιτική και οι σχέσεις με τη Ρωσία
Όσον αφορά σε γενικές γραμμές την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, η Επιτροπή τονίζει ότι η «μονομερής εξωτερική πολιτική» της συνέχισε να έρχεται σε αντίθεση με τις προτεραιότητες της ΕΕ στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), ιδίως λόγω της στρατιωτικής της δράσης στη Συρία και το Ιράκ και την έλλειψη ευθυγράμμισης με τα περιοριστικά μέτρα της ΕΕ κατά της Ρωσίας.
Ειδικότερα για το ρωσικό επιθετικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας, η έκθεση της Επιτροπής επισημαίνει ότι η Τουρκία έχει καταδικάσει τη ρωσική επιθετικότητα και έχει στόχο να διευκολύνει τις συνομιλίες μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας και να εργάζεται για την αποκλιμάκωση και την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός. Σημειώνει, επίσης, ότι η Τουρκία ανέλαβε διπλωματική πρωτοβουλία για τη διευκόλυνση της εξαγωγής των σιτηρών από την Ουκρανία. «Ωστόσο, η Τουρκία απέφυγε να ευθυγραμμιστεί με τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας. Η Τουρκία υπέγραψε Μνημόνιο Κατανόησης για την ανάπτυξη οικονομικών και εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία».
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο
«Η Τουρκία συνέχισε να επιβεβαιώνει την εγκυρότητα της συμφωνίας θαλάσσιας οριοθέτησης Τουρκίας-Λιβύης του 2019, την οποία η ΕΕ θεωρεί παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων τρίτων κρατών, που δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν έχει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη», αναφέρει η έκθεση και σημειώνει ότι η στρατιωτική υποστήριξη της Τουρκίας στη Λιβύη και η έλλειψη συνεργασίας με την επιχείρηση IRINI είναι επιζήμια για την αποτελεσματική συμβολή της ΕΕ στην εφαρμογή του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ και έχουν οδηγήσει σε αντικρουόμενες προσεγγίσεις για τη Λιβύη.
Ο Επίτροπος Βαρέλι
«Η Τουρκία πρέπει να σέβεται την κυριαρχία και τα την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών μελών της ΕΕ» τόνισε ο Επίτροπος για τη Διεύρυνση και τη Γειτονία, Όλιβερ Βαρέλι, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την έκθεση της Κομισιόν για την διεύρυνση. «Παρά την προσφορά της ΕΕ για εποικοδομητική δέσμευση με την Τουρκία, οι εντάσεις με μερικά κράτη-μέλη αυξήθηκαν ξανά το 2022. Τον Ιούνιο του 2022 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέφρασε βαθιά ανησυχία για τις πρόσφατα επαναλαμβανόμενες ενέργειες και δηλώσεις από την Τουρκία», είπε ο Όλιβερ Βαρέλι και επανέλαβε ότι η Τουρκία πρέπει να σέβεται την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών μελών. Όπως είπε , η Ευρωπαϊκή Ένωση περιμένει από την Τουρκία «να σέβεται πλήρως το διεθνές δίκαιο, να αποκλιμακώσει τις εντάσεις προς το συμφέρον της περιφερειακής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, να προωθεί τις σχέσεις καλής γειτονίας με βιώσιμο τρόπο».
