Οδός Ακαδημίας. Ένας από τους πιο γνωστούς και πολυσύχναστους δρόμους της πρωτεύουσας. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν ίσχυε όταν η Αθήνα όταν είχε πληθυσμό λιγότερο από 70.000, αλλά σήμερα. Σίγουρα την έχετε περπατήσει. Ίσως να έχετε σταματήσει μπροστά από τη βαριά και περίτεχνη πόρτα στην οδό Ακαδημίας 58. Έχετε αναρωτηθήκατε ποτέ τι υπάρχει πίσω της; Έτυχε να ακούσετε και εσείς μια ιστορία για την τεκτονική στοά που φιλοξενούνταν μέσα στο κτίριο, το οποίο οδηγούσε σε μυστικές στοές και υπόγεια μονοπάτια της πόλης;
Οδός Ακαδημίας 58: Ο δράκος που αφαιρέθηκε
Η νεογοτθική στενή πόρτα με έναν δράκο στο θυρεό -έμεινε στη θέση του μέχρι το 1993- είναι σφηνωμένη ανάμεσα σε γκρίζες, βαρετές πολυκατοικίες. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται αναμφίβολα για μια αναρχική μικρή φέτα αρχιτεκτονικής που δεν είναι καθόλου απορίας άξιο που εξάπτει τη φαντασία των Αθηναίων δεκαετίες ολόκληρες τώρα.
Να σημειωθεί πως ο σιδερένιος δράκος που κοσμούσε το θυρεό αφαιρέθηκε το 1993. Αιτία ήταν ο σάλος που είχε ξεσπάσει από την υπόθεση των «σατανιστών της Παλλήνης». Για πολλά χρόνια το κτίριο στην οδό Ακαδημίας 58Α παρουσιάστηκε ως χώρος διοργάνωσης σατανιστικών τελετών. Το σίγουρο είναι ότι το μυστηριώδες κτίριο της πόλης είναι ιστορικό. Πριν από μερικά χρόνια μάλιστα μια έκθεση σαν happening έφερε όσους Αθηναίους το πήραν έγκαιρα χαμπάρι μέσα στην καρδιά αυτού του περίεργου κτιρίου, το οποίο αρκετοί αρχιτέκτονες έχουν χαρακτηρίσει ως «ιστορικό συμβιβασμό μεταξύ του αρχιτεκτονικού νεοκλασικισμού και του μουσειακού νεοβυζαντινισμού».
Η ιστορία του κτιρίου
Η ιστορία του κτιρίου πηγαίνει πίσω στο 1882 όταν και ξεκίνησε η οικοδόμησή του η οποία διήρκησε μέχρι το 1885. Ο λόγος για το νεοκλασικό μέγαρο, επί της οδού Μαυρομιχάλη 6 το οποίο αποτέλεσε την οικία του Ερνέστου Τσίλλερ.
Αυτό που βλέπουμε εμείς στην οδό Ακαδημίας 58 στην Αθήνα, είναι η προέκταση – προσθήκη του κτιρίου. Στο μέγαρο αυτό έζησε ο Τσίλλερ μέχρι το 1912. Μάλιστα, ο πρωτοπόρος και επιδραστικός αρχιτέκτονας εισήγαγε σημαντικές για την εποχή καινοτομίες στο κτίριο, όπως σύστημα κεντρικής θέρμανσης, αυτόνομη υδροδότηση και ρολά για τις πόρτες και τα παράθυρα.
Στη συνέχεια, αγοράστηκε σε πλειστηριασμό από τον Κεφαλλονίτη τραπεζίτη, φιλότεχνο και συλλέκτη έργων τέχνης Διονύσιο Π. Λοβέρδο (1878-1934), για να γίνει η δική του κατοικία. Ένα μέρος όμως της αινιγματικής αυτής κατοικίας, χρησιμοποιήθηκε ως μουσείο και στέγασε τις πλούσιες ιδιωτικές συλλογές του Διονυσίου Λοβέρδου. Περιελάμβαναν από σπάνια βιβλία και Βυζαντινές εικόνες, μέχρι έργα Ελλήνων ζωγράφων αλλά και έργα λαϊκής τέχνης εκείνης της εποχής.
Το 1934 ο Διονύσιος Λοβέρδος απεβίωσε στο Μόναχο και το κτίριο περιήλθε στην ιδιοκτησία της συζύγου του Άρτεμις και αργότερα στις κόρες του Ιωάννα και Μαρία. Το 1979 η Ιωάννα Λοβέρδου δώρισε το μουσείο μαζί με ένα μεγάλο μέρος των έργων τέχνης στο Βυζαντινό Μουσείο.
Οδός Ακαδημίας 58: Καταπακτές και στοές
Έπειτα από δεκαετίες παρακμής, το 1979 κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως βεστιάριο και χώρος εκδηλώσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής η οποία βρισκόταν στην οδό Ακαδημίας, ακριβώς απέναντι. Την ίδια περίοδο σημειώθηκε όμως μια πυρκαγιά η οποία κατέστρεψε ένα μεγάλο μέρος του εσωτερικού του κτιρίου. Από τότε δεν έγινε καμία συνολική προσπάθεια αναπαλαίωσης του.
Βασικό χαρακτηριστικό και σήμα κατατεθέν του κτιρίου εκτός από την μεσαιωνικής αισθητικής πόρτα είναι και οι θολωτοί τρούλοι στον ναό, ας τον πούμε έτσι, που υπήρχε στο εσωτερικό του. Πάντως, σε όλες τις αίθουσες του κτιρίου, ο Διονύσιος Λοβέρδος είχε προσδώσει ένα μυστικιστικό χριστιανικό χαρακτήρα επηρεασμένος από το οικογενειακό του περιβάλλον.
Στο παρελθόν, πολλοί ερευνητές και μυστηριολάτρεις μίλησαν για καταπακτές, υπόγεια περάσματα και στοές, μιας και μέσα στο σκοτεινό κτήριο βρίσκονται σφραγισμένες καταπακτές και ειδικά πόρτες οι οποίες στέκουν πλέον σφραγισμένες με τούβλα. Ο πρώτος όροφος του κτιρίου είναι όντως διαμορφωμένος ως μικρός ναός με ξυλόγλυπτα τέμπλα και παραστάσεις.
Οι διάδρομοι είναι στενοί ενώ διασώζονται ακόμα ψηφιδωτά δάπεδα και περίτεχνα ταβάνια αλλά και κάποιες τοιχογραφίες. Ευτυχώς αυτό το κτίριο είναι εκεί, στη θέση του. Και λέμε ευτυχώς καθώς υπάρχουν κτίρια-στολίδια των Αθηνών που δεν υπάρχουν πια. Λίγες εκατοντάδες μέτρα παραπάνω, υπάρχει η εκκλησία των 1.000 ετών στο κέντρο της Αθήνας που ίσως δεν έχεις προσέξει. Αν βρίσκεστε στην Ακαδημίας, αξίζει να πάτε.
Ποιος ήταν ο Τσίλλερ
Ο Τσίλλερ, ήταν Γερμανός αρχιτέκτονας από την Σαξονία, με δράση στη Βιέννη και στην Ελλάδα κατά τον 19ο και 20ο αιώνα. Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους και διασημότερους αρχιτέκτονες στην ελληνική επικράτεια. Σχεδίασε και επίβλεψε εκατοντάδες κτήρια. Πολλά αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν σημαντικό μέρος της κτιριακής ταυτότητας της πόλης.
Ποιοι ήταν οι αδελφοί Λοβέρδου
Εκτός από δεινός συλλέκτης έργων τέχνης, ο Διονύσιος Λοβέρδος ήταν και ο ιδιαίτερος γραμματέας του διευθυντή του Τμήματος της Δημοσιότητας της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας. Μετέπειτα έγινε ο πρώτος Διευθυντής της Λαϊκής Τράπεζας. Ο αδερφός του Σπυρίδων ήταν επίσης οικονομολόγος. Ήταν επίσης μανιώδης βιβλιόφιλος, συγκροτώντας μία ιδιωτική βιβλιοθήκη 40.000 τόμων. Μέσα σε όλα αυτά, ο Σπυρίδων Λοβέρδος υπήρξε και τέκτονας, μέλος της Στοάς « Παρθενών». Το όνομά του περιλαμβάνεται στα αρχεία της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας. Παρ’ όλα αυτά, το συγκεκριμένο γεγονός δεν ήταν καθόλου παράξενο για ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του δημόσιου βίου. Από την ίδια άποψη καθόλου περίεργες δεν είναι και οι αναφορές που ήθελαν πολλά σημαίνοντα πρόσωπα εκείνης της εποχής να συναντιούνται εδώ σε ένα είδος κλειστού κλαμπ ανθρώπων με οικονομική, πολιτική, δημοσιογραφική ή άλλη δύναμη συγκροτώντας αυτή την ομάδα που συχνά αποκαλούνται τέκτονες.
