Ένα κείμενο του Αστέριου Κεχαγιά για το πώς η περιοχή έγινε πεδίο μόνιμης σύγκρουσης και πώς οι δύο λαοί έφτασαν στο σημείο να αλληλοσκοτώνονται
Φως στις ρίζες της κόντρας Παλαιστινίων-Ισραηλιτών αλλά και την ιστορία της περιοχής, επιχειρεί να ρίξει ένα κείμενο που ανέβασε στα social media ο Αστέριος Κεχαγιάς. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ με μεταπτυχιακό στην Παλαιά Διαθήκη και Ιστορία του αρχαίου Ισραήλ στο ίδιο τμήμα και δεύτερο μεταπτυχιακό στη σύγχρονη γερμανική φιλοσοφία στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του ΑΠΘ. Έχει επίσης διδακτορικό στη Θεολογική πάνω στις διαπολιτισμικές επαφές του αρχαίου Ισραήλ με τη Μεσόγειο και την Εγγύς Ανατολή. Στα πλαίσια του διδακτορικού του πήγε για σπουδές αρχαίων γλωσσών στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο Ιεροσολύμων. Στο Ισραήλ έζησε 4 χρόνια και έκανε μεταδιδακτορικό πάνω στην ιστορία της αρχαίας Εγγύς Ανατολής και τις σχέσεις της με τη Μεσόγειο. Τώρα βρίσκεται στη Νότιο Αφρική για δεύτερο μεταδιδακτορικό στην προχριστιανική ιστορία της Αφρικής.
Αναλυτικά όσα έγραψε:
Παρότι δεν θέλω να ασχοληθώ ξανά με το ζήτημα για λόγους ψυχικής ηρεμίας και παρότι αποφεύγω να γράφω για ζητήματα νεώτερης και σύγχρονης ιστορίας, ανεβάζω ένα κείμενο που είχα ανεβάσει παλιά για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, επειδή βλέπω ότι άρχισε να λέει πάλι ο καθένας το μακρύ και το κοντό του. Είναι φοβερό ότι ακόμη και άτομα που δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους στη συγκεκριμένη περιοχή και δεν έχουν ιδέα από την ιστορία της, νιώθουν την επιθυμία να πουν κάτι, έτσι για να υπάρχει. Φλυαρία για το άγνωστο.
Παραθέτω, λοιπόν, κάποιες γενικές ιστορικές πληροφορίες περί Ισραήλ και Παλαιστίνης.
α) Ας ξεκινήσουμε απ’ τα ίδια τα ονόματα και από τη διαμάχη που υπάρχει για το σε ποιον ανήκει η γεωγραφική περιοχή στην οποία κατοικούν αυτοί οι λαοί. Η απάντηση είναι ότι και οι δύο λαοί, Εβραίοι και Άραβες, ήρθαν μεταγενέστερα στον συγκεκριμένο χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Πριν απ’ αυτούς οι λαοί που κατοικούσαν εκεί δεν ήταν (στην πλειοψηφία τους) Σημίτες και η περιοχή αυτή δεν ονομαζόταν Παλαιστίνη αλλά Ρετζένου, όπως την αποκαλούσαν οι Αιγύπτιοι, ή Χαναάν, όπως την αποκαλούσαν οι ίδιοι οι Ισραηλίτες. Κάπου στα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. από περιοχές της Κρήτης (και όχι μόνο) έφτασαν και εγκαταστάθηκαν στη Χαναάν κάποιες φυλές που από τους Έλληνες αποκαλούνταν Πελασγοί και από τους Εβραίους Φιλισταίοι. Πρόκειται για τον ίδιο λαό και όχι ΔΕΝ ήταν Έλληνες οι Πελασγοί. Το ότι η Κρήτη ανήκει σήμερα στην Ελλάδα δεν σημαίνει ότι όποιος λαός κατοικούσε εκεί κατά τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. ήταν ”Έλληνες”. Πρόκειται για αναχρονισμό καθώς ο όρος ”Έλληνες” εμφανίζεται πολύ αργότερα στην ιστορία. Δεν ήταν όμως ούτε Σημίτες. Οι Αιγύπτιοι τους ονόμαζαν Πελεσέτ και τους συμπεριλάμβαναν στους λαούς της θάλασσας, σε μια σειρά λαών δηλαδή που κατοικούσαν κυρίως σε νησιωτικές περιοχές και οι οποίοι φαίνεται να επιτέθηκαν σε μέρη της ανατολικής Μεσογείου κατά τον 13ο-12ο αιώνα π.Χ., ίσως και λίγο νωρίτερα, προκαλώντας ποικίλες μεταβολές στην ιστορία: Το κράτος των Χετταίων εξαφανίζεται απ’ τον χάρτη, το ισχυρότατο βασίλειο της Ουγκαρίτ απέναντι από την Κύπρο επίσης εξαφανίζεται ενώ εκεί κοντά χρονολογείται και η Έξοδος των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο. Από αυτούς τους Πελεσέτ προέκυψε το όνομα Παλαιστίνη. Με άλλα λόγια, το συγκεκριμένο όνομα δεν είχε καμία σχέση με Άραβες. Έπρεπε να περάσουν αρκετοί αιώνες για να χρησιμοποιηθεί από τους Έλληνες και αργότερα απ’ τους Ρωμαίους αυτός ο όρος ως δηλωτικός της συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής και άρα να ονομαστούν ως Παλαιστίνιοι όσοι ζούσαν εκεί, συμπεριλαμβανομένων των Εβραίων.
Κάπου λοιπόν στον 13ο-12ο π.Χ. αιώνα ορισμένοι Σημιτικοί λαοί που κατοικούσαν σε μέρη της Αιγύπτου, φεύγουν από εκεί και αρχίζουν να διαχέονται στη Χαναάν, στις περιοχές του σημερινού Ισραήλ-Ιορδανίας, φτάνοντας μέχρι τη Συρία αλλά και το Ομάν. Ανάμεσα σ’ αυτούς συμπεριλαμβάνονταν οι Ισραηλίτες αλλά και αρκετές αραβικές φυλές π.χ. οι Μηναίοι, οι οποίοι μετακινήθηκαν μαζί και εγκαταστάθηκαν στα ίδια μέρη αφού έδιωξαν πρώτα τους προηγούμενους κατοίκους. Με άλλα λόγια, Άραβες και Εβραίοι (αν ταυτίσουμε τους Ισραηλίτες με τους Εβραίους), και οι δυο τους Σημίτες, ζούσαν στην ίδια πάνω κάτω περιοχή για αιώνες και συμβίωναν. Δεν υπήρχαν τέτοιες στενές εθνικές διακρίσεις εκείνη την περίοδο. Όλα τα έθνη ήταν εν πολλοίς ανάμεικτα.
Συμπερασματικά, ο όρος Παλαιστίνιος, δεν είναι εθνικός όρος αλλά γεωγραφικός. Ονομάστηκαν έτσι επειδή κατοικούσαν στα μέρη των Πελεσέτ/Φιλισταίων, δηλαδή της Παλαιστίνης. Ο όρος Ισραηλίτης επίσης δεν ήταν εθνικός αλλά πολιτικός καθώς συμπεριελάμβανε ένα σωρό διαφορετικές φυλές (μερικές φυλές εικάζεται ότι δεν ήταν καν Σημιτικές). Σημειωτέον, ότι σήμερα διακρίνουμε τον Ισραηλίτη (Israelite) από τον Ισραηλινό (Israeli) και αυτό είναι καλό να το προσέξει κάποιος που αναφέρεται στο Ισραήλ. Το ”Ισραηλίτης” αφορούσε την προ-κράτους κατάσταση ενώ το ”Ισραηλινός” δηλώνει τους πολίτες του Κράτους Ισραήλ. Αν τους πεις Ισραηλίτες θα θιχτούν. Είναι σαν να μην αναγνωρίζεις το Κράτος τους.
β) Υπήρξε ποτέ Παλαιστινιακό Κράτος πριν τον 20ο αιώνα; Όχι, δεν υπήρξε. Δεν υπήρξε ιστορικά Κράτος Παλαιστίνης όπως δεν υπήρξε ποτέ Κράτος του Ισραήλ και άρα όταν ιδρύθηκε το Κράτος του Ισραήλ το 1948 δεν κατέλυσε κανένα παλαιστινιακό Κράτος. Πριν από το Ισραήλ η όλη περιοχή ανήκε στους Βρετανούς και ακόμη πιο πριν στους Οθωμανούς και γνωρίζουμε ότι δεν υπήρχε κεντρική διοίκηση αλλά μεμονωμένες δομές εξουσίας π.χ. μια στην Ιερουσαλήμ, μια στη Γάζα κλπ, όλες τους με τοπικούς κυβερνήτες. Μάλιστα δεν υπήρχε καν διάκριση μεταξύ Παλαιστίνης και Ιορδανίας, όλα ήταν ενιαία. Ο Τσέρτσιλ μόλις το 1921/1922 χώρισε την προηγουμένως ενιαία περιοχή στα δύο με το δεξί μέρος να αποτελεί την Ιορδανία και το αριστερό να ονομάζεται Παλαιστίνη.
Επειδή οι Εβραίοι είχαν από καιρό διαφύγει στην Ευρώπη, οι πληθυσμοί που κατοικούσαν στην Παλαιστίνη, ήταν στην πλειοψηφία τους Άραβες. Με άλλα λόγια, πριν φύγουν οι Εβραίοι από εκεί, Άραβες και Εβραίοι κατοικούσαν στην Παλαιστίνη και άρα ήταν και οι δύο ”Παλαιστίνιοι”. Έφυγαν οι περισσότεροι Εβραίοι για να αποφύγουν τους διάφορους διωγμούς και άρα έμειναν κυρίως Άραβες στην περιοχή και επειδή άνοιξαν θέσεις, ήρθαν και εγκαταστάθηκαν εκεί και άλλοι Άραβες από άλλες γεωγραφικές τοποθεσίες. Γι’ αυτό και το όνομα Παλαιστίνιος πλέον δηλώνει μόνο τους Άραβες της περιοχής. Επειδή για αρκετούς αιώνες κατοικούσαν εκεί κυρίως αραβικοί πληθυσμοί. Οι σημερινοί Παλαιστίνιοι έχουν δίκιο όταν λένε ότι βρίσκονταν σ’ αυτήν την περιοχή πριν τους Εβραίους, αν όμως ξεκινήσουμε τη μέτρηση από όταν έφυγαν οι Εβραίοι και μετά. Αν την ξεκινήσουμε από πιο πρώιμες εποχές τότε και οι δύο λαοί ζούσαν μαζί με μόνο μικρές γεωγραφικές διακρίσεις. Τι συνέβη όμως όταν άρχισαν να έρχονται πίσω οι Εβραίοι;
γ) Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανακρίβεια απ’ αυτό το ανιστόρητο που ακούγεται διαρκώς, ότι το Ισραήλ ήρθε ξαφνικά, πέταξε έξω τους Παλαιστίνιους με το ζόρι σφάζοντάς τους και ίδρυσε το κράτος του το ’48. Ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα είχαν αρχίσει να επιστρέφουν κάποιοι Εβραίοι πίσω αλλά με μη μαζικό ρυθμό. Τα μαζικά κύματα Εβραίων από τη διασπορά ξεκίνησαν το 1882 και αυτή η μετακίνηση αποτελεί την πρώτη ”αλιά” (ο όρος δεν μεταφράζεται επακριβώς αλλά ας τον μεταφράσουμε ως εποικισμό). Η αιτία γι’ αυτή την επιστροφή αρχικά ήταν κυρίως ιδεολογική. Μόλις είχε ανθίσει το κίνημα του σύγχρονου Σιωνισμού με θιασώτη τον Θίοντορ Χερτζλ, ο οποίος άρχισε να ξεσηκώνει κόσμο, αρχικά στην Αυστροουγγαρία, για να επιστρέψουν πίσω στην Παλαιστίνη και να θεμελιώσουν το Κράτος τους, το οποίο ήταν και το μεγάλο όνειρο των περιπλανώμενων Εβραίων για πολλούς αιώνες. Η κατάσταση τότε ήταν αρκετά σταθεροποιημένη για αυτούς και είχαν αποκτήσει την οικονομική δύναμη που τους επέτρεπε να επιστρέψουν πίσω. Το μόνο μέρος στο οποίο θα μπορούσαν να στήσουν το Κράτος τους ήταν αναγκαστικά η Παλαιστίνη με την οποία όχι μόνο είχαν παρελθόν αλλά ήταν και ο κατεξοχήν ιερός τους τόπος. Μια και δεν υπήρχε ξεχωριστό Κράτος στην Παλαιστίνη τότε (διότι οι Άραβες κάτοικοι δεν είχαν ιδρύσει στο μεταξύ δικό τους κράτος), ήταν η ευκαιρία τους να ιδρύσουν εκεί το δικό τους και έτσι το σιωνιστικό κίνημα άρχισε να χρηματοδοτεί εποικισμούς (αλιότ). Αυτά τα κύματα επιστροφής στην Παλαιστίνη συνεχίστηκαν μέχρι το 1939 όπου και ήρθε στην Παλαιστίνη το μεγαλύτερο κύμα Εβραίων επειδή προσπαθούσαν να διαφύγουν απ’ τους Γερμανούς που τους κυνηγούσαν. Ενώ αρχικά το κίνητρο της επιστροφής τους ήταν ιδεολογικό, ήδη από την εποχή αμέσως μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο μετατράπηκε σε ζήτημα επιβίωσης. Έπρεπε έπειτα από αιώνες περιπλάνησης και διασποράς να βρουν το δικό τους μέρος και όχι απλώς να είναι διάσπαρτοι σε διαφορετικές χώρες. Η επιστροφή τους όμως αυτή δεν φαίνεται να έλαβε αρχικά καθόλου υπόψιν της, αυτούς που κατοικούσαν ήδη εκεί και οι οποίοι δεν ρωτήθηκαν. Θα πει κανείς ”όταν σε κυνηγούν και τρέχεις να σωθείς, δεν προλαβαίνεις να ρωτήσεις” αλλά θα μπορούσε ωστόσο να αποφευχθεί αρκετή βία.
Ήδη στην περιοχή υπήρχαν Εβραίοι από παλιότερα (τουλάχιστον απ’ το 1882 και εξής) και ζούσαν παρέα με Άραβες ασχολούμενοι με αγροτικές και κτηνοτροφικές υποθέσεις αλλά με τις αλιότ ήρθαν ακόμη περισσότεροι και εγκαταστάθηκαν σταδιακά στην ευρύτερη περιοχή της Παλαιστίνης. Όλοι αυτοί είχαν ένα σημαντικό αβαντάζ εναντίον των Αράβων που κατοικούσαν εκεί και οι οποίοι ήταν βουτηγμένοι στη φτώχεια: Είχαν χρήματα. Δόθηκαν ένα σωρό χρηματοδοτήσεις από Αμερική (Χαντάσα-Θυγατέρες της Σιών) και από άλλους οργανισμούς (WIZO, Rothschild) οι οποίες κάλυψαν οικονομικά όλη την επιστροφή. Όλοι αυτοί οι οργανισμοί ξόδεψαν τεράστια ποσά στην προσπάθειά τους να φροντίσουν τους κατατρεγμένους εκεί πέρα, συμπεριλαμβανομένων και των Αράβων! Μάλιστα, πολλές απ’ αυτές τις οργανώσεις ίδρυσαν στην περιοχή νοσοκομεία και κέντρα περίθαλψης και φροντίδας εγκύων γυναικών και παιδιών, στα οποία είχαν πρόσβαση και Άραβες ενώ πριν δεν υπήρχαν καν καλής ποιότητας νοσοκομεία και ο αριθμός θνησιμότητας ήταν πολύ μεγάλος. Το Ισραήλ παρενθετικά έχει σήμερα ένα απ’ τα καλύτερα κέντρα φροντίδας εγκύων γυναικών και παιδιών, το Τιπάτ Χαλάβ, το οποίο ξεκίνησε από τότε, γύρω στο 1920κάτι, και στο οποίο φρόντιζαν χωρίς διακρίσεις ακόμη και γυναίκες αραβικής προέλευσης που πιο πριν ήταν στη μοίρα τους λόγω φτώχειας. Από το 1882 ως το 1936, οι Ισραηλίτες είχαν γίνει πλειοψηφία στην περιοχή.
