Η ιδιαίτερα δημοφιλής κινεζική εφαρμογή TikTok βρίσκεται αντιμέτωπη με καταγγελίες για κατασκοπεία και εθισμό. Πιο συγκεκριμένα, κατηγορείται ότι απέτυχε να προστατεύσει τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών της.
Διάφορες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο όπως, η κυβέρνηση των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, του Καναδά, της Νέας Ζηλανδίας καθώς και ολόκληρη η Ευρώπη, έλαβαν την απόφαση να απαγορεύσουν τη χρήση του TikTok στα τηλέφωνα των υπαλλήλων τους, τους τελευταίους μήνες.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico, το TikTok θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ακόμη περισσότερους περιορισμούς. Ο Λευκός Οίκος απαίτησε από την ByteDance, την κινεζική μητρική εταιρεία του TikTok, να πουλήσει την εφαρμογή, διαφορετική θα βρεθεί αντιμέτωπη με πλήρη απαγόρευση στις ΗΠΑ.
Στο μεταξύ ωστόσο, δεν έχουν γίνει γνωστοί οι λόγοι για τους οποίους οι αξιωματούχοι στη Δύση οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την ασφάλεια τίθενται ενάντια στο TikTok. Το γεγονός αυτό, πιθανότατα να οφείλεται στην ευαισθησία γύρω από ζητήματα εθνικής ασφάλειας.
Ο διευθύνων σύμβουλος του TikTok, Σου Ζι Τσιου, θα ερωτηθεί στο Κογκρέσο των ΗΠΑ και αυτό που μπορεί να περιμένει είναι ότι πολιτικοί από όλες τις πλευρές θα τον εξετάσουν σχετικά με τους κινδύνους που μπορεί να υπάρξουν από τη χρήση της εφαρμογής. Σύμφωνα μάλιστα, με τα όσα μεταδίδει το δημοσίευμα του Politico, τα θέματα τα οποία αναμένεται να συζητηθούν στην εν λόγω συνάντηση είναι τα εξής.
Κινεζική πρόσβαση στα δεδομένα του TikTok
Ίσως η πιο πιεστική ανησυχία αφορά στην πιθανή πρόσβαση της κινεζικής κυβέρνησης σε σωρεία δεδομένων από τα εκατομμύρια των χρηστών του TikTok, υπογραμμίζει το Politico.
Δυτικοί αξιωματούχοι ασφαλείας έχουν προειδοποιήσει ότι η ByteDance θα μπορούσε να υπόκειται στη νομοθεσία εθνικής ασφάλειας της Κίνας, ιδίως στον νόμο περί εθνικής ασφάλειας του 2017, ο οποίος απαιτεί από τις κινέζικες εταιρείες να «υποστηρίζουν, να βοηθούν και να συνεργάζονται» με τις προσπάθειες των εθνικών υπηρεσιών πληροφοριών.
Ο νόμος αυτός αποτελεί «λευκή επιταγή» για τις κινέζικες υπηρεσίες κατασκοπείας, υποστηρίζουν οι δυτικοί αξιωματούχοι. Τα δεδομένα των χρηστών του TikTok θα μπορούσαν επίσης, να είναι προσβάσιμα από τους εκατοντάδες Κινέζους μηχανικούς και το προσωπικό της εταιρείας, οποιοσδήποτε από τους οποίους θα μπορούσε να εργάζεται για το κινέζικο κράτος, σημειώνουν δυτικοί αξιωματούχοι. Τον Δεκέμβριο του 2022, ορισμένοι υπάλληλοι της ByteDance στην Κίνα και τις ΗΠΑ έβαλαν στο «στόχαστρό» τους δημοσιογράφους σε δυτικά μέσα ενημέρωσης που χρησιμοποιούσαν την εφαρμογή (και αργότερα απολύθηκαν).
Η ευρωπαϊκή πολιτική
Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ απαγόρευσαν στο προσωπικό τους να έχουν το TikTok στα τηλέφωνα εργασίας τους τον περασμένο μήνα. Ένα εσωτερικό μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, που εστάλη στο προσωπικό του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, ανέφερε ότι η κίνηση αυτή αποσκοπούσε «στη μείωση της έκθεσης της Επιτροπής από κυβερνοεπιθέσεις, επειδή αυτή η εφαρμογή συλλέγει τόσα πολλά δεδομένα σε κινητές συσκευές που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διοργάνωση επίθεσης στην Επιτροπή».
Την ίδια ώρα, η ιρλανδική Επιτροπή Προστασίας Δεδομένων, η κύρια ρυθμιστική αρχή για την προστασία της ιδιωτικής ζωής του TikTok στην ΕΕ, πρόκειται να αποφασίσει τους επόμενους μήνες αν η εταιρεία μετέφερε παράνομα τα δεδομένα των Ευρωπαίων χρηστών στην Κίνα.
Σημειώνεται παρόλα αυτά, πως και αμερικανικές εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Twitter, είχαν τα δικά τους προβλήματα στη διαφύλαξη των δεδομένων των χρηστών από τα αδιάκριτα μάτια ξένων κυβερνήσεων.
Το TikTok, από τη δική του μεριά, υποστηρίζει ότι δεν έχει δώσει ποτέ δεδομένα στην κινέζικη κυβέρνηση και θα αρνιόταν να το κάνει αν ζητηθεί κάτι τέτοιο στην εταιρεία. Η ByteDance έχει συσταθεί στα Νησιά Κέιμαν, γεγονός που, όπως υποστηρίζει το TikTok, θα προστάτευε την εταιρεία από τις νομικές υποχρεώσεις της να βοηθήσει τις κινεζικές υπηρεσίες. Η ByteDance ανήκει κατά 20% στους ιδρυτές της και τους Κινέζους επενδυτές, κατά 60% σε παγκόσμιους επενδυτές και κατά 20% στους εργαζόμενους.
Προστασία προσωπικών δεδομένων
Η εταιρεία παρουσίασε δύο ξεχωριστά σχέδια για τη διασφάλιση δεδομένων των χρηστών της. Στις ΗΠΑ, το Project Texas είναι ένα σχέδιο ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή ενός τείχους μεταξύ της αμερικανικής θυγατρικής και των Κινέζων ιδιοκτητών της. Η ευρωπαϊκή εκδοχή ύψους 1,2 δισεκατομμυρίων ευρώ, που ονομάζεται Project Clover, θα μεταφέρει τα περισσότερα από τα ευρωπαϊκά δεδομένα του TikTok σε διακομιστές στην Ευρώπη. Ωστόσο, ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού λόμπι του TikTok, Θίο Μπέρτραμ, δήλωσε επίσης τον Μάρτιο ότι θα ήταν «πρακτικά εξαιρετικά δύσκολο» να σταματήσει εντελώς η μεταφορά ευρωπαϊκών δεδομένων στην Κίνα.
Κινέζοι κατάσκοποι
Ένα δεύτερο θέμα που θα εξεταστεί είναι οι πλεονεκτήματα που προσφέρει το TikTok σε κινεζικούς πράκτορες – και όχι μόνο. Εάν οι κινεζικές υπηρεσίες δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα του TikTok νόμιμα, μπορούν απλά να μπουν από την πίσω πόρτα, ισχυρίζονται δυτικοί αξιωματούχοι. Οι κυβερνοκατάσκοποι της Κίνας είναι από τους καλύτερους στον κόσμο και η δουλειά τους θα γίνει ευκολότερη αν τα σύνολα δεδομένων ή οι ψηφιακές υποδομές στεγάζονται στην επικράτειά τους.
Οι ολλανδικές υπηρεσίες πληροφοριών συμβούλευσαν τους κυβερνητικούς αξιωματούχους να απεγκαταστήσουν εφαρμογές από χώρες που διεξάγουν ένα «επιθετικό πρόγραμμα στον κυβερνοχώρο» κατά των Κάτω Χωρών – συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, αλλά και της Ρωσίας, του Ιράν και της Βόρειας Κορέας.
Οι επικριτές του επιχειρήματος της κατασκοπείας στον κυβερνοχώρο αναφέρονται σε μια μελέτη του 2021 από το Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο, η οποία διαπίστωσε ότι η εφαρμογή δεν παρουσίαζε την «εμφανώς κακόβουλη συμπεριφορά» που θα περίμενε κανείς από ένα λογισμικό κατασκοπείας. Παρόλα αυτά, ο διευθυντής του εργαστηρίου δήλωσε ότι οι ερευνητές δεν είχαν πληροφορίες σχετικά με το τι συμβαίνει με τα δεδομένα του TikTok που βρίσκονται στην Κίνα.
Το Project Texas και το Project Clover του TikTok περιλαμβάνουν μέτρα για την καταπράυνση των φόβων της κυβερνοκατασκοπείας, καθώς και για τη νόμιμη πρόσβαση στα δεδομένα. Το σχέδιο της ΕΕ θα δώσει σε έναν ευρωπαϊκό πάροχο ασφάλειας (που δεν έχει ακόμη καθοριστεί) την εξουσία να ελέγχει τις πολιτικές κυβερνοασφάλειας και τους ελέγχους δεδομένων και να περιορίζει την πρόσβαση σε ορισμένους υπαλλήλους.
Δικαιώματα απορρήτου
Οι επικριτές του TikTok έχουν κατηγορήσει την εφαρμογή για μαζική συλλογή δεδομένων, ιδίως στις ΗΠΑ, όπου δεν υπάρχουν γενικά ομοσπονδιακά δικαιώματα απορρήτου για τους πολίτες. Σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν αυστηροί νόμοι περί απορρήτου, το TikTok αντιμετωπίζει ευρέως διαδεδομένες κατηγορίες ότι δεν συμμορφώνεται με αυτούς. Η εταιρεία ερευνάται στην Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά για τον χειρισμό των δεδομένων των ανήλικων χρηστών. Τα παρατηρητήρια στην Ολλανδία, την Ιταλία και τη Γαλλία έχουν επίσης διερευνήσει τις πρακτικές της για την προστασία της ιδιωτικής ζωής γύρω από την εξατομικευμένη διαφήμιση και για την αποτυχία της να περιορίσει την πρόσβαση των παιδιών στην πλατφόρμα της.
Η εταιρεία τεχνολογίας από την πλευρά της, αρνήθηκε τις κατηγορίες που διατυπώθηκαν σε ορισμένες από τις αναφορές και υποστήριξε ότι οι αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας συλλέγουν τον ίδιο μεγάλο όγκο δεδομένων. Στις Meta, Amazon και άλλες εταιρείες έχουν επίσης επιβληθεί μεγάλα πρόστιμα για παραβίαση της ιδιωτικής ζωής των Ευρωπαίων.
Ψυχολογική πίεση
Ίσως η πιο σοβαρή κατηγορία, και σίγουρα η πιο νομικά πρωτότυπη, είναι ότι το TikTok αποτελεί μέρος ενός συνολικού κινεζικού πολιτιστικού αγώνα κατά της Δύσης. Ποιος ο ρόλος του; Να διαδίδει παραπληροφόρηση και αποβλακωτικό περιεχόμενο στα νεαρά δυτικά μυαλά, σπέρνοντας τη διαίρεση και την απάθεια, γράφει το Politico.
Νωρίτερα αυτό τον μήνα, ο διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας των ΗΠΑ προειδοποίησε ότι ο κινεζικός έλεγχος του αλγορίθμου του TikTok θα μπορούσε να επιτρέψει στην κυβέρνηση να διεξάγει επιχειρήσεις επιρροής μεταξύ των δυτικών πληθυσμών. Το TikTok λέει ότι έχει περίπου 300 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Η εφαρμογή κατατάσσεται ως η εφαρμογή με τις περισσότερες λήψεις το 2022.
Το 2019 εμφανίστηκαν αναφορές που έδειχναν ότι το TikTok λογοκρίνει περιεχόμενο υπέρ των ΛΟΑΤΚΙ+ και βίντεο που αναφέρουν την πλατεία Τιενανμέν. Η ByteDance έχει επίσης κατηγορηθεί ότι προωθούσε ανόητα βίντεο που σπαταλούσαν χρόνο στα δυτικά παιδιά, σε αντίθεση με το υγιές εκπαιδευτικό περιεχόμενο που σερβιριζόταν στην κινεζική εφαρμογή της Douyin. Εκτός από τις κατηγορίες για σκόπιμες «επιχειρήσεις επιρροής», το TikTok έχει επίσης επικριθεί για την αποτυχία του να προστατεύσει τα παιδιά από τον εθισμό στην εφαρμογή του, τις επικίνδυνες προκλήσεις που γίνονται viral και την παραπληροφόρηση.
Η γαλλική ρυθμιστική αρχή δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η εφαρμογή βρισκόταν ακόμη σε «πολύ πρώιμα στάδια» μετριασμού του περιεχομένου. Η ιταλική έδρα της TikTok δέχθηκε έφοδο αυτή την εβδομάδα από τη ρυθμιστική αρχή προστασίας των καταναλωτών με τη βοήθεια των ιταλικών διωκτικών αρχών για να διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο η εταιρεία προστατεύει τα παιδιά από τις επικίνδυνες προκλήσεις που φιλοξενούνται στην εφαρμογή.
Οι ερευνητές του Citizen Lab δήλωσαν ότι το TikTok δεν επιβάλει προφανή λογοκρισία. Άλλοι επικριτές αυτού του επιχειρήματος έχουν επισημάνει ότι οι πλατφόρμες που ανήκουν στη Δύση έχουν επίσης χειραγωγηθεί από ξένες χώρες, όπως η εκστρατεία της Ρωσίας στο Facebook για να επηρεάσει τις αμερικανικές εκλογές του 2016. Το TikTok λέει ότι έχει προσαρμόσει το περιεχόμενό του από το 2019 και δημοσιεύει τακτικά μια έκθεση διαφάνειας σχετικά με το τι αφαιρεί.
Η εταιρεία έχει επίσης διαφημίσει ένα «κέντρο διαφάνειας» που άνοιξε στις ΗΠΑ τον Ιούλιο του 2020 και ένα στην Ιρλανδία το 2022. Έχει επίσης δηλώσει ότι θα συμμορφωθεί με τους νέους κανόνες της ΕΕ για τη μετριοπάθεια περιεχομένου, τον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, ο οποίος θα ζητά από τις πλατφόρμες να δίνουν πρόσβαση σε ρυθμιστικές αρχές και ερευνητές στους αλγόριθμους και τα δεδομένα τους.
