Αργύρης Καψάλης, 47 ετών, και ο Δημήτρης Φιλίππου, 30 ετών, έγιναν κτηνοτρόφοι από επιλογή. Προσπάθησαν να κάνουν τη διαφορά φτιάχνοντας πρότυπες μονάδες με βελτιωμένες ντόπιες φυλές προβάτων. Λίγο πριν μπορέσουν να πουν «τα κατάφερα», το φθινόπωρο του 2020 έχασαν τα ζώα τους στην καταστροφή του «Ιανού». Βρήκαν τη δύναμη να ξεκινήσουν από την αρχή. Δανείστηκαν, σήκωσαν τα μανίκια και ξαναέστησαν τις φάρμες τους. Τρία χρόνια αργότερα η κακοκαιρία «Daniel» έπνιξε ξανά το κοπάδι τους και κατέστρεψε μεγάλο μέρος των κτηνοτροφικών τους μονάδων. Τρίτη φορά από την αρχή; Δεν είναι καθόλου σίγουρο, λένε.
«Αφού είμαστε ζωντανοί είμαστε καλά», λέει ο Δημήτρης Φιλίππου. Οσο προχωράει η συζήτηση συνειδητοποιώ ότι δεν το λέει από «γενναιότητα», αλλά το εννοεί κυριολεκτικά, αφού κινδύνεψε η δική του ζωή, όπως και της οικογένειάς του. Σε έναν το πολύ μήνα περιμένει το πρώτο του παιδί κι αυτό τον γεμίζει προσμονή. Για τίποτα άλλο δεν είναι σίγουρος αυτή τη στιγμή. «Κατάφερα να φτιάξω δύο φορές μια καλή μονάδα. Αλλά δυστυχώς δεν έχουμε καταφέρει να απολαύσουμε τους καρπούς των κόπων μας», λέει.
Σπούδασε γεωπόνος στην Αθήνα και διάλεξε τον τομέα ζωικής παραγωγής. Το 2009 επέστρεψε στην Καρδίτσα για να εφαρμόσει στην πράξη όσα έμαθε. «Οικογενειακή παράδοση στην κτηνοτροφία; Οχι, όχι, δεν υπήρχε. Ο πατέρας μου καλλιεργούσε καπνά, αλλά μετά με τον περιορισμό της καλλιέργειας σταμάτησε», διηγείται.
Πρώτη προσπάθεια
Η πρώτη προσπάθεια με τη συμμετοχή του πατέρα του και της αδελφής του στήθηκε στην περιοχή λίγο έξω από το χωριό Καρποχώρι Καρδίτσας, όπου πριν καλλιεργούσαν καπνά – ιδιόκτητη γη, «πού αλλού να πάμε;». Ενα θερμοκήπιο που υπήρχε εκεί έγινε ο πρώτος στάβλος για τα ζώα. «Συνολικά 170 πρόβατα “Λακόν”, εγχώρια βελτιωμένα για γαλακτοπαραγωγή. Για να φτιάξεις στάβλο χρειάζεται να έχεις μεγάλο στομάχι», εξηγεί. Γιατί; «Γιατί ανακατεύεσαι με όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, μέχρι η αρχαιολογία ήρθε. Τελικά καταφέραμε να φτιάξουμε τη μονάδα το 2012. Τα πρώτα χρόνια ό,τι βγάζαμε τα ρίχναμε για να φτιάξουμε τα ζώα, να χτίσουμε το κτίριο. Αλλά τελικά ποτέ δεν σταματάει αυτό. Ολο και κάτι πρέπει να κάνεις για να εξελίσσεσαι». Το γάλα που συγκεντρώνουν το παραδίδουν στον «Ολυμπο» για να γίνει τυρί.
Το 2020 στην κακοκαιρία «Ιανός» χάθηκαν όλα τα ζώα της μονάδας, πνίγηκαν στα νερά που πλημμύρισαν το χωριό. «Στην αρχή είπα πάει, χάθηκαν όλα. Πήραμε και την αποζημίωση γρήγορα. Ηταν 90 ευρώ το ζώο και ένα ζώο έχει τουλάχιστον 300 ευρώ και είναι δύσκολο να τα βρεις. Ομως, ευτυχώς είχαμε βοήθεια. Οι άνθρωποι από το πρόγραμμα “Νέα γεωργία – Νέα γενιά” έκαναν εκστρατεία να μας βρουν ζώα και με χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος βρέθηκαν ζώα και τα μοιραστήκαμε περίπου 20 κτηνοτρόφοι», λέει ο Δημήτρης Φιλίππου.
Τα ζώα, αυτή τη φορά, ήταν μικρά αρνάκια δύο μηνών και χρειάστηκε 1,5 χρόνος για να μπορέσουν να μπουν στην παραγωγή και να δώσουν γάλα. «Ενάμισι χρόνο μόνο έτρωγαν. Πρόλαβα μια χρονιά παραγωγική, η 2η θα ήταν τώρα», λέει.
«Το κακό που έγινε αυτή τη φορά δεν επανορθώνεται. Το μέγεθος της καταστροφής είναι μεγάλο. Κανένας δεν θα μπορέσει να γυρίσει πίσω στη ζωή που είχε».
Ο «Daniel» αυτή τη φορά τους έπνιξε 800 ζώα, χώρια εκείνα που ήταν να γεννηθούν, αφού είναι περίοδος αναπαραγωγής. Μετά την προηγούμενη καταστροφή στη μονάδα ο κτηνοτρόφος είχε φτιάξει διαδρόμους σε ύψος 1,20 από το έδαφος. «Σκέφτηκα, 1,20 και 50 εκατοστά που είναι το πρόβατο, είμαστε ασφαλισμένοι. Τα ανέβασα τα ζώα όταν άρχισε να έρχεται το νερό. Αλλά ξεπέρασε το 1,50 μέτρο και τα έπνιξε τελικά».
Δύο μέρες οι παραγωγοί κοιμούνταν στον στάβλο. Ομως, όταν την τρίτη μέρα το νερό ανέβηκε πολύ, βιάστηκαν να φύγουν. Με το ζόρι γλίτωσαν τη ζωή τους. «Τον πατέρα μου τον παρέσυρε το ρέμα και πιάστηκε από ένα δένδρο. Το παιδί που δούλευε στον στάβλο ανέβηκε στο δένδρο για να σωθεί. Ενας γείτονας ήταν κοντά με το τρακτέρ και καταφέραμε να τους τραβήξουμε. Ενα ακόμη τρακτέρ που τους ακολουθούσε τούμπαρε και ευτυχώς κατάφεραν να τραβήξουν με σκοινί τον οδηγό». Η διήγηση από μόνη της είναι αγχωτική. Τον ευχαριστώ που μου διηγήθηκε αυτές τις τόσο δύσκολες στιγμές. «Παράξενο. Συνειδητοποίησα ότι είναι η πρώτη φορά που τα διηγούμαι. Σήμερα (14 Σεπτεμβρίου) είναι η πρώτη μέρα που σήκωσα το κινητό να μιλήσω», λέει.
Και τώρα; «Με τον “Ιανό” βάλαμε χρέος για να ξεκινήσουμε και πάλι. Τώρα δεν υπάρχουν χρήματα και δεν γίνεται να διπλασιάσουμε το χρέος μας», τον ακούω στην άλλη άκρη της γραμμής, σαν να μιλάει στον εαυτό του. «Τώρα ο πατέρας και η αδελφή μου δεν έχουν εισόδημα. Εγώ δουλεύω στον συνεταιρισμό που έχουμε φτιάξει ως γεωπόνος. Και από τον συνεταιρισμό πολλά παιδιά έχουν καταστραφεί», προσθέτει. «Το κακό που έγινε αυτή τη φορά δεν επανορθώνεται. Το μέγεθος της καταστροφής είναι μεγάλο. Κανένας δεν θα μπορέσει να γυρίσει πίσω στη ζωή που είχε», καταλήγει.
«Δύσκολα θα βρω ζώα»
«Ηταν 125 μεγάλα ζώα. Από τις 15 του μήνα και μετά περίμενα τις γέννες. Δεν ξέρω πόσα θα ήταν», λέει ο Αργύρης Καψάλης. Σώθηκαν 8 ζώα. Στον «Ιανό» είχε χάσει 81, αλλά είχε καταφέρει να σώσει και 53. Από το 2014 που ξεκίνησε με μόλις 10 ζώα είχε φτιάξει το κοπάδι του σιγά σιγά με μεγάλη προσπάθεια. «Τώρα για να αγοράσω 30 ζώα χρειάζομαι 9.000 ευρώ κεφάλαιο. Κι αν βρω ζώα, γιατί είναι πολύ δύσκολο. Δεν ξέρω αν θα συνεχίσω».
Οικογενειακά είχαν μια βιοτεχνία ρούχων, αλλά η οικονομική κρίση τούς χτύπησε. Ετσι αποφάσισαν να φτιάξουν μια στάνη. «Φτιάξαμε τη μονάδα δύο φορές και δύο φορές την πήρε το ποτάμι». Είναι προβληματισμένος, αλλά και θυμωμένος. Κυρίως γιατί πιστεύει ότι η περιουσία του θα μπορούσε να είχε σωθεί αν είχαν ληφθεί τα αναγκαία μέτρα. Το χωριό του οι Γοργοβίτες (10 χιλιόμετρα από τον Παλαμά) πνίγηκε από τους δύο ποταμούς της περιοχής, Λείψιμο και Οργοζίνο, που υπερχείλισαν. Πέρυσι είχαν φέρει μηχάνημα και έκανε έναν υποτυπώδη καθαρισμό στην κοίτη του ποταμού, διηγείται.
«Είχαν πει ότι θα κάνουν ανάχωμα δύο χιλιομέτρων, αλλά δεν έκαναν τίποτα. Μου έλεγαν “μην ανησυχείς, δεν κινδυνεύεις”. Αφού μένω εδώ, ξέρω από πού θα την πατήσω», επιμένει. Τη νύχτα που πλημμύρισαν οι εγκαταστάσεις του, γύρω στις 11-12 τηλεφώνησε στην περιφέρεια και στον δήμο για να ακούσει τα ίδια: Μην ανησυχείς, έχουμε καθαρίσει. «Στις 3 το βράδυ τους είπα “έσπασαν τα ποτάμια”. Εκείνη την ώρα το μόνο που μπορούσες να κάνεις ήταν να πας να πνιγείς. Τα ζώα μόλις μπει νερό φοβούνται και δεν κουνιούνται. Μπορείς να τα μεταφέρεις μόνο αν τα φορτώσεις. Αλλά πώς και πού να τα φορτώσεις εκείνη την ώρα», διηγείται. Πάντως, παραδέχεται ότι μετά την καταστροφή «ήρθαν γρήγορα να μαζέψουν τα ζώα. Εκαναν και απολύμανση. Αλλά εγώ δεν έχω πια περιουσία».
