Πολλοί φοβήθηκαν ότι το 2023 θα ήταν η χρονιά της ύφεσης. Αποδείχθηκε ότι ήταν η χρονιά της αξιοσημείωτης ανθεκτικότητας. Η αμερικανική οικονομία φαίνεται να απολαμβάνει την ήπια προσγείωση που πολλοί υποστήριξαν ότι ήταν σχεδόν αδύνατη.
Ο πληθωρισμός έχει μειωθεί δραματικά, η ανεργία παραμένει χαμηλή και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα μπορούσε να προχωρήσει σε μειώσεις επιτοκίων ήδη από το πρώτο τρίμηνο.
Ο Justin Wolfers, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, σημείωσε ότι η οικονομία δεν ανέκαμψε απλώς από την ταχύτερη ύφεση που έχει καταγραφεί ποτέ, αλλά ξεπέρασε τον πόλεμο στην Ουκρανία, τα σοκ στις τιμές του πετρελαίου, την πολιτική δυσλειτουργία και αμέτρητα άλλα ζητήματα.
«Με δεδομένο πόσο άσχημα ήταν τα σοκ, τα πράγματα θα μπορούσαν να ήταν πολύ χειρότερα», είπε ο Wolfers στο CNN.
Η οικονομία των ΗΠΑ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πραγματικούς κινδύνους και προκλήσεις, από τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς έως τη λιγότερο προσιτή αγορά κατοικίας. Αλλά ακόμη και έτσι υπάρχουν λόγοι για να είναι κανείς αισιόδοξος για την οικονομία το 2024.
«Αξιοσημείωτη» μείωση του πληθωρισμού
Πολλοί στη Wall Street και την Ουάσιγκτον περίμεναν ότι ο πληθωρισμός θα μειωνόταν μετά τα υψηλά τεσσάρων δεκαετιών τον Ιούνιο του 2022.
Αλλά λίγοι περίμεναν πόσο γρήγορα θα συνέβαινε αυτό. Οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 3,1% σε ετήσια βάση τον Νοέμβριο, σημειώνοντας σημαντική πτώση από το 9,1% τον Ιούνιο του 2022.
Η ταχύτητα της μείωσης του πληθωρισμού είναι «αξιοσημείωτη», έγραψε πρόσφατα ο οικονομολόγος Ian Shepherdson σε μια έκθεση.
Αφού ξεπέρασαν τα 5 δολάρια το γαλόνι το 2022, οι τιμές της βενζίνης μειώθηκαν σημαντικά το 2023. Η εταιρεία GasBuddy προβλέπει ότι ο ετήσιος μέσος όρος των τιμών της βενζίνης στις ΗΠΑ θα μειωθεί ξανά το 2024, επιτρέποντας στους καταναλωτές να ξοδέψουν 32 δισεκατομμύρια δολάρια λιγότερα για καύσιμα από ό,τι το 2023.
Διακήρυξη νίκης επί του πληθωρισμού
Ο πληθωρισμός έχει μειωθεί τόσο πολύ που η Fed έχει σταματήσει τις μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων οι οποίες απείλησαν να εκτροχιάσουν την οικονομία και «φόβισαν» τους επενδυτές.
Οι αξιωματούχοι της Fed σχεδιάζουν τώρα ακόμη και να μειώσουν τα επιτόκια για το 2024, κίνηση η οποία θα ισοδυναμούσε με την κήρυξη της νίκης στον πόλεμο κατά του πληθωρισμού.
Ο Zandi είπε ότι υποπτεύεται πως η Fed θα μειώσει τα επιτόκια τέσσερις φορές το 2024, πιθανότατα από τον Μάιο. Η Goldman Sachs στοιχηματίζει ότι η Fed θα μπορούσε να ξεκινήσει μειώσεις επιτοκίων τον Μάρτιο.
Οι μειώσεις των επιτοκίων θα φέρουν ανακούφιση στην πραγματική οικονομία, μειώνοντας το κόστος για την απόκτηση στεγαστικού δανείου, τη λήψη δανείου αυτοκινήτου και την εξυπηρέτηση των πιστωτικών καρτών. Τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων έχουν ήδη υποχωρήσει από σχεδόν 8% τον Οκτώβριο σε 6,6% στο τέλος του έτους.
Μια πολύ καλή χρονιά για τις μετοχές
Η μείωση του πληθωρισμού, η εξασθένιση των φόβων για ύφεση και οι επικείμενες μειώσεις των επιτοκίων κινητοποίησαν τη Wall Street.
Οι αμερικανικές μετοχές έκλεισαν το 2023 με μεγάλη εκτίναξη καθώς ο S&P 500 πραγματοποίησε ράλι εννέα εβδομάδων για να κλείσει το έτος. Πρόκειται για το μεγαλύτερο σερί κερδών από το 2004. Ο Nasdaq εκτινάχθηκε κατά 43%, και λίγο έλειψε να κλείσει τη χρονιά με την καλύτερη επίδοση εδώ και δύο δεκαετίες.
Είναι αλήθεια ότι το χρηματιστήριο δεν ακολουθεί πάντα την οικονομία. Κατά καιρούς, ό,τι είναι καλό για τη Wall Street δεν είναι καλό για την πραγματική οικονομία και το αντίστροφο.
Αλλά σε αυτή την περίπτωση, το ράλι του χρηματιστηρίου αντανακλά σε μεγάλο βαθμό την αισιοδοξία για την οικονομία, τον πληθωρισμό και την εμπιστοσύνη σε μια ήπια προσγείωση, που είναι καλά νέα για τη Wall Street και την πραγματική οικονομία.
Εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα απολύσεων
Παρά τις αυξήσεις των επιτοκίων της Fed, το ποσοστό ανεργίας βρίσκεται μόλις στο 3,7%, κοντά στο χαμηλό μισού αιώνα.
Οι αρχικές αιτήσεις ανεργίας, που αποτελούν ένδειξη απολύσεων, παραμένουν ιστορικά χαμηλές στις 218.000.
«Για να χτυπήσουν οι κώδωνες του κινδύνου, οι αιτήσεις θα πρέπει να είναι πιο κοντά στις 300.000. Είμαστε πολύ μακριά από αυτό», τόνισε ο Zandi.
Εάν αυτή η τάση διαρκέσει, αναμένεται να υποστηρίξει τις καταναλωτικές δαπάνες — τον κύριο μοχλό της οικονομίας των ΗΠΑ.
«Εφόσον οι απολύσεις παραμένουν σχετικά χαμηλές, η οικονομία θα είναι με βάση τη λογική μια χαρά», είπε ο Zandi. «Βρισκόμαστε σε έναν ενάρετο οικονομικό κύκλο».
Μισθοί πάνω από τις τιμές
Για μεγάλο μέρος της οικονομικής ανάκαμψης από την Covid-19, οι τιμές αυξήθηκαν ταχύτερα από τους μισθούς, πράγμα που σημαίνει ότι οι πραγματικοί μισθοί, προσαρμοσμένοι στον πληθωρισμό, συρρικνώθηκαν.
Ωστόσο, η τάση έχει αρχίσει να αλλάζει πρόσφατα, με τους μισθούς να πλησιάζουν τον πληθωρισμό.
Τόσο ο Zandi όσο και ο Wolfers εξέφρασαν αισιοδοξία ότι η αύξηση των πραγματικών μισθών θα επιταχυνθεί το 2024.
«Ένα εκατομμύριο πράγματα» μπορεί να πάνε στραβά
Φυσικά, τα τελευταία χρόνια υπενθύμισαν σε όλους ότι απροσδόκητες εξελίξεις, όπως η πανδημία Covid-19 ή η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μπορούν να ανατρέψουν και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις.
Είναι πιθανό να προκύψουν και άλλα αντίστοιχα γεγονότα, δίνοντας στο οικονομικό σκηνικό του 2024, μία πιο σκοτεινή όψη.
«Υπάρχουν ένα εκατομμύριο πράγματα που θα μπορούσαν να πάνε στραβά, όπως γνωρίζουμε», τόνισε ο Wolfers. «Οι υφέσεις συμβαίνουν».
Ο Zandi σημείωσε η μεγαλύτερη από τις ανησυχίες του είναι ο κίνδυνος περαιτέρω εντάσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπως οι χρεοκοπίες τραπεζών που σημειώθηκαν στις αρχές του 2023.
Μια άλλη ανησυχία του Zandi είναι οι προεδρικές εκλογές του 2024. Η κούρσα για τον Λευκό Οίκο σίγουρα θα επηρεαστεί από την οικονομία. Θα μπορούσε όμως να ισχύει και το αντίθετο.
Ο Zandi προέβλεψε μια αναμέτρηση με μικρή διαφορά και προειδοποίησε ότι ένα αμφισβητούμενο αποτέλεσμα μπορεί να προκαλέσει αβεβαιότητα ή ακόμα και κοινωνική αναταραχή.
«Εάν συμβεί αυτό, θα μπορούσε έχει πολύ επιζήμιες επιπτώσεις για το χρηματιστήριο και την ευρύτερη οικονομία», είπε.
Ωστόσο, ο Wolfers ελπίζει σε μια δόση κανονικότητας μετά από μερικά χρόνια αναταραχών για την οικονομία των ΗΠΑ.
«Το κρυφό όνειρο κάθε οικονομολόγου είναι μία “βαρετή” οικονομία, όπου οι περισσότεροι θα έχουν δουλειές, θα νιώθουν άνετα με το εισόδημά τους και δεν έχει συμβεί τίποτα αρνητικό».
