Μετά τις πειραγμένες ταμειακές μηχανές που εκδίδουν αποδείξεις-μαϊμού, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ανακάλυψε και νέα μαύρη τρύπα στους φορολογικούς ελέγχους που κάνει η ΑΑΔΕ για πληρωμές με κάρτα.
Κυκλώματα της αγοράς έχουν στήσει ολόκληρους μηχανισμούς με διασυνδέσεις στο εξωτερικό (κυρίως στα Βαλκάνια), ώστε ακόμα και αν ένας πελάτης ζητήσει POS για να πληρώσει, αντί με μετρητά, η συναλλαγή να περνάει απαρατήρητη από τα τραπεζικά συστήματα και τον φοροελεγκτικό μηχανισμό. Μπορούν έτσι ακόμα και σήμερα, που το 70% των συναλλαγών στην αγορά καταγράφεται και παρακολουθείται ηλεκτρονικά, να μην εκδίδουν παραστατικά, ή να δίνουν στον πελάτη παραποιημένη απόδειξη.
Η αξιοποίηση των πληρωμών με POS για φορολογικούς ελέγχους εξελίσσεται σε ιερό δισκοπότηρο για τη νέα ηγεσία του ΥΠΕΘΟ. Μέχρι τον Οκτώβριο, πιθανότατα, ο υφυπουργός Χάρης Θεοχάρης θα ετοιμάσει τη νέα λίστα με τα επαγγέλματα και τις επιχειρήσεις που θα υποχρεωθούν να πληρώνονται μέσω POS. Πριν από το τέλος της χρονιάς αναμένεται ότι θα ξεκινήσει και το νέο καθεστώς καταβολής των κοινωνικών επιδομάτων σε εκατοντάδες χιλιάδες δικαιούχους, μέσω προπληρωμένης χρεωστικής κάρτας αντί σε λογαριασμό IBAN. Και από την άνοιξη του 2024 δεν θα υπάρχει δυνατότητα να μην εκδοθεί απόδειξη, εφόσον γίνει χρήση τερματικού αποδοχής πληρωμών με κάρτα.
Στόχος είναι να περιοριστούν κι άλλο οι συναλλαγές με μετρητά και από το 2024 όλα τα POS και οι ταμειακές μηχανές να είναι σε online σύνδεση με τις τράπεζες και με την ΑΑΔΕ, 24 ώρες το 24ωρο. Και το αποτέλεσμα θα είναι έτσι, από τα 140 δισ. ευρώ που πληρώνουν οι Ελληνες καταναλωτές και οι τουρίστες στη χώρα κάθε χρόνο, να καταγράφονται πάνω από τα 100 ή και 120 δισ. ευρώ, εν συγκρίσει με τα 94 δισ. με πλαστικό χρήμα το 2022.
Παρακάμπτουν τα POS
Εν αναμονή όμως της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα POS και της επέκταση της χρήσης POS σε περισσότερα επαγγέλματα, οι επιτήδειοι έχουν αρχίσει ήδη να παίρνουν τα μέτρα τους!
Το κόλπο φαίνεται να είναι αριστοτεχνικά στημένο:
■ Στους πελάτες τους που θέλουν να πληρώσουν με κάρτα εμφανίζουν μηχάνημα POS όπως είναι υποχρεωμένοι από τον νόμο. Ωστόσο, το μηχάνημα αυτό είναι συνδεδεμένο με εταιρείες αποδοχής πληρωμών που έχουν την έδρα τους σε τρίτες χώρες, και όχι στην Ελλάδα.
■ Τη στιγμή που ο πελάτης περνάει την κάρτα από το μηχάνημα ή πληκτρολογεί τον κωδικό του και πατάει enter για να εγκριθεί η συναλλαγή, η ηλεκτρονική πληρωμή μεταφέρεται αυτομάτως εκτός Ελλάδας.
■ Στη συνέχεια η πληρωμή διαβιβάζεται σε ίδρυμα εκκαθάρισης συναλλαγών που εδρεύει στην ίδια ή σε άλλη χώρα του εξωτερικού, προκειμένου να εκτελεστεί η μεταφορά των χρημάτων από την τράπεζα του πελάτη προς τον τραπεζικό λογαριασμό του επαγγελματία που δέχεται τα χρήματα.
■ Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, με το σύστημα αυτό, μπορεί στη συνέχεια τα λεφτά να μεταφερθούν αυτομάτως και σε άλλη τράπεζα διαφορετικής χώρας ή ηπείρου από εκείνη στην οποία έχει έδρα η εταιρεία εκκαθάρισης του εξωτερικού. Στόχος είναι να περάσουν σε μη συνεργάσιμες χώρες, οι οποίες δεν έχουν συμφωνήσει να ανταλλάσσουν πληροφορίες με την Ελλάδα για τις κινήσεις λογαριασμών Ελλήνων στην επικράτειά τους.
Την ίδια στιγμή όμως που τα χρήματα κάνουν τον γύρο του κόσμου και «ταξιδεύουν στο παγκόσμιο ηλεκτρονικό νέφος», ο επαγγελματίας που μόλις πληρώθηκε με κάρτα μπορεί να δώσει στον πελάτη ένα απλό χαρτάκι που μοιάζει με απόδειξη, χωρίς να αισθάνεται φόβο ότι μπορεί να πιαστεί, αφού η συναλλαγή έχει περάσει κάτω από τα ραντάρ των ελεγκτικών μηχανισμών και δεν φαίνεται πιθανό να «χτυπήσει» σε κάποια διασταύρωση ότι δεν την δήλωσε στην είσπραξη της ημέρας.
Η μόνη περίπτωση να αντιληφθεί ο πελάτης του, αν του δώσει απόδειξη, ότι δεν είναι αληθινή, είναι να δοκιμάσει να την ελέγξει σκανάροντας μέσω κινητού το QR code που φέρει τυπωμένο πάνω της. Ωστόσο, και τότε πάλι, ορισμένοι επιτήδειοι έχουν προνοήσει ώστε ο σύνδεσμος που οδηγεί στο Διαδίκτυο να οδηγεί σε μια συγκεκριμένη και στημένη από πριν οθόνη, που τη βλέπει στο κινητό του ο πελάτης και δείχνει μια γραπτή ένδειξη ότι δήθεν η απόδειξη συναλλαγής είναι νόμιμη. Οι πιο παρατηρητικοί μπορεί να αντιληφθούν ότι δεν αναγράφεται το ακριβές ποσό που πλήρωσαν. Αλλά οι επιτήδειοι ποντάρουν στο ότι από τα 30 εκατομμύρια τουρίστες που επισκέπτονται τη χώρα μας κάθε χρόνο ελάχιστοι γνωρίζουν τι ακριβώς εμφανίζει η αληθινή οθόνη της ΑΑΔΕ.
Κρύβονται πολλοί
Τα κρούσματα που έχουν εντοπιστεί ως τώρα τυχαία ή κατόπιν πληροφοριών είναι λιγοστά. Αλλά αυτό διότι το κόλπο έχει στηθεί αριστοτεχνικά. Πίσω από αυτά, μάλιστα, φαίνεται ότι δρουν κυκλώματα (επαγγελματίες, τεχνικοί, λογιστές κ.ά.) που έχουν απλώσει τα πλοκάμια τους σε Ελλάδα και εξωτερικό, για να ξεφεύγουν οι πελάτες τους από την ΑΑΔΕ, την Τράπεζα της Ελλάδος και την Αρχή για το μαύρο χρήμα.
Για παράδειγμα:
■ Σε ξενοδοχείο σε κοσμοπολίτικο νησί του Αιγαίου, στα μπαρ της πισίνας και της παραλίας, όπου οι επισκέπτες πληρώνουν για ξαπλώστρες, σνακ, ποτά, καφέ ή κοκτέιλ, εντοπίστηκαν τερματικά POS προέλευσης Ρουμανίας, που έστελναν εκτός συνόρων κάθε συναλλαγή.
■ Επαγγελματίας του κλάδου της Υγείας, σε μεγάλο νησί του Ιονίου, βρέθηκε ότι δεχόταν πληρωμές σε POS εξωτερικού και τα χρήματα έφευγαν αυτομάτως για Κύπρο και στη συνέχεια προς χώρες της Ασίας.
Αλλα κόλπα…
Η «πατέντα» δεν είναι καινούρια. Αποδεικνύεται όμως ότι δεν αρκεί πλέον ούτε να ζητηθεί να κοπεί η απόδειξη (αφού «σβήνεται» εκ των υστέρων), αλλά ούτε και να εξαναγκαστεί ο επιχειρηματίας να δεχθεί πληρωμή με πιστωτική κάρτα.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που άφησε «παγωτό» πριν καιρό τους ελεγκτές της ΑΑΔΕ, όταν παγωτατζίδικο στην Κρήτη πιάστηκε να «σβήνει» 300 αποδείξεις την ημέρα (το 80% των αποδείξεων που έκοβε)! Η πραγματική είδηση ήταν ότι άφηνε για… τα μάτια της εφορίας και ένα 20% (ή περίπου 60 την ημέρα) για να εμφανίζει έσοδα 150-200 ευρώ, αντί για 1.000-1.500 ευρώ που είχε καθημερινά.
Αυτό δείχνει ότι ενώ οι φοροπαραβάτες ξέρουν ότι πλέον η ΑΑΔΕ μπορεί να τους ελέγξει και εξ αποστάσεως μέσα από διασταυρώσεις (γι’ αυτό και δεν μηδενίζουν εντελώς τα κέρδη τους), από την άλλη ρισκάρουν να μην εκδίδουν ή να κόβουν «μισές» αποδείξεις, ακόμα και για συναλλαγές για τις οποίες έχουν πληρωθεί με κάρτα και τα λεφτά έχουν μπει στον επαγγελματικό λογαριασμό με τον οποίο είναι συνδεδεμένο το POS.
Οι πιο «ψυλλιασμένοι» γνωρίζουν ότι από το 2015 ήδη, όταν επιβλήθηκαν τα capital controls, η φοροδιαφυγή άλλαξε επίπεδο: οι επιτήδειοι ανακάλυψαν τα «POS εξωτερικού» που έστελναν τα χρήματα σε Βουλγαρία, Αλβανία, Κύπρο και Λουξεμβούργο.
Σε άλλες περιπτώσεις, επίσης, χρησιμοποιούν δεύτερο POS που είναι δηλωμένο σε άλλη, εικονική ή «χαμηλού κόστους» εταιρεία (με «μπροστινούς» κ.λπ.) για τις περιπτώσεις όπου δεν κόβουν αποδείξεις.
Τι αλλάζει
Αμεσα και εν όψει της διασύνδεσης των POS με τις ταμειακές μηχανές, με το νέο νομοσχέδιο του ΥΠΕΘΟ θεσπίζεται υποχρέωση των παρόχων υπηρεσιών πληρωμών μέσω κάρτας (ακόμα και εκτός Ελλάδας) να συμμορφώνονται προς τις απαιτήσεις λειτουργίας και διασύνδεσης των POS με την ΑΑΔΕ και, αντίστοιχα, των επιχειρήσεων να χρησιμοποιούν POS που πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές. Το νομοσχέδιο προβλέπει πρόστιμα έως 200.000 ευρώ για τους παρόχους και έως 10.000 ευρώ για τις επιχειρήσεις που εξακολουθούν να χρησιμοποιούν ακατάλληλα POS.
Συγκεκριμένα, ορίζεται ότι «οντότητες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των υπηρεσιών πληρωμών μέσω κάρτας» ανεξαρτήτως από το πού έχουν καταστατική έδρα, ή το πού βρίσκεται η πραγματική διοίκησή τους, ή αν έχουν μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα μας, απαγορεύεται να παρέχουν τερματικά POS ή υπηρεσίες αποδοχής ή εκκαθάρισης πληρωμών («merchant acquiring» κ.λπ.) στην Ελλάδα, αν δεν συμμορφώνονται προς τις απαιτήσεις διασύνδεσης με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Στις περιπτώσεις άρνησης συμμόρφωσης, θα διακόπτεται η νόμιμη λειτουργία τους και θα προβλέπονται κυρώσεις για τις εταιρείες αυτές.
