Χωρίς τέλος οι περιπέτειες του ναυαγίου της Ζακύνθου: Από τον σεισμό του 2019 μέχρι την κακοκαιρία του ΄23 που το «έκοψε» στη μέση

Το σκουριασμένο κουφάρι του, πλοίου «Παναγιώτης» βουλιαγμένο στην άμμο στον όρμο Σπιριλί, όπως λεγόταν μέχρι και το 1981, η διάσημη πλέον παραλία, αποτελεί ένα από τα διασημότερα ναυάγια του κόσμου, το οποίο κινδυνεύει να χαθεί στη λήθη μιας και οι αρμόδιοι φορείς το έχουν εδώ και χρόνια εγκαταλείψει χωρίς καμία συντήρηση, παρατημένο στο έλεος των καιρικών συνθηκών. Η ιστορία αυτού του ναυαγίου που άλλαξε σε μεγάλο βαθμό το τουριστικό προϊόν της Ζακύνθου και μέχρι τις κατολισθήσεις του 2019 το επισκέπτονταν 4.000 τουρίστες ημερησίως είναι εξόχως ενδιαφέρουσα και περιλαμβάνει το κλείσιμο της πλέον διάσημης παραλίας της Ελλάδας εξαιτίας της φύσης, αλλά και την δικαστική διαμάχη σε ένα από τα μεγαλύτερα επενδυτικά «ναυάγια» των τελευταίων ετών. Από την ημέρα που προσάραξε το πλοίο στην παραλία πριν από περίπου 43 χρόνια μέχρι σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία εργασία συντήρησης και αποκατάστασης του πλοίου «Παναγιώτης», γεγονός που αποδεικνύει διαχρονικά την εγκληματική αδιαφορία των εμπλεκόμενων φορέων.

Οι πρόσφατες καιρικές συνθήκες και τα τεραστία κύματα που «χτυπούν» ασταμάτητα το πλοίο τους χειμερινούς μήνες δεν αφήνουν κανένα περιθώριο εφησυχασμού στους αρμόδιους οι οποίοι «τρέχουν» τώρα να σώσουν ό,τι σώζεται. Η διάβρωση, η οξείδωση, οι φθορές , τα ακραία καιρικά φαινόμενα , ο ανθρώπινος παράγοντας, και η έλλειψη ενδιαφέροντος όλων των φορέων, εξαφανίζουν σιγά σιγά τον «Παναγιώτη» προκαλώντας αγωνία και προβληματισμό στο νησί του Ιονίου.

Την περασμένη θερινή περίοδο η παραλία έμεινε κλειστή για τους επισκέπτες οι οποίοι μπορούσαν μόνο από απόσταση πάνω σε πλοίο να την φωτογραφήσουν. Ειδικότερα με εισήγηση του καθηγητή διαχείρισης φυσικών καταστροφών καθηγητή Ευθύμιο Λέκκα η παραλία του διάσημου ναυαγίου δεν μπορούσε να μείνει ανοικτή για το κοινό, όπως τα προηγούμενα χρόνια, εξαιτίας του φόβου κατολισθήσεων.

Επιστημονική ομάδα με επικεφαλής τον καθηγητή διαχείρισης φυσικών καταστροφών πραγματοποίησε στις 8 Μαρτίου 2023 έκτακτη αυτοψία με σκοπό την εκτίμηση κινδύνων από φυσικά φαινόμενα, όπως σεισμοί, βροχοπτώσεις αλλά και τη διάβρωση του εδάφους.

Επίσης, όπως ανέφερε στο έγγραφό του ο κ. Λέκκας «στην βορειοανατολική και νοτιοδυτική πλευρά των πρανών παρατηρήθηκαν πρόσφατες χαίνουσες διακλάσεις, κατακόρυφες με ομόρροπη διάταξη προς το πρανές, ορατού μήκους 6 περίπου μέτρων οι οποίες διευκολύνουν την εισροή των επιφανειακών και μετεωρικών υδάτων και προκαλούν διάβρωση και αστάθεια και στη συνέχεια πιθανές εκτεταμένες ανατροπές, καταπτώσεις και καταρρεύσεις».

Με βάση τα στοιχεία ο κ. Λέκκας πρότεινε να απαγορευτεί η πρόσβαση στην διάσημη παραλία όπως και έγινε το περασμένο καλοκαίρι.

Η αρχική επιτροπή διαχείρισης που καταργήθηκε και το υπόμνημα του Δήμου για τη σωτηρία του Ναυαγίου

Με βάση το σκεπτικό τότε του υπουργείου, το Ναυάγιο θεωρείται τουριστικός πόρος εθνικής σημασίας, καθώς αποτελεί τον δεύτερο σε επισκεψιμότητα και αναγνωρισιμότητα τουριστικό προορισμό στην Ελλάδα, με 4.000 επισκέπτες καθημερινά. Η ίδρυση φορέα -σύμφωνα με το σκεπτικό του υπουργείου Τουρισμού- θα έδινε περαιτέρω υπεραξία συνολικά στη Ζάκυνθο ως επενδυτικό προορισμό από τη στιγμή που θα υπάρξει μια πιο οργανωμένη διαχείριση ενός από τα σημαντικότερα μνημεία στην Ελλάδα, χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια. Ο νέος φορέας ανέλαβε «τη διοίκηση, διαχείριση και αξιοποίηση τμήματος αιγιαλού και παραλίας», σαφώς οριοθετημένα, όπου υπάγεται και το ίδιο το μνημείο του Ναυαγίου, ενώ η διαχείριση περιλαμβάνει αποκλειστικά έκταση που ανήκει στο Δημόσιο, βάσει του Συντάγματος. «Η Μητρόπολη Ζακύνθου έχει επισημάνει διάφορα ζητήματα για το νομικό καθεστώς της περιοχής πέριξ του Ναυαγίου, τα οποία έχουν ληφθεί υπόψη και εξεταστεί από το υπουργείο Τουρισμού και δεν αφορούν σε κανένα σημείο τον αιγιαλό και την παραλία». Ένα θέμα που απασχόλησε τους τοπικούς φορείς ήταν η δομή της εν λόγω εταιρείας για την οποία η προτεινόμενη ρύθμιση προέβλεπε ότι στο διοικητικό συμβούλιο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του Δήμου Ζακύνθου και της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων και των τοπικών φορέων, όπως οι σύλλογοι ξενοδόχων και το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Ζακύνθου, ενώ ο υπουργός Τουρισμού θα ασκεί την εποπτεία της Α.Ε.

Πράγματι δημιουργήθηκε η Επιτροπή Διαχείρισης Ναυαγίου τα μέλη της οποίας όμως παραιτήθηκαν με αιχμές τον Μάρτιο του 2023 όταν με εισηγήσεις επιστημόνων η κυβέρνηση αποφάσισε το κλείσιμο της παραλίας. Τότε στην επιστολή παραίτησής τους τα πέντε μέλη ανέφεραν τα εξής: «Προς την Πρόεδρο της Επιτροπής Πρότυπης Τουριστικής Αξιοποίησης και Προστασίας του Ναυαγίου Ζακύνθου. 16 Μαρτίου 2023 Ζάκυνθος Κυρία Πρόεδρε Με έκπληξη μάθαμε από τα μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ότι επήλθε το κλείσιμο του Ναυαγίου στο σύνολό του. Σε συνδυασμό με την μη υλοποίηση των προτάσεων μας για τα απαιτούμενα έργα ασφαλείας , που θα έπρεπε να έχουν ήδη γίνει και θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει τις αρνητικές εξελίξεις, εκτιμούμε ότι δεν έχει πλέον νόημα η συμμετοχή μας στην επιτροπή και σας δηλώνουμε την παραίτησή μας. Με Εκτίμηση Τακτικά Μέλη Ανδρέας Μαρινάκης Νικόλαος Τσίπηρας Αναπληρωματικά Μέλη Γιώργος Μοθωναίος Νικόλαος Γιακουμέλος Θεόδωρος Τσουκαλάς». Λίγους μετά με νομοσχέδιο η Επιτροπή καταργήθηκε ενώ τον Οκτώβριο του 2023 κατατέθηκε στη Βουλή νέο νομοσχέδιο με τίτλο «Διατάξεις για την ενίσχυση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης» και με αυτό τροποποιείται το άρθρο 68 του ν. 4875/2021, με το οποίο εισήχθησαν ρυθμίσεις για την τουριστική αξιοποίηση και προστασία της περιοχής του Ναυαγίου. Ο βουλευτής Ζακύνθου Διονύσης Ακτύπης, κληθείς να σχολιάσει τότε το νέο νομοσχέδιο και τις αποφάσεις που έλαβε η κυβέρνηση σε εκείνη τη φάση, είχε αναφέρει ότι είναι ένα νομοσχέδιο που κυρίως διευθετεί κάποιες επείγουσες καταστάσεις και πως από ΄δω και στο εξής, το υπουργείο Τουρισμού περιμένει από την τοπική κοινωνία τις προτάσεις της για την διαχείριση του Ναυαγίου.

Η πρόσφατη κακοκαιρία δημιούργησε ακόμη μεγαλύτερες ζημιές στον «Παναγιώτη» ενώ προκάλεσε έντονο προβληματισμό αλλά και ανησυχία για το τουριστικό μέλλον του νησιού. Σύμφωνα με το imerazante.gr ο βουλευτής Ζακύνθου Διονύσης Ακτύπης και ο δήμαρχος του νησιού Γιώργος Στασινόπουλος βρέθηκαν πριν από μερικά 24ωρα στο υπουργείο Τουρισμού όπου και συναντήθηκαν με τον γ.γ Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης, Μύρωνα Φλουρή. Μάλιστα με υπόμνημα που κατέθεσε ο Δήμαρχος Ζακύνθου Γιώργος Στασινόπουλος προς τον Υπουργό Οικονομίας & Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη, την υπουργό Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη και τη Γενική Γραμματέα Δημόσιας Περιουσίας Αθηνά – Μαρία Κόλλια ζητά να εκδοθεί υπουργική απόφαση για άμεση παραχώρηση της ζώνης παραλίας και αιγιαλού της ευρύτερης περιοχής του Ναυαγίου στον Δήμου.

Πιο αναλυτικά, το υπόμνημα έχει ως εξής:

“Θέμα: Υπόμνημα Δημάρχου για άμεσες ενέργειες διαχείρισης Ναυαγίου Ζακύνθου
Με το παρόν Υπόμνημα αιτούμαστε την άμεση παραχώρηση της ζώνης παραλίας και αιγιαλού της ευρύτερης περιοχής του Ναυαγίου Ζακύνθου με τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
1. Διαχείριση Αιγιαλού.

Σύμφωνα με την ΚΥΑ παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας ο Δήμος Ζακύνθου έχει την αρμοδιότητα διαχείρισης της παραλίας του Ναυαγίου, όπως και όλων των υπολοίπων παραλιών του νησιού.
Αυτό σημαίνει:
α. Ναυαγοσωστική κάλυψη
β. Καθαριότητα
γ. Ασφάλεια
δ. Οικονομική διαχείριση (εφόσον επιλεγεί από το Δήμο Ζακύνθου η οικονομική διαχείρισή τους π.χ. ομπρέλες, καντίνες, θαλάσσια σπορ κ.λ.π.)

2. Καθορισμός γραμμής παραλίας.

α. Χάραξη γραμμής παραλίας
β. Καθορισμός ζώνης μεταξύ γραμμής αιγιαλού και γραμμής παραλίας γνωστή ως «Ζώνη Παραλίας»
γ. Παραχώρηση ζώνης παραλίας από Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών στον Δήμο Ζάκυνθου.
δ. Περίφραξη χώρου από τις υπηρεσίες του Δήμου Ζακύνθου στο Πλάτωμα του Ναυαγίου και οριοθέτηση της περιοχής θέασης η οποία θα ταυτίζεται με την ζώνη παραλίας.
ε. Φύλαξη του χώρου με τοποθέτηση καμερών από το Δήμο σε όλα τα σημεία.
στ. Ανάθεση φύλαξης από το Δήμο Ζακύνθου σε ιδιωτική εταιρία.
ζ. Τοποθέτηση συστήματος ελεγχόμενης εισόδου με ηλεκτρονικό τρόπο πληρωμής. Το αντίτιμο θα ακολουθεί τις διαδικασίες χρεώσεων αιγιαλού και παραλίας σύμφωνα με την ΚΥΑ παραχώρησης και θα αποδίδεται αναλογικά στο Δήμο Ζακύνθου και στο Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών σύμφωνα με όσα ορίζονται σε αυτή.
η. Προμήθεια και τοποθέτηση ξύλινων διαδρομών, καθιστικών, WC, παροχής συνεχόμενης υδροδότησης, οριοθέτηση σημείων θέασης, φωτισμού και σήμανσης ασφαλείας, κλπ εντός της ζώνης παραλίας.
Θ. Αναβάθμιση με διαπλάτυνση υπαρχουσών οδών πρόσβασης σε κατηγορία Α.
Ι. Δημιουργία οδού διαφυγής εντός δασικής έκτασης σε συνεργασία με το Δασαρχείο Ζακύνθου.
Επειδή το θέμα επείγει, όπως, άμεσα, εδώ και τώρα, δοθεί με υπουργική απόφαση η διαχείριση της ζώνης παραλίας και αιγιαλού στο Δήμο Ζακύνθου. Παρακαλούμε για τις άμεσες ενέργειές σας και παραμένουμε στην διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνηση και συνεργασία απαιτηθεί”.
Σε δηλώσεις του στο imerazante.gr ο βουλευτής της ΝΔ Διονύσης Ακτύπης επεσήμανε ότι για να σωθεί ο «Παναγιώτης» θα πρέπει να γίνουν δυο διαφορετικά πράγματα. Το ένα έχει να κάνει με τη διαχείριση, δηλαδή, ανοικτό Ναυάγιο με μέτρα προστασίας και το άλλο με τη συντήρηση του καραβιού. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να προλάβουμε με διαδικασίες που προωθούμε, να επέμβουμε στο καράβι με συγκεκριμένες ενέργειες για να μην χτυπιέται το καράβι από το κύμα. Δεν μπορώ να πω περισσότερα, αλλά είμαστε πάνω από το πρόβλημα και κοιτάμε να σώσουμε ότι μπορεί να διασωθεί αυτή τη στιγμή».
Όσον αφορά τον κίνδυνο «εξαφάνισης» του Ναυαγίου ο κ. Ακτύπης τόνισε ότι ο ίδιος επί τέσσερα χρόνια προσπαθεί να λύσει αυτό το σημαντικό ζήτημα. «Να μην ανησυχούν! Αν ανησυχούσαν ας τα έκαναν 15 χρόνια νωρίτερα που είχαν τη διαχείριση. Η σιωπή τους νομίζω είναι η καλύτερη λύση για να κάνουμε τη δουλειά μας…», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η δίκη για το επενδυτικό σκάνδαλο του «Ναυαγίου»

Στις 26 Ιανουαρίου αναμένεται να ξεκινήσει στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών η εκδίκαση για ένα από τα μεγαλύτερα επενδυτικά «ναυάγια» των τελευταίων ετών. Υπενθυμίζεται ότι στις 11 Ιουνίου του 2020 βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών έδωσε νέα τροπή στο πολυετές δικαστικό και πολιτικό θρίλερ με την αμφισβητούμενη μεταβίβαση περίπου 14.500 στρεμμάτων στη Ζάκυνθο, σε περιοχή πάνω από τη γνωστή παραλία Ναυάγιο, σε εταιρεία συμφερόντων του πρώην εμίρη του Κατάρ, Χαμάντ Μπιν Χαλίφα αλ Θάνι. Σύμφωνα με το βούλευμα, η τεράστια έκταση που πωλήθηκε τη Μεγάλη Πέμπτη του 2014 δεν ανήκε στον πωλητή όπως εμφανίζεται στο επίμαχο συμβόλαιο. Επίσης, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αθηνών αναγνωρίζει πως σημαντικό τμήμα της έκτασης, περίπου 3.000 στρεμμάτων, ανήκει στην Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου των Κρημνών και έκταση 6.000 στρεμμάτων ανήκει στην Ιερά Μονή Αναφωνήτριας, καθώς δεν διαλύθηκε αλλά ερημώθηκε. Σύμφωνα με το βούλευμα, ο Ζακυνθινός ευπατρίδης, ο κόντες Στέλιος Φλαμπουριάρης, πρόγονος του φερόμενου ως πωλητή της έκτασης κ. Γ. Χάρου, δεν ήταν κάτοχος αλλά απλός διαχειριστής των Ενετών που ήλεγχαν τον 18ο αιώνα τα Επτάνησα. Έτσι, όπως αναφέρεται στο βούλευμα, «στο σύνολό της η επίδικη και πωληθείσα έκταση δεν ανήκει στον κατηγορούμενο Γεώργιο Χάρο, αφού δεν προέκυψε ότι αυτός κατέστη κύριος αυτής με κάποιο νόμιμο (πρωτότυπο ή παράγωγο) τρόπο».

Ο εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Αθηνών, που χειρίζονταν το ποινικό μέρος της αγοραπωλησίας, μετά από προσφυγή φορέων της Ζακύνθου με επικεφαλής την τοπική Μητρόπολη, πρότεινε την παραπομπή στο ακροατήριο του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών επτά εμπλεκομένων προσώπων για δύο σοβαρές κακουργηματικές πράξεις σε βάρος του Δημοσίου και της τοπικής εκκλησίας.