«Εχουν διαλύσει τα βουνά, έχει ξεφύγει η κατάσταση, χρειάζονται πολύ αυστηρότερος έλεγχος και καλύτερη νομική ρύθμιση». Ο πρόεδρος της Ενωσης Δασικών Συνεταιρισμών Ιωαννίνων Θωμάς Τσουπινάκης δεν μασάει τα λόγια του, βλέποντας μια πραγματικότητα που πληγώνει τα δάση αλλά και τους κατ’ επάγγελμα δασεργάτες. «Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα λαθροϋλοτομίας», τονίζει. Η μεγάλη ζήτηση φέτος για καυσόξυλα, λόγω των μεγάλων ανατιμήσεων στα τιμολόγια θέρμανσης, αλλά και οι αυξημένες παραγγελίες για οικοδομική ξυλεία έχουν βάλει φωτιά στα αλυσοπρίονα στα βουνά, αλλά όχι πάντα με τον σωστό τρόπο. Η αδυναμία της Δασικής Υπηρεσίας, λόγω υποστελέχωσης και παθογενειών, να ελέγξει την κατάσταση αφήνει ανοικτούς δρόμους για επιτηδείους.
«Μεγάλα και βαριά φορτηγά κατεβαίνουν κάθε μέρα από το Ζαγόρι φορτωμένα ξύλα. Είναι όλα εντάξει; Χρειάζονται πιο αυστηροί έλεγχοι από τα δασαρχεία για να παταχθεί η παράνομη υλοτομία. Αλλά γι’ αυτό πρέπει να ενισχυθούν οι υπηρεσίες με κόσμο», λέει στην «Κ» ο κ. Τσουπινάκης. Κι αν αυτό γίνεται στο Ζαγόρι, που είναι εθνικός δρυμός και πάνω από τα Γιάννενα, καταλαβαίνει κανείς τι γίνεται αλλού… Αυτή την περίοδο σε πολλές περιοχές της χώρας γίνονται μάχες για το ποιος θα πάρει την ξυλεία από τα δάση, με καταγγελίες που φέρνουν στην επιφάνεια καταστάσεις ευνοιοκρατίας, προτιμήσεων κ.λπ., με τη Δασική Υπηρεσία να μη διενεργεί τους απαραίτητους ελέγχους. Τελικά τις απώλειες αυτών των μαχών τις μετρούν τα δάση.
Οι συνεταιρισμοί
Αντικείμενο της διαμάχης είναι και οι ρυθμίσεις γύρω από τους Δασικούς Συνεταιρισμούς Εργασίας (ΔΣΕ), οι οποίοι αδειοδοτούνται για να κάνουν υλοτόμηση στο δάσος, κανονικά σε εγκεκριμένη περιοχή. Με την πιο πρόσφατη ρύθμιση, περίπου προ τριετίας, ο κάθε ΔΣΕ πρέπει να έχει κατ’ ελάχιστον 21 μέλη, έναντι επτά προηγουμένως, ενώ επετράπη στην πορεία να συμμετέχουν σε συνεταιρισμούς και άτομα με εμπορική δραστηριότητα στην ξυλεία. Σήμερα στο αντίστοιχο μητρώο του υπουργείου Περιβάλλοντος είναι εγγεγραμμένοι 268 ΔΣΕ, με περίπου 8.500 δασεργάτες. Οσο ίσχυε η προηγούμενη ρύθμιση, οι δασεργάτες ήταν περίπου 7.000. Είναι μάλλον περίεργο πως η τάση εγκατάλειψης της υπαίθρου δεν αγγίζει τον συγκεκριμένο κλάδο. «Πολλοί συνεταιρισμοί έχουν εικονικά μέλη. Φαίνονται 21, γράφονται μέλη της οικογένειας ακόμα και μεγάλης ηλικίας, αλλά στην πράξη δουλεύουν 3-4. Ετσι όμως μπορούν να “κτυπούν” τις δουλειές, αποκλείοντας στην ουσία δασεργάτες με δεκαετίες στην πλάτη τους. Σε εμάς μένει μόνο να κάνουμε μεροκάματα», μας λέει δασεργάτης από τα Τρίκαλα. Ακριβώς επειδή βγαίνουν λίγοι στο βουνό, χρειάζονται χρονικές παρατάσεις στη σύμβασή τους για να ολοκληρώσουν το έργο, συμπληρώνει. «Πολλοί από τους νέους συνεταιρισμούς έγιναν από εμπόρους, που έτσι παίρνουν φθηνά το ξύλο, αλλά το πουλάνε ακριβά», συμπληρώνει.
Καταγγελίες για «μεγάλα και βαριά φορτηγά» που κατεβαίνουν φορτωμένα ξύλα από το Ζαγόρι, το οποίο είναι εθνικός δρυμός.
Βεβαίως υπάρχουν και άλλες απόψεις, που θεωρούν πως τα 21 μέλη είναι πιο αξιόπιστα από τα επτά. «Το κρίσιμο θέμα είναι να υπάρχει πραγματικός έλεγχος των συνεταιρισμών και των δασεργατών. Δεν αρκεί να έχει κάποιος κάρτα δασεργάτη με 50 ένσημα. Πόσοι πραγματικά δουλεύουν; Η πολιτεία πρέπει να βοηθήσει τους πραγματικούς συνεταιρισμούς και ειδικά τα νέα παιδιά. Και επίσης να μη γίνονται διακρίσεις υπέρ των “γνωστών”. Χρειάζονται αλλαγές στον νόμο», λέει στην «Κ» ο κ. Τσουπινάκης.
Απ’ ό,τι φαίνεται σε μερικές περιοχές η ίδρυση δασικών συνεταιρισμών έχει γίνει δημοφιλής απασχόληση. Στον Δήμο Ζαγορίου, για παράδειγμα, υπάρχουν ήδη δέκα ΔΣΕ.
Ενα άλλο πρόβλημα είναι πως σε ορισμένες περιοχές τα κατά τόπους δασαρχεία δεν έχουν καταφέρει να κάνουν τις διαχειριστικές μελέτες στα δάση, έτσι ώστε να καθοριστούν τα σημεία και οι ποσότητες που μπορούν νόμιμα να ξυλευθούν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζονται πρακτικές αυθαίρετης υλοτομίας αλλά και να αναδεικνύονται σε μήλον της Εριδος τα κοινοτικά δάση. Εκεί η διανομή γίνεται και με τοπικά κριτήρια, τα οποία όμως προκαλούν παραπέρα εντάσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται πόλεμος για την έδρα του ΔΣΕ, που μπορεί να εξασφαλίζει πρόσβαση σε περιοχή με μπόλικη ξυλεία. Ο νόμος ρυθμίζει πως για να έχει ο συνεταιρισμός έδρα ένα δήμο πρέπει τα 2/3 των μελών του να κατοικούν εκεί. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και με τα χωριά-κοινότητες, με αποτέλεσμα κάποιοι να δηλώνουν ως έδρα τους χωριά με αποθέματα δασικής ξυλείας, παρότι δεν είναι από εκεί, προκαλώντας την μήνιν των ντόπιων.
«Υπάρχει αυξημένη πίεση στα δάση για υλοτομία λόγω ενεργειακής κρίσης. Γι’ αυτό είναι αναγκαίο να υπάρχει ένα αποτελεσματικό σύστημα παρακολούθησης των δασών από τη Δασική Υπηρεσία, που είναι ο αρμόδιος φορέας, αλλά γι’ αυτό πρέπει να ενισχυθεί, με πρόσληψη δασοφυλάκων», λέει στην «Κ» ο κ. Νίκος Μπόκαρης, εκ μέρους της Πανελλήνιας Ενωσης Δασολόγων.
Καίνε οι τιμές στα καυσόξυλα
Ούτε συνδεδεμένες με το Χρηματιστήριο Ενέργειας και το φυσικό αέριο να ήταν οι τιμές στα καυσόξυλα, οι οποίες έχουν απογειωθεί, καταγράφοντας αύξηση κατά 40%-50% σε σχέση με πέρυσι. Οι τιμές βέβαια «παίζουν» από πόλη σε πόλη, έμπορο σε έμπορο και φυσικά είδος ξύλου. Παρ’ όλα αυτά συνολικά είναι πολύ αυξημένες. Στην Αθήνα αυτή την περίοδο το ανάμεικτο ξύλο πωλείται περίπου 150 ευρώ το κυβικό μέτρο, το πεύκο στα 140-150 ευρώ (από 100 ευρώ πέρυσι), η οξιά 160-180 ευρώ (από 115), η δρυς 160-180 ευρώ (από 120) και η ελιά 180-190 ευρώ (από 130). Αντίστοιχα ανοδική είναι και η πορεία των τιμών σε πέλετ και μπρικέτες. Η ζήτηση για καυσόξυλα είναι πολύ μεγάλη, έως και δύο φορές πάνω, προκαλώντας μεγάλες ανησυχίες για τις συνθήκες που θα διαμορφωθούν στις πόλεις τις κρύες νύχτες, με μαζική καύση ξύλου. Ενδεικτικό του πόσο ανοίγει η ψαλίδα από την υλοτόμηση στην πώληση είναι το γεγονός πως συνεταιρισμοί πωλούν σε τιμές 45-55 ευρώ το κυβικό μέτρο.
