O Jeff Bezos (Blue Origin), ο Richard Branson (Virgin Galactic) και ο Jared Isaacman (Space X), όλοι κατόρθωσαν να ταξιδέψουν στο διάστημα, με ένα μικρό πλήρωμα που τους ακολούθησε και γνώρισε από κοντά αυτή την εκπληκτική και κυριολεκτικά εξωγήινη εμπειρία. Οι πτήσεις διακυμάνθηκαν από 11 λεπτά, 1 ώρα και 12 λεπτά και 2 ημέρες και 23 λεπτά αντίστοιχα. Ωστόσο, ακόμα και οι δυο ημέρες που κατάφερε ο Isaacman να περάσει στο διάστημα δεν μπορούν αν συγκριθούν με τις 365 ημέρες που διήρκησε το ταξίδι του 47χρονου Frank Rubio, του Αμερικανού αστροναύτη της Nasa, ο οποίος βρίσκεται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό από τις 21 Σεπτεμβρίου 2022.
Κάπως έτσι ο Frank έσπασε το ρεκόρ του ενός χρόνου, δηλαδή της μεγαλύτερης διαστημικής αποστολής από Αμερικανό αστροναύτη. Μάλιστα, όταν αυτός και οι δύο συνάδελφοί του επιστρέψουν στη Γη στις 27 Σεπτεμβρίου, προσγειωμένοι στο Καζακστάν, θα έχουν περάσει 371 συνεχόμενες ημέρες στο διάστημα. Παρόλο που το ρεκόρ για τις περισσότερες συνεχόμενες ημέρες στο διάστημα συνολικά, ανήκει στον αείμνηστο Ρώσο κοσμοναύτη Valery Polyakov για τις 437 ημέρες που πέρασε σε τροχιά στον ρωσικό διαστημικό σταθμό Mir μεταξύ Ιανουαρίου 1994 και Μαρτίου 1995, ο Rubio κατόρθωσε κάτι που δεν είναι σίγουρα εύκολο.
Πόσο δύσκολο είναι να ζεις στο διάστημα;
Η αστροναύτης, Karen Nyberg, της Expedition 36 της NASA, τοποθετείται μπροστά από την κάμερα του διαστημόπλοιου της και μας αφηγείται πώς πρόκειται να πλύνει τα μακριά ξανθά της μαλλιά τα οποία αιωρούνται προς τα πάνω.
Παίρνει μια ασημένια σακούλα που περιέχει νερό και αρχίζει να την πιέζει με πολλές μικρές ολοστρόγγυλες σταγόνες να βγαίνουν από αυτή. Προσπαθεί να τις κατευθύνει προς το κεφάλι της, αλλά πολλές απλά διασκορπίζονται στον χώρο. Το σαμπουάν της δεν παράγει αφρό και δεν χρειάζεται να το ξεβγάλει. Χωρίς τρεχούμενο νερό όμως πρέπει να χρησιμοποιήσει μια πετσέτα για να βγάλει όλη την βρωμιά από το κρανίο της. Η πετσέτα της θα χρησιμοποιηθεί ξανά και ξανά για ένα μεγάλο διάστημα, καθώς υπάρχει σε περιορισμένη ποσότητα στον Διαστημικό σταθμό.
Έτσι είναι πολύ προσεχτική στο που θα την χρησιμοποιεί και στο πόσο θα την λερώσει. Στο τέλος του βίντεο η Nyberg, τοποθετεί τα πάντα στον τοίχο του διαστημόπλοιου και εξηγεί πώς όλες οι σταγόνες που απελευθερώθηκαν από το κεφάλι της κατά τη διάρκεια του “μπάνιου” της, θα μπουν απορροφηθούν από το σύστημα εξαερισμού τους και θα φιλτραριστούν ώστε να να γίνουν πόσιμο νερό.
Όσο εύκολο ή αστείο μας φαίνεται να αιωρείσαι στον αέρα σαν υπερήρωας, η ζωή στο διάστημα είναι πολύ μακριά από την συμβατική καθημερινότητά μας, ενώ πολλές ρουτίνες μας είναι απλά δύσκολο να πραγματοποιηθούν. Ακριβώς όπως η Nyberg, ο Frank Rubio περνάει όλη του την καθημερινότητα ζώντας χωρίς βαρύτητα, γεγονός που δυσχεραίνει την πραγματοποίηση πολλών δραστηριοτήτων και αναγκών του.
Οι κοσμοναύτες σαν εκείνον εκπαιδεύονται έως και δύο χρόνια πριν ξεκινήσουν μια αποστολή στο διάστημα, για να προετοιμαστούν για τις ιδιαίτερες συνθήκες διαβίωσης που θα συναντήσουν έξω από την Γη. Κατά την έναρξη της αποστολής μάλιστα, ο Rubio δήλωσε ότι αισθάνθηκε ναυτία για μερικές ώρες καθώς το σώμα του προσαρμοζόταν στην έλλειψη βαρύτητας. Ένιωσε καλύτερα το επόμενο πρωί, πρόσθεσε, ενώ όταν επιστρέψει στη Γη, μπορεί να χρειαστούν δύο έως έξι μήνες για να συνηθίσει το σώμα του να περπατάει, να στέκεται και να σηκώνει ξανά βάρος.
Τρώγοντας με θέα το διάστημα
Το 1961, ο Γιούρι Γκαγκάριν έγινε ο πρώτος άνθρωπος στο διάστημα και ο πρώτος άνθρωπος που έφαγε στο διάστημα. Στο Vostok 1 στις 12 Απριλίου 1961, ο Γκαγκάριν έφαγε πάστα από μοσχάρι και συκώτι από ένα αλουμινένιο σωληνάριο πιέζοντας το στο στόμα του. Σήμερα, ο Rubio μπορεί να φάει αν το θελήσει κοτόπουλο, μοσχάρι, θαλασσινά, αλλά και φυστικοβούτυρο, μπράουνις, καρυκεύματα, κέτσαπ, μουστάρδα και μαγιονέζα. Τα διαθέσιμα ποτά αντίστοιχα περιλαμβάνουν καφέ, τσάι, χυμό πορτοκαλιού, φρουτοχυμούς και λεμονάδα. Όλα αυτά τα διαστημικά τρόφιμα διατίθενται σε συσκευασίες μιας χρήσης, οι οποίες εμποδίζουν τα τρόφιμα να πετάξουν μακριά.
Η προετοιμασία του φαγητού τους όμως ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο του φαγητού τους. Ορισμένα τρόφιμα μπορούν να καταναλωθούν στη φυσική τους μορφή, όπως τα brownies και τα φρούτα. Άλλα τρόφιμα απαιτούν την προσθήκη νερού, όπως τα μακαρόνια με τυρί ή τα noodles. Φυσικά, στο διαστημικό σταθμό υπάρχει φούρνος για να ζεσταθούν τα τρόφιμα στην κατάλληλη θερμοκρασία, αλλά καθώς δεν υπάρχουν ψυγεία στο διάστημα, τα διαστημικά τρόφιμα πρέπει να αποθηκεύονται και να προετοιμάζονται κατάλληλα για να αποφεύγεται η αλλοίωση, ιδίως σε μακρόχρονες αποστολές. Όλα τα παραπάνω οδηγούν σε ορισμένες μαγειρικές επιλογές που πρέπει να γίνουν στο διάστημα, όπως:
Τσάι και καφές – Δεν υπάρχει ξεχωριστός τρόπος για να προσθέσετε κρέμα, ζάχαρη ή γλυκαντικό στο ζεστό ρόφημα της επιλογής σας στο διάστημα, οπότε κάθε αστροναύτης στον ISS πρέπει να ενημερώνει την επιστημονική ομάδα τροφίμων για το πώς του αρέσει το ρόφημά του πριν από την εκτόξευση. Το μόνο που πρέπει να κάνει ο αστροναύτης είναι να προσθέσει ζεστό νερό.
Το φαγητό του Chris Hadfield στο διάστημα
Μαχαιροπήρουνα στο διάστημα – Κάθε αστροναύτης παίρνει το δικό του πακέτο με μαχαίρι, πιρούνι, κουτάλι και ψαλίδι. Οι περισσότεροι αστροναύτες βρίσκουν το κουτάλι και το ψαλίδι τα πιο χρήσιμα. Δεν υπάρχει νεροχύτης ή πλυντήριο πιάτων – τα σκεύη καθαρίζονται με μαντηλάκια μετά το φαγητό.
Αλάτι και το πιπέρι – Είναι διαθέσιμα, αλλά μόνο σε υγρή μορφή. Αυτό συμβαίνει επειδή οι αστροναύτες δεν μπορούν να πασπαλίζουν αλάτι και πιπέρι στο φαγητό τους στο διάστημα. Το αλάτι και το πιπέρι απλά θα αιωρούνταν μακριά και υπάρχει κίνδυνος να φράξουν τους αεραγωγούς, να μολύνουν τον εξοπλισμό ή να κολλήσουν στα μάτια, το στόμα ή τη μύτη ενός αστροναύτη.
Καυτερή σάλτσα – Από τη δεκαετία του 1960 οι αστροναύτες έχουν παρατηρήσει ότι οι γευστικοί τους κάλυκες δεν λειτουργούν το ίδιο αποτελεσματικά στο διάστημα. Έτσι, Παρά τα συνεχώς ανανεούμενα μενού και τις επιλογές τροφίμων, τίποτα δεν φαίνεται να ξεπερνάει μια καλή πικάντικη σάλτσα ή πραγματικά οποιοδήποτε καρύκευμα που μπορεί να προσθέσει μια έξτρα γεύση.
Διαστημικό Burger – Δεν είναι το συμβατικό burger που όλοι ξέρουμε. Χρησιμοποιείται τυρί που βγαίνει από μια σωλήνα και αντί για ψωμί, χρησιμοποιείται τορτίγια. Γιατί; Η τορτίγια πολύ απλά δεν αφήνει ψίχουλα, τα οποία είναι επικίνδυνα για την υγιεινή των αστροναυτών και για τον ευαίσθητο εξοπλισμό του σκάφους.
Το φαγητό ωστόσο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους αστροναύτες, αφού οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι δεν αποτελεί απλώς καύσιμο για αυτούς, αλλά παίζει ζωτικό ρόλο στην ψυχική τους ευεξία και μπορεί να τους θυμίζει την πατρίδα. “Το αγαπημένο μου φαγητό είναι η πίτσα, οπότε είπα, ‘μπορείτε να μου φτιάξετε μια πίτσα αντί γι’ αυτό;’. Και η NASA το έκανε. “Νομίζω ότι ήταν η πρώτη πίτσα που πέταξε ποτέ στο διάστημα”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο αστροναύτης Don Thomas.
Διαστημικός ύπνος
Το 1963, ο Gordon Cooper πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη και τελευταία διαστημική πτήση του Mercury: ενώ ο Cooper βρισκόταν στο διάστημα, σε μια αποστολή 34 ωρών, έγινε ο πρώτος Αμερικανός που πέρασε μια ολόκληρη ημέρα στο διάστημα και ο πρώτος που κοιμήθηκε στο διάστημα. Αλλά πώς κοιμάται ένας αστροναύτης στο διάστημα; Το κάνει πολύ προσεκτικά και είναι ζωτικής σημασίας να το κάνει, αφού η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει κόπωση που μπορεί να οδηγήσει σε λάθη κατά την εκτέλεση κρίσιμων καθηκόντων.
Σήμερα, στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ένας αστροναύτης κοιμάται σε ένα διαμέρισμα που έχει περίπου το μέγεθος ενός τηλεφωνικού θαλάμου. Κουκουλώνεται σε έναν υπνόσακο δεμένο κατακόρυφα σε έναν τοίχο, αφού διαφορετικά το στρώμα θα παρασυρόταν, δημιουργώντας την πιθανότητα σύγκρουσης στον αέρα. Ωστόσο, παρά τα μέτρα ασφαλείας ο ύπνος συνεχίζει να αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τους αστροναύτες. Διάφορα πράγματα, όπως ο ενθουσιασμός ή η ναυτία λόγω κίνησης, μπορούν να διαταράξουν το μοτίβο ύπνου ενός αστροναύτη. Κατά τη διάρκεια της περιόδου ύπνου τους, οι αστροναύτες έχουν μάλιστα αναφέρει ότι βλέπουν όνειρα και εφιάλτες. Ορισμένοι έχουν αναφέρει ακόμη και ροχαλητό στο διάστημα.
Η προσαρμογή στον ύπνο στο διάστημα έτσι απαιτεί πολύ χρόνο για τους αστροναύτες, καθώς το σώμα και ο εγκέφαλός τους έχουν συνηθίσει σε ορισμένους κιρκάδιους ρυθμούς – τον 24ωρο κύκλο αφύπνισης και ύπνου – και η διατάραξή τους μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες στον ύπνο. Άραγε πώς ένιωσε ο Rubio που πέρασε 365 νύχτες στο διάστημα;
