Ξεχωριστός καλεσμένος και ο Μαρκ Μαζάουερ, ο ιστορικός που έκανε γνωστή την πόλη πέρα από τα σύνορα, με το σπουδαίο ιστορικό του βιβλίο «Salonica» (στα ελληνικά «Θεσσαλονίκη – Πόλη των φαντασμάτων»). Το αφιέρωμα «Φαντάσματα» και τα βαμπίρ έχουν και φέτος την τιμητική τους με ειδικές προβολές και μια μεγάλη κεντρική εικαστική έκθεση. Επειδή, όμως, σημαίνοντα ρόλο παίζουν πλέον η Agora και οι πάρα πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις που εγκαινιάστηκαν στο πλαίσιο του Agora Series, το φεστιβάλ δεν θα μπορούσε να φανταστεί πιο ιδανική ambassador από τη Χαρούλα Αλεξίου, την οποία έχουμε δει να απολαμβάνει μια δεύτερη καριέρα, ως ηθοποιός, τόσο στο «Maestro» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη όσο και στο ελληνικό θέατρο.
Οι ταινίες
Ακολουθώντας την ταχεία εξέλιξη των Ελλήνων δημιουργών που πλέον βγαίνουν έξω από τα σύνορα και κάνουν τα διεθνή φεστιβάλ να μιλάνε για τους κινηματογραφιστές μας και την πρωτοποριακή ματιά τους, το φεστιβάλ δίνει έμφαση στο Ελληνικό Διαγωνιστικό και σε δημιουργούς όπως ο Χρήστος Νίκου, που απέσπασε θερμές κριτικές και τράβηξε και την προσοχή της Κέιτ Μπλάνσετ, η οποία ανέλαβε την παραγωγή της νέας του παραγωγής με τίτλο «Fingernails», που θα παιχτεί στο φεστιβάλ. Νέες ταινίες και από τη Σοφία Εξάρχου, της οποίας το ταλέντο έχει αναγνωριστεί στα διεθνή φεστιβάλ, τον Στέργιο Πάσχο με τον «Τελευταίο ταξιτζή» και τη Χριστίνα Ιωακειμίδη με το «Μέντιουμ».
Εκτός από τους Ελληνες δημιουργούς, το φεστιβάλ έχει αναλάβει να μας γνωρίσει και τους γείτονές μας μέσα από το πολύ ωραίο διαγωνιστικό πρόγραμμα «Meet the Neighbors», το οποίο φέτος εμπλουτίζεται περιλαμβάνοντας ταινίες σκηνοθετών από 36 χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Είναι λογικό το ενδιαφέρον να είναι ιδιαίτερα στραμμένο στους δημιουργούς, ειδικά από τη Μέση Ανατολή, μετά τις τελευταίες δυσάρεστες εξελίξεις. Οσο για το βραβείο που θα δοθεί, μετονομάζεται πλέον σε Χρυσός Αλέξανδρος – Βραβείο Μισέλ Δημόπουλου ως φόρο τιμής στον αξέχαστο κριτικό κινηματογράφου και πρώην διευθυντή του φεστιβάλ που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή.
Φέτος, το φεστιβάλ άνοιξε με τη βραβευμένη ταινία στο Φεστιβάλ Καννών «Στη φωτιά» του Γαλλοβιετναμέζου Τραν Αν Χουνγκ, με πρωταγωνίστρια τη Ζιλιέτ Μπινός, και θα κλείσει στις 12 Νοεμβρίου με τα «Πεσμένα φύλλα» του σπουδαίου Φινλανδού σκηνοθέτη Ακι Καουρισμάκι, τα οποία απέσπασαν το βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες. Και οι δύο ταινίες είναι οι επίσημες προτάσεις των χωρών τους -Γαλλία και Φινλανδία αντίστοιχα- για το Οσκαρ Διεθνούς Ταινίας.
«Τα παιδιά του χειμώνα»
Από ένα φεστιβάλ που τιμά τους δημιουργούς δεν θα μπορούσε να λείπει ο παλιός γνώριμος Αλεξάντερ Πέιν, ο οποίος φτάνει στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσει τη νέα πολυσυζητημένη ταινία του «Τα παιδιά του χειμώνα» που έχει ήδη αποσπάσει θερμές κριτικές όπου έχει προβληθεί και θα παρουσιαστεί σε ελληνική πρώτη στη Θεσσαλονίκη (στις αίθουσες θα βγει το νέο έτος από την Tanweer). Η ταινία, όπως όλες του Πέιν, είναι ανθρωποκεντρική με το γνωστό, δηκτικό και άκρως υπαρξιακό χιούμορ που φέρνει τους πρωταγωνιστές του αντιμέτωπους με διλήμματα – και κυρίως με τον ίδιο τον εαυτό τους.
Πρόκειται για άλλο ένα ταξίδι αυτογνωσίας που μας μεταφέρει σε ένα αμερικανικό κολέγιο κατά τη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών τη δεκαετία του ’70. Σε αυτό το κάπως θλιβερό σκηνικό στη μικροαστική Μασαχουσέτη, οι ελάχιστοι σπουδαστές του κολεγίου είναι αναγκασμένοι, κόντρα στο κλίμα των εορτών, να βρίσκονται μακριά από τα σπίτια τους και τους δικούς τους: καίριο ρόλο, εν προκειμένω, θα διαδραματίσουν ένας φαινομενικά δύστροπος καθηγητής, τον οποίο ερμηνεύει μοναδικά ο Πολ Τζιαμάτι, και ο ευφυής φοιτητής του.
Μαθημένοι στα δύσκολα και σε τραυματικά περιβάλλοντα, οι δύο αυτοί ιδιόρρυθμοι χαρακτήρες, όπως οι περισσότεροι στις ταινίες του Πέιν, θα αναπτύξουν μια παράξενη σχέση που φέρνει στο φως παλιά τραύματα και αναμνήσεις γεμάτες οδυνηρές εικόνες και συγκρούσεις, αλλά πάντα με τη λεπτή ματιά του σπουδαίου ελληνικής καταγωγής κινηματογραφιστή. Αντίστοιχες είναι αυτές που φέρνει η μαύρη αρχιμαγείρισσα του κολεγίου, η οποία θρηνεί για την απώλεια του γιου της στο Βιετνάμ – τα χρόνια εκείνα οι πληγές του πολέμου ήταν ακόμη ανοιχτές και το συλλογικό τραύμα έντονο.
Ισως, μάλιστα, τη βρει στα γραπτά και τα κείμενα του ιστορικού Μαρκ Μαζάουερ, ο οποίος θα έρθει στη Θεσσαλονίκη για να μιλήσει για μία από τις καλύτερες αντιπολεμικές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, τον «Ουρανό» του Τάκη Κανελλόπουλου. Το σενάριο της ταινίας βασίζεται σε αφηγήσεις επιζώντων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και είναι η πρώτη μεγάλου μήκους του αξέχαστου δημιουργού, για τον οποίο υπάρχει μεγάλο αφιέρωμα κατά το 64ο Φεστιβάλ. Το σινεμά του Τάκη Κανελλόπουλου, από μόνο του νοσταλγικό και εξομολογητικό, δεν αποκαλύπτει μόνο τη σκληρότητα του πολέμου και της Ιστορίας, αλλά και την τρυφερότητα και την ευαισθησία όλων όσοι δίνουν τις δικές τους εσωτερικές μάχες και παλεύουν να επιβιώσουν σε έναν κόσμο που δεν δίνει χώρο στην ευαισθησία, στη μελαγχολία, στις τύψεις για μια ζωή που θα μπορούσε να είναι σίγουρα αλλιώς.
Μετατρέποντας, επομένως, τόσο την πόλη της Θεσσαλονίκης όσο και το μακεδονικό τοπίο σε ανθρωπολογικό καμβά, καθώς μιλάει για τη μοίρα των ανθρώπων με το φορτίο και τους δεσμούς που κουβαλούν οι τόποι και οι μνήμες τους, ο Κανελλόπουλος χτίζει ένα σύμπαν βαθιά λυρικό, αλλά συγχρόνως ατόφιο και βιωματικό. Οι εννέα ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ του Τάκη Κανελλόπουλου, οι οποίες θα προβληθούν στο πλαίσιο του αφιερώματος, δίνουν τη μοναδική ευκαιρία στο κοινό να ανακαλύψει εκ νέου έναν δημιουργό που επηρέασε τους πρωτοπόρους του νέου ελληνικού κινηματογράφου.
Ταυτόχρονα, όμως, το κοινό θα έχει τη μεγάλη ευκαιρία να ακούσει την άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση με κορυφαίο ομιλητή τον πολυβραβευμένο ιστορικό και συγγραφέα Μαρκ Μαζάουερ, διευθυντή της Πρωτοβουλίας για τις Δημόσιες Ανθρωπιστικές Επιστήμες Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (SNFPHI) του Πανεπιστημίου Κολούμπια. Ο Μαρκ Μαζάουερ έγινε παγκοσμίως γνωστός για το βιβλίο που έγραψε για την «Ελλάδα του Χίτλερ» κάνοντας εξαντλητική έρευνα αναφορικά με τις συνθήκες της κατοχικής Ελλάδας και στη συνέχεια περνώντας σε άλλες πτυχές της Ελληνικής Ιστορίας και των Βαλκανίων.
Το βιβλίο του «Θεσσαλονίκη – Πόλη των φαντασμάτων», που γράφτηκε πρώτα στα αγγλικά συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον των ξένων που ανακάλυπταν, για πρώτη φορά, μια κοσμοπολίτικη πόλη, όπου συνυπήρχαν αρμονικά το μουσουλμανικό, το εβραϊκό και το ελληνικό στοιχείο, παραμένει το πληρέστερο και το πιο ευπώλητο που έχει γραφτεί ποτέ για τη Θεσσαλονίκη.
Η επιστροφή της «Μαλένα»
Η αξέχαστη «Μαλένα» του Τζουζέπε Τορνατόρε με πρωταγωνίστρια τη Μόνικα Μπελούτσι, που είχε κάνει ρεκόρ εισιτηρίων και είχε κάψει καρδιές τη δεκαετία του ’90, θα προβληθεί στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του ειδικού αφιερώματος που ετοιμάζει το φεστιβάλ στη διάσημη πρωταγωνίστρια, η οποία θα καταφτάσει στη χώρα μας και την πόλη του Βορρά για να παραλάβει τον Χρυσό Αλέξανδρο, ενώ ταυτόχρονα θα παραβρεθεί σε δύο προβολές της 64ης διοργάνωσης.
Το 2019 η Μόνικα Μπελούτσι πραγματοποίησε το θεατρικό της ντεμπούτο στην παράσταση «Maria Callas: Letters and Memoirs», όπου ερμήνευσε σε μονόλογο αποσπάσματα από επιστολές της Μαρίας Κάλλας – και το οποίο είδαμε και στο Ηρώδειο. Στη Θεσσαλονίκη θα έχουμε τη χαρά και την τύχη, εκτός από την ίδια την πρωταγωνίστρια, να δούμε και το υβριδικό φιλμ «Μαρία Κάλλας: Επιστολές και αναμνήσεις» των Τομ Βολφ και Γιάννη Δημολίτσα, την επόμενη Τετάρτη στο Ολύμπιον, που μας ταξιδεύει στους αθέατους διαδρόμους της δημιουργικής συνάντησης του σινεμά, του θεάτρου και της όπερας, αλλά και της συνομιλίας ανάμεσα σε δύο εμβληματικές προσωπικότητες της τέχνης. Η προβολή εντάσσεται στο πλαίσιο των εορτασμών για το Ετος Μαρία Κάλλας, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση της κορυφαίας σοπράνο.
H πιο χαρακτηριστική σκηνή από την ταινία «Μαλένα» με την Μόνικα Μπελούτσι
Η Μόνικα Μπελούτσι, την οποία έχουμε δει τελευταία να συνοδεύει στο κόκκινο χαλί τον αγαπημένο της, διάσημο σκηνοθέτη Τιμ Μπάρτον, φαίνεται να πραγματοποιεί ολική επαναφορά στον χώρο του θεάματος, όχι μόνο στο σινεμά, όπου την είδαμε να αποπλανεί ως μοιραία χήρα τον Τζέιμς Μποντ (Ντάνιελ Κρεγκ), αλλά και στη μικρή οθόνη, καθώς έκανε γκεστ εμφάνιση στο πολυσυζητημένο «Call my Agent» στο Netflix, αλλά και στην πρόσφατη επανέκδοση του «Twin Peaks: The Return» του Ντέιβιντ Λιντς.
