Μέχρι σήμερα οι έλεγχοι στις δηλώσεις πόθεν έσχες ήταν αποσπασματικοί είτε στοχευμένοι μετά από εισαγγελική εντολή, ενώ σπάνια γινόντουσαν δειγματοληπτικά και διασταυρώσεις τα στοιχεία της εφορία τραπεζών υποθηκοφυλακεία κλπ. Το καθεστώς αυτό όμως αλλάζει, όπως επίσης αλλάζει το έντυπο του πόθεν έσχες για να ταλαιπωρεί λιγότερο τους υπόχρεους κατά τη συμπλήρωση του. Η νέα δήλωση Πόθεν Έσχες κρύβει όμως και αρκετές παγίδες καθώς προβλέπει τη δήμευση περιουσιακών στοιχειών που δεν έχουν δηλωθεί.
Νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης που κατατέθηκε στη Βουλή προβλέπει ριζικές αλλαγές στην διαδικασία συμπλήρωσης και υποβολής των δηλώσεων πόθεν έσχες όπως η απαλλαγή των υπόχρεων να ζητούν και να λαμβάνουν από τις τράπεζες τις σχετικές βεβαιώσεις. Προαναγγέλλει ομως ετησίους ελέγχους – εξπρές σε όλα τα πολιτικά πρόσωπα και δειγματοληπτικά στους υπόλοιπους υπόχρεους. Συγκεκριμένα, προβλέπονται έλεγχοι στο σύνολο των δηλώσεων «πόθεν έσχες», που θα υποβάλλουν κάθε χρόνο τα πολιτικά πρόσωπα και συνολικά στο 5%-7% των δηλώσεων «πόθεν έσχες» που υποβάλλονται κάθε χρόνο από όλους τους υπόχρεους.
Προβλέπονται επίσης πρόστιμα από 10.000 έως 1.000.000 ευρώ καθώς και ποινικές κυρώσεις κλιμακούμενες από φυλάκιση 2 ετών έως και κάθειρξη 10 ετών σε περιπτώσεις μη υποβολής ή υποβολής ανακριβών δηλώσεων «πόθεν έσχες» με σκοπό την απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων αξίας άνω των 30.000 ευρώ. Αναλυτικά και σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου:
1) Οι δηλώσεις «πόθεν έσχες» θα είναι στη διάθεση των υπόχρεων υποβολής τους προσυμπληρωμένες και με τα στοιχεία για τα υπόλοιπα των τραπεζικών λογαριασμών και των λογαριασμών εξυπηρέτησης δανείων, καθώς οι τράπεζες θα είναι υποχρεωμένες να έχουν αποστείλει τα σχετικά στοιχεία απ’ ευθείας στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης (Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ.), που είναι αρμόδια για την διαχείριση της ηλεκτρονικής εφαρμογής υποβολής δηλώσεων «πόθεν έσχες». Η νέα αυτή υποχρέωση των τραπεζών θα έχει ως πρακτική συνέπεια οι υπόχρεοι υποβολής των δηλώσεων να απαλλαγούν από την υποχρέωση συλλογής βεβαιώσεων από τις τράπεζες για τα υπόλοιπα των καταθέσεών τους και των λογαριασμών εξυπηρέτησης δανείων τους, αφού και αυτά τα αναγκαία στοιχεία της δήλωσης θα αποτυπώνονται αυτόματα σ’ αυτήν, δηλαδή θα είναι προσυμπληρωμένα από τη Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ.
Ουσιαστικά, η Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ. και εν συνεχεία οι δημόσιες αρχές, οι οποίες θα αναλαμβάνουν τον έλεγχο των δηλώσεων «πόθεν έσχες», θα γνωρίζουν πλέον επακριβώς τα υπόλοιπα των τραπεζικών λογαριασμών των ελεγχόμενων υπόχρεων, καθώς τα σχετικά στοιχεία θα έχουν σταλεί από τις τράπεζες. Έτσι, οι ελεγκτικές αρχές αξιοποιώντας και όλες τις άλλες πληροφορίες τις οποίες μπορούν εύκολα να λαμβάνουν για τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών των υπόχρεων σε βάθος δεκαετίας, θα διενεργούν πιο γρήγορα και με αυτοματοποιημένες ηλεκτρονικές διαδικασίες τους ελέγχους τους.
2) Καθιερώνεται αυτοτελής υποχρέωση των συζύγων των υπόχρεων ή των συναψάντων σύμφωνα συμβίωσης με τους υπόχρεους, να υποβάλουν κι αυτοί δηλώσεις «πόθεν έσχες» και οικονομικών συμφερόντων.
3) Καθιερώνεται ελάχιστο ποσοστό δηλώσεων «πόθεν έσχες» που θα πρέπει να ελέγχονται κάθε χρόνο. Ο αριθμός των δηλώσεων, που θα ελέγχονται ετησίως πρέπει να φθάσει σε ποσοστό 7% κατ’ ελάχιστον, σε βάθος τριετίας. Το πρώτο έτος εφαρμογής των διατάξεων του σχεδίου νόμου, το ελάχιστο ποσοστό δηλώσεων «πόθεν έσχες» που πρέπει να ελεγχθεί καθορίζεται στο 5% του συνόλου των δηλώσεων που θα έχουν υποβληθεί, ενώ στο δεύτερο έτος εφαρμογής το ελάχιστο αυτό ποσοστό ανεβαίνει στο 6% για να φθάσει στο 7% στο τρίτο έτος εφαρμογής και σε όλα τα επόμενα έτη.
4) Οι δηλώσεις «πόθεν έσχες» που θα ελέγχονται κατ’ έτος θα επιλέγονται με απόφαση της Επιτροπής Ελέγχου, με βάση κριτήρια ανάλυσης κινδύνου, στοιχεία από εσωτερικές και εξωτερικές πηγές πληροφόρησης ή, εξαιρετικά, με βάση άλλα κριτήρια, τα οποία θα καθορίζονται από την Επιτροπή Ελέγχου κατ’ έτος και πριν από την έναρξη της προθεσμίας υποβολής των Δ.Π.Κ. και δεν θα δημοσιοποιούνται.
5) Αν διαπιστωθεί μετά από έλεγχο η μη αναγραφή κάποιου περιουσιακού στοιχείου στη δήλωση «πόθεν έσχες», προβλέπεται δήμευση του στοιχείου αυτού ή εφόσον αυτό δεν υπάρχει πλέον στο όνομα του υπόχρεου ή δεν μπορεί να ανευρεθεί, δήμευση κάποιου άλλου ίσης αξίας ή χρηματική ποινή ίση τουλάχιστον με την αξία του μη δηλωθέντος.
6) Υπόχρεος που παραλείπει να υποβάλει δήλωση «πόθεν έσχες» ή υποβάλλει ανακριβή ή ελλιπή δήλωση τιμωρείται με φυλάκιση και με χρηματική ποινή. Αν ο υπόχρεος τελεί το αδίκημα με σκοπό την απόκρυψη περιουσιακού στοιχείου αξίας ανώτερης των 30.000 ευρώ, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή από 10.000 έως 500.000 ευρώ. Ο υπαίτιος της πράξης της μη υποβολής δήλωσης τιμωρείται με ποινή κάθειρξης έως δέκα (10) ετών και χρηματική ποινή από 20.000 έως 1.000.000 ευρώ, αν η συνολική αξία της αποκρυπτόμενης περιουσίας του ιδίου και των λοιπών προσώπων, για τα οποία αυτός όφειλε να υποβάλει δήλωση, υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 300.000 ευρώ, ανεξαρτήτως αν η απόκρυψη επιχειρείται με τη μη υποβολή δήλωσης ή την υποβολή ελλιπούς ή ανακριβούς δήλωσης.
Αν οι πράξεις τελέστηκαν από αμέλεια, επιβάλλεται χρηματική ποινή. Το δικαστικό συμβούλιο ή το δικαστήριο, εκτιμώντας ελεύθερα όλες τις περιστάσεις, μπορεί να κρίνει τις πράξεις αυτές ατιμώρητες.
Τρίτος, ο οποίος εν γνώσει του συμπράττει στην υποβολή ανακριβούς δήλωσης και ιδίως στην παράλειψη δήλωσης περιουσιακών στοιχείων, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι (6) μηνών και με χρηματική ποινή, εκτός αν τιμωρείται βαρύτερα από άλλη διάταξη.
