Τα υψηλά χρέη καταδικάζουν πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες σε χρόνια λιτότητας, με την Ιταλία να αντιμετωπίζει την πιο δύσκολη δημοσιονομική κατάσταση και τη Γαλλία όπως και το Βέλγιο να ακολουθούν, εκτιμά η Capital Economics, προειδοποιώντας ότι αυτή η κατάσταση επιδρά αρνητικά στις προοπτικές ανάπτυξης της Ευρωζώνης. Και στην περίπτωση της Ελλάδας, ο οίκος αναλύσεων υπολογίζει ότι απαιτείται πολύ πιο σφικτή δημοσιονομική πολιτική, προκειμένου να μειωθεί το χρέος στον στόχο του Μάαστριχτ για 60% του ΑΕΠ.
Παρότι αναγνωρίζει ότι οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις για το χρέος ενέχουν μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, εντούτοις η Capital Economics προειδοποιεί ότι το κενό ανάμεσα στα επιτόκια και την ανάπτυξη του ΑΕΠ –που αποτελεί βασική παράμετρο για τη δυναμική του χρέους- θα αυξηθεί περισσότερο στις χώρες της Ευρωζώνης από ό,τι σε άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες, λόγω των φτωχών προοπτικών ανάπτυξης.
Για να εκτιμήσει τη βιωσιμότητα των χρεών και την υγεία των δημόσιων οικονομικών των ευρωπαϊκών χωρών, η Capital Economics εξέτασε τρεις διαφορετικούς δείκτες:
1. Το μέγεθος του πρωτογενούς πλεονάσματος που απαιτείται για να διατηρηθεί ο δείκτης χρέους/ΑΕΠ σταθερός.
2. Την έκταση της δημοσιονομικής σύσφιγξης που απαιτείται για να διατηρηθεί το χρέος σταθερό.
3. Το μέγεθος των πρωτογενών πλεονασμάτων που απαιτούνται για να μειωθεί ο δείκτης του χρέους στον στόχο του Μάαστριχτ για 60% έως το 2050.
Από την «άσκηση» αυτή, η Capital Economics κατέληξε ότι η Ιταλία είναι η χώρα που αντιμετωπίζει την πιο δύσκολη δημοσιονομική κατάσταση. Και αυτό γιατί θα χρειαστεί να εμφανίζει μεγάλα δημοσιονομικά πλεονάσματα για πολλά χρόνια, μόνο για να κρατήσει το χρέος της σταθερό. Το Βέλγιο, η Γαλλία και η Ισπανία θα χρειαστεί επίσης να συσφίξουν σημαντικά τη δημοσιονομική πολιτική τους. Και για να ρίξουν το χρέος στον στόχο του 60%, η Ελλάδα και η Πορτογαλία (των οποίων τα χρέη βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε τροχιά σταδιακής πτώσης) θα χρειαστούν επίσης πολύ πιο σφικτή δημοσιονομική πολιτική.
Είναι όμως εφικτό μια χώρα σαν την Ιταλία να τηρεί πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 4% για 25 χρόνια για να ρίξει το χρέος της στο 60% του ΑΕΠ;
Θεωρητικά, είναι δυνατό μία κυβέρνηση να εμφανίζει μεγάλα δημοσιονομικά πλεονάσματα για να μειώσει το χρέος της, απαντούν οι αναλυτές. Το Βέλγιο και η Ιταλία το έχουν κάνει στο παρελθόν, αλλά όπως σημειώνει η Capital Economics, τέτοιες περίοδοι δημοσιονομικής προσαρμογής είναι σπάνιες και συνήθως αποτελούν μέρος μιας εθνικής προσπάθειας (όπως όταν μια χώρα προσπαθεί να πιάσει τα κριτήρια για να μπει στο ευρώ). «Είναι δύσκολο να φανταστούμε μια παρόμοια περίοδο προσαρμογής στο κοντινό μέλλον, ειδικά με δεδομένο το κόστος της πράσινης μετάβασης και της γήρανσης του πληθυσμού», σημειώνουν οι αναλυτές του οίκου.
Κατόπιν τούτων, η Capital Economics καταλήγει σε δύο βασικά συμπεράσματα. Το πρώτο είναι ότι εάν η Ευρωζώνη ακολουθήσει μια τέτοια πολιτική «light λιτότητας», το αποτέλεσμα θα είναι η αδύναμη ζήτηση και η χαμηλή ανάπτυξη. Οι συνέπειες θα επιδεινωθούν γιατί οι χώρες που έχουν τα περιθώρια να ακολουθήσουν πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική –Γερμανία και Ολλανδία- δεν αναμένεται να το κάνουν.
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι με τα χρέη να αυξάνονται, ενδέχεται οι επενδυτές να χάσουν την εμπιστοσύνη τους σε μία ή περισσότερες χώρες. Και σε αυτή την περίπτωση, δεν είναι σαφές πώς θα αντιδρούσαν οι policymakers, με δεδομένο ότι το βασικό εργαλείο που έχει η ΕΚΤ στη διάθεσή της δεν προορίζεται για την αντιμετώπιση μιας κανονικής κρίσης φερεγγυότητας, αλλά μόνο μιας βραχυπρόθεσμης κρίσης εμπιστοσύνης.
Η «πυρηνική» λύση θα ήταν η Ε.Ε. να αναλάβει ένα μεγάλο μέρος των εθνικών χρεών, κάτι που ωστόσο θα απαιτούσε τεράστιες πολιτικές αλλαγές. Και παρότι η Ευρώπη δείχνει να κάνει βήματα προς τα μπροστά κάθε φορά που πιέζεται από μια κρίση, η πρόσφατη άνοδος των λαϊκιστικών κομμάτων σε χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία δείχνει ότι το βήμα προς μια δημοσιονομική ένωση θα ήταν δύσκολο, καταλήγει η Capital Economics.
