Με τρία βασικά συμπεράσματα επιστρέφει η ελληνική αποστολή από τη Νέα Υόρκη, όπου πραγματοποιήθηκε το δεύτερο ραντεβού του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Το πρώτο είναι η πραγματικά καλή διάθεση της τουρκικής πλευράς να προχωρήσει η διαδικασία εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Εκείνο που μένει να αποδειχθεί είναι κατά πόσο θα υπάρξει συνέχεια και συνέπεια από την τουρκική πλευρά. Πάντως, όπως αναφέρουν στην «Κ» πηγές με γνώση των συζητήσεων στη Νέα Υόρκη, από την τουρκική πλευρά εκδηλώθηκε ενδιαφέρον για διεύρυνση του κύκλου των επαφών που συνδέει τις δύο πλευρές.
Το δεύτερο συμπέρασμα αφορά τον ρυθμό των επαφών: Στη συνάντηση των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν, συμφωνήθηκε ότι το υφιστάμενο χρονοδιάγραμμα θα τηρηθεί (για θετική ατζέντα και πολιτικό διάλογο τον Οκτώβριο, Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης τον Νοέμβριο και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας τον Δεκέμβριο), ενώ ενδιαμέσως θα πυκνώσει και η επικοινωνία για την προετοιμασία των συμφωνιών που μπορεί να επιτευχθούν. «Θα τρέξουμε γρήγορα», ανέφερε ενδεικτικά στη «Κ» πηγή με γνώση των επαφών.
Το τρίτο συμπέρασμα είναι η διαπίστωση ότι η θετική ατζέντα αλλά και οι επαφές για τα ζητήματα που δεν αγγίζουν τον σκληρό πυρήνα των ελληνοτουρκικών διαφορών μπορεί να έχουν κάποια αποτελέσματα πριν από το τέλος του χρόνου. Αυτή η θεματολογία αγγίζει τρία διαφορετικά θέματα.
Το μεταναστευτικό
Διπλωματικές πηγές διέρρευσαν λίγο μετά τις επαφές στη Νέα Υόρκη ότι ο πρωθυπουργός ζήτησε από τον πρόεδρο της Τουρκίας να «μην πέφτουν βάρκες στο νερό του Αιγαίου», ώστε να μειωθεί ο αριθμός των μεταναστών και προσφύγων. Αν και το συγκεκριμένο αίτημα από πλευράς της Αθήνας είναι λογικό και απολύτως αναμενόμενο, δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι το καθεστώς παρακολούθησης και ανακοπής των μεταναστευτικών ροών στο Αιγαίο ρυθμίζεται από τη δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας του 2016 και η Αγκυρα διαπραγματεύεται γι’ αυτό κυρίως με τις Βρυξέλλες. Βέβαια, ο καλύτερος συντονισμός με την Αγκυρα επί του πεδίου είναι απαραίτητος. Μένει και αυτό, πάντως, να αποδειχθεί, μιας και μέχρι σήμερα η τουρκική ακτοφυλακή δεν έχει επιδείξει τις καλύτερες επιδόσεις στην τήρηση των συμφωνηθέντων.
Αθήνα και Αγκυρα εργάζονται προκειμένου να καταρτιστεί μια συμφωνία για τη συνεργασία Ελλάδας και Τουρκίας στον τομέα της πολιτικής προστασίας.
Το δεύτερο θέμα είναι η συνεργασία στον τομέα της πολιτικής προστασίας. Διαφορετικές αιτίες, ο καταστροφικός σεισμός στην Τουρκία και οι πλημμύρες της Θεσσαλίας, πέρα από τις απώλειες ανθρώπων οδήγησαν σε καταστροφές υποδομών, κατοικιών και στην υπονόμευση του περιβάλλοντος. Παράλληλα και οι δύο πλευρές είχαν να αντιμετωπίσουν ένα καλοκαίρι με σοβαρές πυρκαγιές. Την ίδια περίοδο που καιγόταν ο Εβρος, τεράστιες πυρκαγιές στην ευρύτερη περιοχή του Τσανάκαλε έφταναν να δημιουργούν προβλήματα στη μετακίνηση των εμπορικών πλοίων από τον Ελλήσποντο. Οι δύο αντιπροσωπείες εργάζονται προκειμένου να καταρτιστεί μια συμφωνία για τη συνεργασία Ελλάδας και Τουρκίας στον τομέα της πολιτικής προστασίας, με σκοπό την αλληλοβοήθεια σε περίπτωση που πρέπει να αντιμετωπιστεί κάποιο ακραίο καιρικό φαινόμενο. Πρακτικά, αναζητείται μηχανισμός, ο οποίος θα επιτρέπει τη συνδρομή με μέσα και ειδικούς αλλά και τη συνεργασία, εάν προκύψει κάποιο θέμα που απαιτεί διασυνοριακή συνεργασία. Για παράδειγμα, εάν η πυρκαγιά στον Εβρο έκαιγε και στις δύο πλευρές των συνόρων, θα ήταν προτιμητέα η από κοινού αντιμετώπιση και ο συντονισμός των ενεργειών.
Το τρίτο «μπουκέτο» θεμάτων είναι εκείνα που περιλαμβάνονται στη θετική ατζέντα που θα συζητήσουν στις 17 Οκτωβρίου οι δύο αρμόδιοι υφυπουργοί Εξωτερικών, Κώστας Φραγκογιάννης και Μπουράκ Ακσαπάρ. Στη θετική ατζέντα υπάρχουν κάποιες συγκλίσεις για συμφωνίες στους τομείς του εμπορίου και των επενδύσεων, στις διασυνοριακές διαβάσεις και στις νεοφυείς επιχειρήσεις. Ολες αυτές θα πλαισιώνουν τις μεγαλύτερες συμφωνίες, όπως αυτή για τη συνεργασία στο σκέλος της πολιτικής προστασίας.
Η «βαριά» ατζέντα
Οι τρεις παραπάνω κατηγορίες θεμάτων δεν αποτελούν τίποτε άλλο παρά τα προεόρτια της «βαριάς» ατζέντας. Στις 16 Οκτωβρίου, η υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και ο ομόλογός της Μπουράκ Ακσαπάρ θα εκκινήσουν τη νέα τροποποιημένη διαδικασία του πολιτικού διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών και μετά εκείνη τη συνάντηση θα φανεί σε σημαντικό βαθμό εάν είναι ρεαλιστική η προοπτική για συμφωνία σε κάποιο συνυποσχετικό για παραπομπή της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Δεδομένου ότι είναι η πρώτη φορά που θα συζητηθεί σε πολιτικό επίπεδο (από δύο έμπειρα πρόσωπα που ανήκουν στην ανώτατη υπηρεσιακή βαθμίδα της ιεραρχίας των δύο υπουργείων Εξωτερικών) η ατζέντα των διερευνητικών επαφών, είναι δεδομένο ότι τον Οκτώβριο θα βρεθούν στο επίκεντρο και τα αεροναυτιλιακά ζητήματα, με κορυφαίο, βεβαίως, τα χωρικά ύδατα, το εύρος των οποίων θα καθορίσει και τις όποιες μελλοντικές αποφάσεις για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Από κάθε έμπειρο παρατηρητή προεξοφλείται πως είναι δεδομένο ότι και στις αρχές του 2024 θα απαιτηθούν συναντήσεις σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών για τον πολιτικό διάλογο, με βάση τουλάχιστον την τρέχουσα ατμόσφαιρα. Μια περαιτέρω στόχευση που συντείνει προς αυτή την κατεύθυνση είναι ο πολιτικός διάλογος να μη μεταπέσει σε μια τυπολογία ανάλογη των διερευνητικών, που από ένα σημείο και μετά επαναλαμβάνονταν προκειμένου να διατυπώνονται εκ νέου οι εκατέρωθεν αρνήσεις. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, θα κριθεί στη πράξη.
Στη «βαριά» ατζέντα, εντάσσονται, βέβαια, και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) σε στρατιωτικό επίπεδο. Ο επόμενος γύρος ΜΟΕ θα διεξαχθεί στην Αγκυρα κάποια στιγμή τον ερχόμενο Νοέμβριο.
Αν και οι συζητήσεις σε στρατιωτικό επίπεδο είναι αρκετά πιο αργόσυρτες εκ των πραγμάτων, θα γίνει προσπάθεια να επιτευχθεί συμφωνία στο πλαίσιο των ΜΟΕ τυποποίησης των στρατιωτικών ασκήσεων στο Αιγαίο, ώστε να υπάρχουν –για παράδειγμα– από κοινού προειδοποιήσεις για τη χρήση πεδίων βολής στο Αιγαίο και την πραγματοποίηση ασκήσεων μεγάλης κλίμακας που περιλαμβάνουν αεροναυτικά μέσα.
