Ο βήχας ως εμμένον σύμπτωμα, έπειτα από λοίμωξη του αναπνευστικού, αξιολογείται ως ένα σύνηθες φαινόμενο από τον ιατρικό κόσμο. Φέτος, όμως, ολοένα περισσότεροι ασθενείς περιγράφουν τον βήχα ως πολύ συχνό πρόβλημα μετά από ίωση ή λοίμωξη, αλλά και πιο επίμονο από ποτέ, με διάρκεια έως και πέντε εβδομάδες, και ενώ όλα τα άλλα συμπτώματα έχουν υποχωρήσει.
Πρόκειται για μια αντικειμενική διαπίστωση και παρατήρηση ή είναι αποτέλεσμα της μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης που έχουμε πλέον σε πολλά ιατρικά θέματα μετά την πανδημία του κορωνοϊού; Ο προβληματισμός για τον επίμονο βήχα είναι ρεαλιστικός ή έχει μεγεθυνθεί και υπό το βάρος των αλλεπάλληλων λοιμώξεων που πλήττουν τον πληθυσμό τον φετινό χειμώνα;
Μηχανισμός άμυνας
Οι απαντήσεις δεν είναι απλές. Οι γιατροί, από την πλευρά τους, συστήνουν υπομονή και υποδεικνύουν περαιτέρω διερεύνηση της αιτιολογίας του βήχα όταν το σύμπτωμα δεν υποχωρεί σε ένταση ή/και μετά τις δύο εβδομάδες.
«Παρόλο που ο βήχας είναι ένας μηχανισμός άμυνας για τον οργανισμό, καθώς με αυτόν απομακρύνονται βλαβερές ουσίες και παθογόνα από το αναπνευστικό σύστημα, όταν είναι έντονος και επίμονος μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές. Το κρίσιμο είναι να υπάρχει επικοινωνία με τον γιατρό ώστε να κατευθυνθεί σωστά ο ασθενής και να γίνει αξιολόγηση του συμπτώματος στον ενδεδειγμένο χρόνο», εξηγεί ο πνευμονολόγος – φυματιολόγος, συντονιστής της ομάδας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας (ΕΠΕ), Στυλιανός Βιττωράκης.
«Στην Ελλάδα το τελευταίο δίμηνο καταγράφηκε πολύ υψηλό κύμα λοιμώξεων του αναπνευστικού σε άτομα όλων των ηλικιών, με τη λοίμωξη COVID και τη γρίπη να κυριαρχούν. Δεδομένου ότι ο βήχας αποτελεί ένα από τα πιο συνήθη συμπτώματα των αναπνευστικών ιώσεων και λοιμώξεων, είναι αναμενόμενη η αύξηση της συχνότητας και της έντασής του ως αποτέλεσμα και της μεγάλης έξαρσης των εποχικών λοιμώξεων», προσθέτει.
Σύμφωνα με τον πνευμονολόγο, μια πρώτη ταξινόμηση στα περιστατικά μπορεί να γίνει με βάση τη λοίμωξη COVID και τα άλλα αναπνευστικά νοσήματα. «Το κύμα της COVID ήταν πολύ δυνατό από τα μέσα Δεκεμβρίου και με συμπτώματα ήπια, κυρίως στον παιδικό πληθυσμό, ωστόσο στα περισσότερα εμφανίστηκε βήχας μετά την ανάρρωση και την αρνητικοποίηση. Αυτός ο βήχας καταγράφεται ως post COVID σύμπτωμα. Σε άλλες αναπνευστικές λοιμώξεις, ιδίως στη γρίπη, παρατηρείται συχνά ο μεταλοιμώδης βήχας», εξηγεί.
Τη δύσκολη και… μολυσματική πραγματικότητα με τον βήχα επιβεβαιώνει και σχετική μελέτη.
«Ερευνα που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2023 έδειξε ότι ο κορωνοϊός, η γρίπη και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) οδηγούν σε παρατεταμένα αναπνευστικά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένου του βήχα σε ορισμένα άτομα, και ιδίως σε παιδιά. Ο παρατεταμένος βήχας που διαρκεί αρκετές εβδομάδες (μεταλοιμώδης βήχας) μπορεί να πυροδοτήσει επιπλοκές από το αναπνευστικό σύστημα με επιμόλυνση από βακτήρια και να επιφέρει ακόμα μεγαλύτερη παράταση των συμπτωμάτων», λέει ο παιδίατρος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων, Κώστας Νταλούκας.
Συσσωρευμένο φορτίο
Το γεγονός ότι κατά την περίοδο της πανδημίας, λόγω της απομόνωσης, της χρήσης μάσκας και των μέτρων υγιεινής, μειώθηκαν κατακόρυφα οι λοιμώξεις του αναπνευστικού έφερε αντιμέτωπους τους γονείς και τους παιδιάτρους με συσσωρευμένο φορτίο λοιμώξεων τα επόμενα χρόνια. Μάλιστα, η εικόνα περιπλέκεται όταν πρόκειται για νέους γονείς. «Οσα παιδιά γεννήθηκαν μετά το 2020 δεν είχαν την ευκαιρία να “συναντηθούν” με τους αναπνευστικούς ιούς αποτελώντας έτσι έναν ευάλωτο πληθυσμό για τις λοιμώξεις. Επόμενο είναι τα παιδιά αυτά την τρέχουσα περίοδο να είναι συνέχεια άρρωστα, κυρίως με βήχα, εκκρίσεις και αρκετά συχνά και με πυρετό. Η κατάσταση αυτή δίνει στους γονείς την ψευδή εντύπωση ότι υπάρχει αλλαγή στην εκδήλωση και τη διάρκεια του βήχα», λέει ο κ. Νταλούκας.
«Ο βήχας δεν άλλαξε μορφή και διάρκεια, ούτε έγινε περισσότερο παρατεταμένος. Αυτό που άλλαξε είναι η μεγάλη αύξηση των αλλεπάλληλων ιογενών λοιμώξεων του αναπνευστικού, με κοινό και κύριο σύμπτωμα για όλες αυτές τον βήχα. Τα παιδιά δεν προλαβαίνουν να γίνουν καλά από κάποια ίωση και αμέσως νοσούν από κάποια άλλη. Δεδομένου ότι ο βήχας δεν τελειώνει με το τέλος της ίωσης, τότε εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε γιατί υπάρχει αυτός ο επίμονος και ατελείωτος βήχας στα παιδιά την περίοδο αυτή», αναφέρει ο κ. Νταλούκας, διευκρινίζοντας όμως πως κάποιες ομάδες πληθυσμού έχουν όντως επιβαρυνθεί από τον βήχα: «Πιθανόν είναι μεγαλύτερη η αύξηση στη συχνότητα των κρίσεων του βήχα σε παιδιά -ή και σε ενήλικες- που έχουν άσθμα και επηρεάζονται σημαντικά από τις ιώσεις αυτές».
Καταλήγοντας, ο ειδικός υπογραμμίζει ότι το ασφαλές είναι να εξεταστεί ο ασθενής, ανήλικος ή ενήλικος, από γιατρό προτού χορηγηθεί οποιαδήποτε αγωγή.
