“Χρυσή βίβλο” με τις οκτώ μεθόδους, που χρησιμοποιούνται στο ξέπλυμα μαύρου χρήματος μέσω των ΜΗΚΥΟ, έχει στη διάθεση της η Αρχή Ξεπλύματος Μαύρου Χρήματος, προκειμένου να θωρακίσει τη σχετική νομοθεσία και να ισχυροποιήσει τις ελεγκτικές και εποπτικές δυνατότητε.
Ο Πρόεδρος της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες Αντεισαγγελέας ΑΠ ε.τ. Χαράλαμπος Βουρλιώτης, μετά από επισταμένες έρευνες της ομάδας του, αποκωδικοποίησε τις μεθοδολογίες ξεπλύματος των χρηματικών ποσών μέσω ΜΗΚΥΟ, ενώ κατέγραψε
“ενδείκτες κινδύνου(red flαgs)”, που μπορούν να υποβοηθήσουν στον εντοπισμό ανάλογων υποθέσεων από τις εμπλεκόμενες Αρχές & τα υπόχρεα πρόσωπα του Ν. 4557/2018.
Στα συμπεράσματα της αξιόλογης ερευνητικής προσπάθειας της Αρχής, που τιτλοφορείται “ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ – ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΊΕΣ – ΕΝΔΕΙΚΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ – ΤΡΩΤΟΤΗΤΕΣ”, αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι, “για την εγκληματική τους δράση και την αποκόμιση οφέλους οι δράστες “χρησιμοποίησαν” τις αδυναμίες του συστήματος και την απουσία ενιαίου κανονιστικού πλαισίου και επαρκούς εποπτείας ως προς τις ΜΚΟ, εκμεταλλευόμενοι ταυτόχρονα το χρηματοπιστωτικό σύστημα τόσο εγχώρια όσο και εξωχώρια, για την απόκρυψη της προέλευσης των εσόδων της εγκληματικής δραστηριότητας και εν τέλει τη νομιμοποίησή τους”.
Και συμπληρώνεται:
“Ως εκ τούτου, και δεδομένης της σπουδαιότητας του ρόλου αυτών των εταιριών/οργανισμών για την κοινωνία, η παρούσα μελέτη ανέδειξε τους ενδείκτες κινδύνου, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους ελεγκτικούς και εποπτικούς μηχανισμούς και τα
υπόχρεα πρόσωπα για τον εντοπισμό περιπτώσεων ξεπλύματος χρήματος μέσω εταιριών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Τέλος, καταγράφηκαν οι τρωτότητες που εντοπίζονται στο σύστημα, βάσει των οποίων Θα πρέπει να αναληφθούν εξειδικευμένες πρωτοβουλίες για τον μετριασμό και την πρόληψη της εκμετάλλευσης αυτών των οργανισμών/εταιριών για κερδοσκοπικούς λόγους.
Η περαιτέρω Θωράκιση της σχετικής νομοθεσίας και η ισχυροποίηση των ελεγκτικών και εποπτικών δυνατοτήτων Θα δημιουργήσει το έδαφος για την ανάπτυξη μη κερδοσκοπικών
εταιριών που Θα υπηρετούν και Θα επιτελούν απρόσκοπτα τον καταστατικό τους σκοπό, για την προαγωγή του κοινού καλού, Θα αποτελέσει εχέγγυο για την εμπιστοσύνη των πολιτών και
την ενεργό ενασχόλησή τους με αυτές τις δομές αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας, ενώ παράλληλα, Θα περιορίσει σημαντικά το πεδίο δράσης προσώπων με ιδιοτελείς σκοπούς και προθέσεις εκμετάλλευσης των ΑΜΚΕ”.
Σημαντικό κεφάλαιο στην έρευνα είναι η αποκωδικοποίηση της μεθοδολογίας διάπραξης των βασικών αδικημάτων, καθώς διαπιστώθηκε ότι οι δράστες εκμεταλλεύτηκαν τις ιδιότητες με τις οποίες συνδέονταν με τις ΑΜΚΕ, που υπέστησαν βλάβη, ήτοι του νόμιμου εκπροσώπου, του διαχειριστή, του πραγματικού δικαιούχου και του ιδρυτή αυτής (ή του στενού συγγενή αυτών) προκειμένου να τις “χρησιμοποιήσουν” και να
αποκομίσουν περιουσιακά οφέλη.
Μέσω αυτού του ρόλου τους, οι δράστες είχαν αποκτήσει ισχυρές διαχειριστικές δυνατότητες τόσο των δραστηριοτήτων της κάθε ΑΜΚΕ όσο και των επιχορηγήσεων/δωρεών, που αυτές λάμβαναν, με αποτέλεσμα να καθίστανται απόλυτοι κυρίαρχοι και να δημιουργούν συνθήκες μέσω των οποίων θα αποκόμιζαν κέρδη σε βάρος των εταιριών.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι δράστες προκάλεσαν με τις κατ’ εξακολούθηση πράξεις τους αυτές και κατά παράβαση των κανόνων επιμελούς διαχείρισης, βέβαιη ζημία στην περιουσία των
ΑΜΚΕ, των οποίων βάσει νόμου είχαν την επιμέλεια ή διαχείριση και αποκόμισαν για ίδιον όφελος χρήματα, προοριζόμενα για ανθρωπιστκούς σκοπούς, που στις περισσότερες
περιπτώσεις υπερέβαιναν τις 120.000 ευρώ.
Αναφορικά με την μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε για τη νομιμοποίηση των παράνομων εσόδων, το mοdυs ορerαndί που εφαρμόστηκε κάθε φορά ήταν και ανάλογο των δραστηριοτήτων εκάστης ΑΜΚΕ, καθώς και του επαγγελματικού και οικονομικού προφίλ των δραστών διαχειριcπών/πραγματικών δικαιούχων αυτών ή συγγενών αυτών. Σε όλες σχεδόν τις μεθοδολογίες, κοινό χαρακτηριστικό ήταν η χρήση του χρηματοπιστωτικού τομέα για τη
μεταφορά των κεφαλαίων που αποκτήθηκαν από την αναφερόμενη στην προηγούμενη ενότητα εγκληματική δραστηριότητα.
Μεθοδολογία 1
Οι δράστες, ως διαχειριστές ή/και πραγματικοί δικαιούχοι (ή συγγενείς αυτών) της υπό εκμετάλλευσης ΑΜΚΕ (ΑΜΚΕ-Α) χρησιμοποιούν έτερη ΑΜΚΕ (ΑΜΚΕ-Β) για να αντλήσουν
κεφάλαια από την πρώτη και να αποκομίσουν κέρδος. Ως διαχειριστές συνάπτουν σύμβαση παροχής υπηρεσιών μεταξύ της ΑΜΚΕ-Α και της ΑΜΚΕ-Β.
Κατόπιν τίθενται εργαζόμενοι της ΑΜΚΕ-Β και αντλούν μέσω μισθών τα κεφάλαια της σύμβασης. Η ΑΜΚΕ-Β δεν έχει καμία άλλη τραπεζική δραστηριότητα, πέραν της καταβολής των
μισθών και της πίστωσης των κεφαλαίων από τη σύμβαση, και ουσιαστικά πρόκειται για μία ΑΜ ΚΕ “όχημα” μεταφοράς (μέσω των λογαριασμών της) των κεφαλαίων από την εγκληματική
δραστηριότητα.
Μεθοδολογία 2
Οι δράστες, ως διαχειριστές ή/και πραγματικοί δικαιούχοι (ή συγγενείς αυτών) της υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ χρησιμοποιούν οffshοre εταιρία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών
για άντληση κεφαλαίων από την υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ. Οι δράστες είναι και διαχειριστές ή/και πραγματικοί δικαιούχοι στην οffShοre εταιρία.
Ως συγγενείς των πραγματικών δικαιούχων ή/και διαχειριστών της υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ, οργανώνονται μαζί τους και συνάπτουν σύμβαση με την οffshοre εταιρία. Κατόπιν ως δικαιούχοι της οffshore εισπράπουν τα εμβάσματα ως κέρδος από την επιχειρηματική τους δραστηριότητα. Σε αυτή την περίπτωση η οffShοre εταιρία και ειδικότερα οι λογαριασμοί της
αποτελούν το “όχημα” μέσω του οποίου αντλούνται και νομιμοποιούνται τα προερχόμενα από την εγκληματική δραστηριότητα κεφάλαια.
Μεθοδολογία 3
Οι δράστες, ως διαχειριστές ή/και πραγματικοί δικαιούχοι (ή συγγενείς αυτών) της υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ χρησιμοποιούν τα έσοδα της εν λόγω εταιρίας για την αγορά ακινήτων.
Μέσω των λογαριασμών της ΑΜΚΕ πληρώνουν φόρους μεταβίβασης ακινήτων, τα οποία ακίνητα, όμως, περνούν στην ιδιοκτησία των δραπών και όχι της ΑΜΚΕ.
Μεθοδολογία 4
Οι δράστες, ως διαχειριστές ή/και πραγματικοί δικαιούχοι της υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ προσλαμβάνουν ως υπαλλήλους άτομα της απολύτου εμπιστοσύνης και ελέγχου τους στην υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ και οι τελευταίοι τους εμβάζουν στους προσωπικούς τους
λογαριασμούς (ή σε λογαριασμούς στενών συγγενών τους) μέρος των κεφαλαίων, που προέκυψαν από καταβολές μισθών από την ΑΜΚΕ.
Μεθοδολογία 5
Οι δράστες, ως διαχειριστές ή/και πραγματικοί δικαιούχοι (ή συγγενείς αυτών) της υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ χρησιμοποιούν τα έσοδα αυτής για την καθημερινή τους διαβίωση και τα κτίρια αυτής ως κατοικίες τους. Ως εκ τούτου, χρησιμοποιούν τα έσοδα της ΑΜΚΕ για ιδιοτελείς σκοπούς, πέραν αυτών για τους οποίους έχουν διατεθεί.
Μεθοδολογία 6
Οι δράστες, ως διαχειριστές ή/και πραγματικοί δικαιούχοι (ή συγγενείς αυτών) της υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ συνάπτουν απευθείας συμβάσεις με τις ατομικές τους επιχειρήσεις
παροχής συμβουλών με αυτές, με απώτερο στόχο την αποκόμιση κέρδους από εταιρίες που έχουν συσταθεί για μη κερδοσκοπικούς λόγους.
Κατά αυτόν τον τρόπο μεταφέρουν απευθείας cπους τραπεζικούς τους λογαριασμούς κεφάλαια της ΑΜ ΚΕ που προορίζονταν για την άσκηση της δραcπηριότητάς της, ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που της παρέχουν, δεδομένου ότι οι εν λόγω συμβουλευτικές εταιρίες δεν έχουν καμία έτερη δραστηριότητα.
Μεθοδολονία 7
Μεθοδολογία 7
Σε παραλλαγή της προηγούμενης μεθοδολογίας, οι δράστες, ως διαχειριστές ή/και πραγματικοί δικαιούχοι της υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ, μεταφέρουν απευθείας στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς (ή σε λογαριασμούς στενών συγγενών τους) κεφάλαια της ΑΜΚΕ που προορίζονταν για την άσκηση της δραστηριότητάς της, χωρίς να έχουν συνάψει
κάποιου είδους σύμβαση με την ΑΜΚΕ και να αιτιολογούν τη μεταφορά αυτών.
Μεθοδολογία 8
Οι δράστες, ως διαχειριστές ή/και πραγματικοί δικαιούχοι (ή συγγενείς αυτών) της υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ Θέτουν εαυτούς συνδικαιούχους σε λογαριασμούς τρίτων προσώπων τα
οποία αποτελούν δωρητές/χορηγούς/τρόφιμους/ευεργετούμενους της εκάστοτε υπό εκμετάλλευση ΑΜΚΕ. Κcπόπιν, αποκτούν τον έλεγχο των λογαριασμών αυτών και μεταφέρουν
σε έτερους ατομικούς λογαριασμούς ή αναλαμβάνουν σε μετρητά χρηματικά ποσά προς ίδιον όφελος.
Οι ενδείκτες κινδύνου που προέκυψαν από την ανάλυση των σχετικών υποθέσεων και τις παραπάνω μεθοδολογίες, Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τους ελεγκτικούς,
εποπτικούς και διωκτικούς μηχανισμούς της χώρας, και κυρίως από διάφορες κατηγορίες υπόχρεων προσώπων (όπως περιγράφονται στο άρθρο 6 του Ν. 4557/2018) κατά τη διάρκεια
των ελέγχων τους, για την αναγνώριση τυχόν περίπτωσης νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και γενικά για τον εντοπισμό ΑΜΚΕ η οποία “χρησιμοποιείται”
για κερδοσκοπικούς λόγους.
Ειδικότερα, οι εν λόγω ενδείκτες έχουν ως εξής:
– Η πίστωση μισθοδοσίας σε λογαριασμούς διαχειριστή ή/και πραγματικού δικαιούχου ΑΜΚΕ (ή συγγενή 1Ου βαθμού αυτών) από έτερη ΑΜΚΕ.
– Η καταβολή υψηλών ποσών μισθοδοσίας από ΑΜΚΕ σε συγκεκριμένο υπάλληλο και ιδιαίτερα στην περίπτωση που δεν υφίcπανται άλλοι εργαζόμενοι (ιδιαίτερα όταν τα
συνολικά έσοδα – εισροές της ΑΜΚΕ ανέρχονται περίπου στο ύψος μισθοδοσίας του υπαλλήλου).
– Οι συναλλακτικές σχέσεις (μεταφορές κεφαλαίων) μεταξύ εργαζομένων της ΑΜΚΕ και διαχειριστών ή/και πραγματικών δικαιούχων αυτής.
– Οι πιστώσεις σε λογαριασμούς ΑΜΚΕ που δεν έχει καμία πραγματική δραστηριότητα, και ιδίως όταν οι πιστώσεις αφορούν σε εμβάσματα από έτερη ΑΜΚΕ.
– Η αποστολή εμβασμάτων από λογαριασμούς ΑΜΚΕ σε λογαριασμούς εταιριών/ας, που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή.
– Η αποστολή εμβασμάτων από λογαριασμούς ΑΜΚΕ σε λογαριασμούς εταιριών/ας συμφερόντων διαχειριστή ή/και πραγματικού δικαιούχου ΑΜΚΕ (ή συγγενή ιΟυ βαθμού
αυτών).
– Η σύναψη συμφωνίας μεταξύ επιχείρησης παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών και ΑΜΚΕ, στην περίπτωση που και οι δύο είναι ιδίων συμφερόντων.
– Η σύναψη συμφωνίας μεταξύ κερδοσκοπικής επιχείρησης και ΑΜΚΕ, Cπην περίπτωση που διαχειριστές ή/και πραγματικοί δικαιούχοι και των δύο συνδέονται με συγγενική σχέση.
– Η πληρωμή φόρων από τραπεζικό λογαριασμό ΑΜΚΕ που αφορούν σε τρίτα νομικά ή φυσικά πρόσωπα.
– Οι πληρωμές από τραπεζικό λογαριασμό ΑΜΚΕ ή μέσω τραπεζικής κάρτας (χρεωστικής/πιστωτικής) που δε συνάδουν με το αντικείμενο, την αποστολή και τις δραστηριότητες αυτής.
– Η δωρεάν παραχώρηση κτισμάτων της ΑΜΚΕ για τη διαμονή και στέγαση επαγγελματικών δραστηριοτήτων των διαχειριστών ή/και πραγματικών δικαιούχων αυτής.
– Η χρήση μετρητών από τους διαχειριcπές ΑΜΚΕ για την πραγματοποίηση των πληρωμών
αυτής.
– Οι υψηλόποσες καταθέσεις μετρητών σε λογαριασμούς της ΑΜΚΕ από τους διαχειριστές της.
– Η τοποΘέτηση των διαχειριστών ή/και πραγματικών δικαιούχων (ή συγγενών) της ΑΜΚΕ ως συνδικαιούχων σε τραπεζικούς λογαριασμούς προσώπων τα οποία σχετίζονται με την
ΑΜΚΕ ως δωρητές/χορηγοί ή τρόφιμοι/ευεργετούμενοι αυτής.
– Η απόκτηση ακίνητης περιουσίας από τους διαχειριστές ή/και πραγματικούς δικαιούχους (ή συγγενείς) της ΑΜΚΕ που δε συνάδει με το οικονομικό τους προφίλ.
– Η τοποθέτηση ως πραγματικών δικαιούχων σε μία ΑΜΚΕ προσώπων με ασύμβατο επαγγελματικό/οικονομικό ή κοινωνικό προφίλ (π.χ. υπέργηρα ή αποβιώσαντα άτομα κ.α.).
– Η ύπαρξη και «λειτουργία» μιας ΑΜΚΕ χωρίς ουσιαστική δραστηριότητα και χωρίς να επιτελεί κάποιο έργο για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. άνω των τριών ετών).
Η ανάλυση αποκάλυψε ότι οι δράστες εκμεταλλεύονται κάθε αδυναμία και τρωτότητα του Συστήματος και έχουν βρει τρόπους να προσδίδουν με εύσχημο τρόπο νομιμοφάνεια σε
δραστηριότητες οι οποίες είναι κατ’ ουσίαν παράνομες.
Ειδικότερα, διαπιστώθηκαν οι παρακάτω τρωτότητες τις οποίες εκμεταλλεύτηκαν οι δράστες για την διάπραξη των αδικημάτων:
/ Η ύπαρξη διαφορετικών μητρώων ΑΜΚΕ ανά γπουργείο (σύμφωνα με το είδος των δραστηριοτήτων αυτής) και η μη δημοσίευση αυτού σε ορισμένες των περιπτώσεων,
δημιουργεί ένα δαιδαλώδες σύστημα που δυσχεραίνει τον έλεγχο και την εποπτεία των δραστηριοτήτων τους.
/ Τα υφιστάμενα μητρώα ΑΜΚΕ δεν περιλαμβάνουν τις ίδιες ασφαλιστικές δικλείδες & όρους ως προύποθέσεις εγγραφής και λειτουργίας μιας ΑΜΚΕ.
/ Η αδυναμία επαρκούς εποπτείας ως προς την τήρηση των αναγκαίων όρων λειτουργίας μιας ΑΜΚΕ.
/ Το γεγονός της εγγραφής μιας ΑΜΚΕ σε κάποιο εκ των υφισταμένων μητρώων επαρκεί πολλές φορές για την κατηγοριοποίησή της ως χαμηλού ρίσκου για τις ελεγκτικές αρχές και μηχανισμούς, παρά την μεταγενέστερα ύποπτη συναλλακτική και μη δραστηριότητά της.
/ Το γεγονός ότι ΑΜΚΕ που είναι ενταγμένη σε κάποιο εκ των Μητρώων μπορεί να χρηματοδοτεί άλλες ΑΜΚΕ, με διαφορετικό πολλές φορές αντικείμενο και εκτός αυτού του
Μητρώου, για την επιτέλεση μέρους του έργου τους (κατ’αυτόν τον τρόπο κεφάλαια που άντλησε η αρχική ΜΚΟ λόγω της εγγραφής της Cπο σχετικό Μητρώο διοχετεύονται σε τρίτες
ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται εκτός αυτού του Μητρώου για αλλότριους πολλές φορές
σκοπούς).
/ Το γεγονός ότι μπορεί μία ΑΜΚΕ να πραγματοποιεί πληρωμές σε μετρητά και να διατηρεί μετρητά στις υποδομές της.
/ Το γεγονός ότι μπορεί ο διαχειριστής και πραγματικός δικαιούχος της ΑΜΚΕ να συνάπτει σύμβαση παροχής υπηρεσιών έναντι αμοιβής με την ΑΜΚΕ, με την έγκριση του ΔΣ αυτής
και με σχετική αναφορά στο καταστατικό της.
/ Το γεγονός ότι μία ΑΜΚΕ, χωρίς ουσιαστική δραcπηριότητα και χωρίς να επιτελεί κάποιο έργο, δύναται να υφίσταται για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. άνω των τριών ετών). Ενώ
αντιθέτως μία ΑΜΚΕ ιδρύεται όταν κατά την παρατήρηση μιας κοινωνικής ανάγκης γεννάται στους ιδρυτές η πρόθεση και επιθυμία για δράση, γεγονός που απαιτεί την, εντός
εύλογου χρονικού διαστήματος, ανάληψη δράσεων για την εξομάλυνσή της. Συνεπώς, εφόσον η δράση δεν έχει αναληφθεί εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος τότε η
ύπαρξη της εν λόγω ΑΜΚΕ δεν εξυπηρετεί την ανάγκη για την οποία συcπάθηκε και η ύπαρξή της πιΘανόν συνδέεται με ύποπτη δραστηριότητα.
/ Το γεγονός ότι, δύναται να ορισθούν ως πραγματικοί δικαιούχοι σε μία ΑΜΚΕ πρόσωπα με
ασύμβατο επαγγελματικό/οικονομικό ή κοινωνικό προφίλ (π.χ. υπέργηρα ή αποβιώσαντα
άτομα κ.α.), λειτουργώντας ως `’μπροστινοί” και επιτρέποντας έτσι στους αφανείς δικαιούχους και πραγματικά ωφελούμενους από την ΑΜΚΕ να δρουν και με άλλους ρόλους ασυμβίβαστους με αυτούς του πραγματικού δικαιούχου αυτής, προκειμένου να
καρπώνονται οικονομικά οφέλη.
/ Το γεγονός ότι η τέλεση του αδικήματος της απιστίας (σε βαθμό πλημμελήματος) και της υπεξαίρεσης (ακόμη και σε βαθμό κακουργήματος) σε βάρος μιας ΑΜΚΕ από πρόσωπα που
συνδέονται με αυτή, διώκεται, κατόπιν έγκλησης την οποία νομιμοποιείται να υποβάλει το ίδιο πρόσωπο που ενδεχομένως είναι και δράστης (νόμιμος εκπρόσωπος, διαχειριστής,
πραγματικός δικαιούχος κλπ.) και όχι αυτεπάγγελτα.
