Η χώρα ζει μια βιβλική καταστροφή από την κακοκαιρία «Daniel». Η Θεσσαλία έχει κυριολεκτικά ισοπεδωθεί, με ανθρώπινες απώλειες, αγνοούμενους και εγκλωβισμένους, με ανυπολόγιστες καταστροφές σε κρίσιμες υποδομές και δίκτυα, με τραγικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία, σε επιχειρήσεις, κτηνοτροφική και γεωργική παραγωγή.
Οι ευθύνες της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας είναι δεδομένες και είναι εγκληματικές. Δεν υπάρχουν πλέον δικαιολογίες. Διότι δεν απορροφήθηκαν ευρωπαϊκά κονδύλια. Δεν προχώρησαν ώριμες αντιπλημμυρικές μελέτες και έργα. Δεν κατανεμήθηκαν, όπως έπρεπε, υλικοί και ανθρώπινοι πόροι. Μετά από τις καταστροφικές πυρκαγιές, το δήθεν «επιτελικό» κράτος απέτυχε και στην πρόληψη και αντιμετώπιση των πλημμυρών, παραβλέποντας ακόμα και τις σχετικές προειδοποιήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καθυστέρηση στην υλοποίηση των Σχεδίων Κινδύνου Πλημμύρας, που παρέλαβε, το 2019, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
Για άλλη μια φορά, τονίζουμε την ανάγκη της ουσιαστικής ενίσχυσης της πολιτείας, προκειμένου να είναι ανθεκτική έναντι στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Αλλά πολλά δεν έγιναν και είναι τα εξής:
*Από το 2016 η χώρα έχει την Εθνική Στρατηγική Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή με τον ν. 4414/2016 για την οποία προβλέπεται η ανά δεκαετία αναθεώρηση και επικαιροποίηση. Πλέον, γίνεται σαφές ότι η κλιματική κρίση επιβάλει την άμεση επικαιροποίηση, αλλά και την επαναφορά των αρμοδιοτήτων του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού της προσαρμογής στην κλιματική κρίση, στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
*Τα προβλεπόμενα Περιφερειακά Σχέδια Προσαρμογής (ΠΕΣΠΚΑ) καθυστερούν και έχουν υποτιμηθεί εδώ και τέσσερα χρόνια.
*Τα ίδια ισχύουν και για Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ). Το 2018 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, καλύπτοντας την πολυετή καθυστέρηση των προηγούμενων κυβερνήσεων, ολοκλήρωσε και κύρωσε τα πρώτα Σχέδια Κινδύνων Πλημμύρας στη χώρα. Αλλά από το 2019 και μετά, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας αδιαφόρησε με αποτέλεσμα, σήμερα, και ενώ θα έπρεπε να έχει ήδη ολοκληρωθεί η 1η Αναθεώρηση των Σχεδίων στις 31.12.2021, αυτή να μην έχει ολοκληρωθεί ακόμα.
Τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας περιγράφουν, πέρα από τις περιοχές υψηλού κινδύνου, τις συνέπειες των πλημμυρών για κάθε περιοχή, το επιθυμητό χρονοδιάγραμμα αλλά και τα έργα υποδομής που θα πρέπει να γίνουν ανά περιοχή κατά προτεραιότητα. Για το θέμα αυτό έχει, ήδη, ξεκινήσει νομική διαδικασία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της Ελλάδας σχετικά με τη μη συμμόρφωση της χώρας στην ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Θυμίζουμε, επίσης, ότι η Νέα Δημοκρατία και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα καταψήφισαν στο Ευρωκοινοβούλιο, μαζί με τους ακροδεξιούς, το νόμο για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος, μια εμβληματική ευρωπαϊκή νίκη για το περιβάλλον και τη μάχη απέναντι στην κλιματική κρίση, που πέρασε με πλειοψηφία Αριστεράς, Σοσιαλδημοκρατών, Πράσινων και Φιλελεύθερων.
Η κυβέρνηση αδράνησε, αν και ήταν ενήμερη
Επομένως, η κυβέρνηση ήταν ενήμερη για τους κινδύνους που ελλόχευαν από τις πλημμύρες, απόρροια της κλιματικής κρίσης, αλλά δεν έκανε τίποτα απολύτως για να ενισχύσει την ανθεκτικότητα των ελληνικών πόλεων, βάσει των νέων δεδομένων.
Αλλά, δυστυχώς, επέλεξε την επικοινωνιακή πολιτική παρά να προβεί σε ουσιαστικά μέτρα πρόληψης, με αποτέλεσμα να αφήσει τη χώρα ανοχύρωτη Κι όμως:
*Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προειδοποιήσει την Ελλάδα, ήδη από τις 9 Φεβρουαρίου του 2022, ότι δεν εφαρμόζει την υποχρέωσή της να παρέχει επικαιροποιημένους χάρτες κινδύνου πλημμύρας, ως όφειλε σύμφωνα με την Οδηγία για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας.
*Δεδομένης της απραξίας της ελληνικής κυβέρνησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 29.9.2022 υπέβαλε αιτιολογημένη γνώμη εις βάρος της Ελλάδας, λόγω της καθυστερημένης αναθεώρησης και επικαιροποίησης των σχεδίων και χαρτών κινδύνου πλημμύρας.
*Στις 15.2.2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητική επιστολή καθυστέρησης επικαιροποίησης και υιοθέτησης των δεύτερων σχεδίων διαχείρισης κινδύνου πλημμύρας.
*Ειδικά για την Θεσσαλία, οι χάρτες κινδύνου πλημμύρας ήταν αναρτημένοι, ήδη από το 2018. Σύμφωνα με το WWF, σχεδόν όλη η πόλη ήταν στα κόκκινα. O Βόλος ήταν γνωστό ότι κινδυνεύει (όπως και η Νέα Αγχίαλος και η πεδιάδα Λάρισας και Καρδίτσας). Ως εκ τούτου, δεν ισχύουν επιχειρήματα όπως «δεν ξέραμε ότι υπάρχει κίνδυνος, δεν περιμέναμε τέτοιες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης».
*Το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας καθησύχαζε πριν από λίγες ημέρες ότι «όλοι οι μηχανισμοί είναι σε εγρήγορση». Και μόλις τρεις ημέρες πριν την έναρξη της κακοκαιρίας, απέστειλε κατεπείγουσα επιστολή ζητώντας από τις περιφέρειες και τους δήμους να λάβουν τα αυτονόητα μέτρα πρόληψης για τα πλημμυρικά φαινόμενα, παρότι γνωρίζαμε εδώ και καιρό τόσο τον χρόνο εκδήλωσης της κακοκαιρίας, όσο και τη σφοδρότητα και έκταση αυτής.
*Στον Βόλο, για παράδειγμα, τα αρμόδια Υπουργεία Ανάπτυξης και Πολιτικής Προστασίας δε φρόντισαν να προστατεύσουν τους εργαζομένους ενόψει των έντονων καιρικών φαινομένων, εκδίδοντας σχετική απόφαση. Οι πολίτες επέστρεψαν άρον άρον από τις δουλειές τους μετά την εντολή απαγόρευσης της κυκλοφορίας.
*Ο νόμος για την Πολιτική Προστασία παραμένει σε αναστολή εδώ και τρία χρόνια (από τον Μάρτιο του 2020). Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση απέρριψε τη δική μας πρόταση, το 2019, για την Εθνική Αρχή Πολιτικής Προστασίας, που στηρίχθηκε στο πόρισμα Γκολντάμερ, και προέβλεπε το ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων, πρωτόκολλα για τον συντονισμό των συναρμόδιων φορέων, καθώς και τη δημιουργία αυτοτελών τμημάτων πολιτικής προστασίας στου δήμους.
Ένα υπουργείο χωρίς οργανόγραμμα
Το αρμόδιο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, που ιδρύθηκε το 2021, παραμένει χωρίς οργανόγραμμα (το παραδέχτηκε πρόσφατα και ο κ. Κικίλιας).
Τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την πολιτική προστασία παραμένουν αναξιοποίητα με μόλις 0,5% απορρόφηση. Από έναν συνολικό προϋπολογισμό 187,5 εκ. ευρώ έχουν προχωρήσει έργα μόλις 938 χιλ. ευρώ.
Ταυτόχρονα εγείρονται και τα κάτωθι σοβαρά ερωτήματα:
*Έχουν γίνει έργα καθαρισμού των ρεμάτων;
*Έχουν καθαριστεί τα φρεάτια ομβρίων υδάτων ενόψει της κακοκαιρίας;
*Τί γίνεται με τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας;
Κατόπιν όλων αυτών, μετά από τη δήθεν «ετοιμότητα» για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, βιώνουμε τα τραγικά αποτελέσματα της δήθεν «εγρήγορσης» του δήθεν «επιτελικού» κράτους της Νέας Δημοκρατίας, και στις πλημμύρες.
Εκφράζουμε τη βαθιά οδύνη μας για τους συνανθρώπους μας που έχασαν τη ζωή τους και την αγωνία μας για τις επιχειρήσεις απεγκλωβισμού. Παράλληλα, δηλώνουμε την αμέριστη συμπαράστασή μας στους συμπολίτες μας που δοκιμάζονται και σε όλους όσοι επιχειρούν στο πεδίο.
*Ο Θέμης Μπάκας είναι πολιτευτής Αχαΐας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
