Διεθνής Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη (11 Φεβρουαρίου): Σπουδαίες γυναίκες από τα πεδία STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά) που άφησαν μεγάλη παρακαταθήκη στον κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας και για αυτό -αξίζει και πρέπει να- μνημονεύονται μέχρι σήμερα.
Το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων έχει διατηρηθεί όλα αυτά τα χρόνια στα πεδία STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) σε όλο τον κόσμο.
Παρότι οι γυναίκες έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο ως προς την αύξηση της συμμετοχής τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι διακρίσεις λόγω φύλου και η υποεκπροσώπησή τους σε τομείς που σχετίζονται με την επιστήμη των υπολογιστών, την μηχανική και τον προγραμματισμό, είναι ένα φαινόμενο που δείχνει -δυστυχώς- να επιμένει μέχρι και σήμερα.
Σύμφωνα με την UNESCO, λιγότερο από το 30% των ερευνητών παγκοσμίως είναι γυναίκες, ενώ αποτελούν λιγότερο από το 1/3 του εργατικού δυναμικού στους τομείς των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών και ακόμη λιγότερο σε τομείς αιχμής, όπως, για παράδειγμα, η τεχνητή νοημοσύνη, όπου μόνο 1 στους 5 επαγγελματίες (22%) είναι γυναίκα. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι γυναίκες λαμβάνουν μικρότερα ερευνητικά κονδύλια και αντιπροσωπεύουν το 33,3% όλων των ερευνητών.
Ωστόσο, όσο ανδροκρατούμενα κι αν είναι τα πεδία STEM, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπήρξαν ή δεν υπάρχουν σπουδαίες γυναίκες που άλλαξαν τα δεδομένα και άφησαν μεγάλη παρακαταθήκη στην πληροφορική, τον προγραμματισμό υπολογιστών, την τεχνολογία επικοινωνιών ή την εξέλιξη του Διαδικτύου, με τις ικανότητες, την οξυδέρκεια και το έργο τους. Τα ονόματα και οι ιστορίες των γυναικών που θα διαβάσετε παρακάτω -κάποιες, αν όχι όλες- μπορεί να σας είναι λιγότερο γνωστές ή/και παντελώς άγνωστες. Διότι, μπορεί όλοι να γνωρίζουμε -ή να έχουμε έστω ακούσει- το όνομα της Μαρί Κιουρί, της Πολωνής φυσικού και χημικού που ανακάλυψε το ράδιο και μελέτησε συστηματικά τα φαινόμενα ραδιενέργειας, ωστόσο, η περίπτωσή της, αποτελεί περισσότερο την εξαίρεση παρά τον ίδιο τον κανόνα σε ό,τι αφορά την ακριβή ιστορική καταγραφή του έργου που έχουν προσφέρει οι γυναίκες στην επιστήμη ανά τον κόσμο.
Με αφορμή, λοιπόν, τη Διεθνή Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη που γιορτάστηκε την Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 2024, αλλά και κάθε χρόνο από το 2015, παρουσιάζουμε μια ενδεικτική λίστα με 11 γυναίκες από τους τομείς ΕΤΜΜ-STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά), χωρίς τη συνεισφορά των οποίων, ο κόσμος μας θα ήταν πολύ διαφορετικός.
Η Διεθνής Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη ανακηρύχθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 2015, με στόχο να αναγνωριστεί ο σπουδαίος ρόλος που διαδραματίζουν καθημερινά οι γυναίκες και τα κορίτσια στην επιστημονική και τεχνολογική κοινότητα παγκοσμίως.
Αda Lovelace (1815 – 1852): Η πρώτη προγραμματίστρια υπολογιστών στην ιστορία
Η Άντα Λάβλεϊς (Ada Lovelace) ήταν η μοναχοκόρη της Anna Isabella και του λόρδου Byron, γνωστού φιλέλληνα που βοήθησε σημαντικά την Ελληνική Επανάσταση. Γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 10 Δεκεμβρίου του 1815, ήταν συγγραφέας, αλλά και μαθηματικός που ασχολήθηκε με τους υπολογιστές, ενώ μάλιστα θεωρείται η πρώτη προγραμματίστρια υπολογιστών στον κόσμο.
Σε αντίθεση με τις περισσότερες γυναίκες της εποχής της, η Άντα Λάβλεϊς μεγάλωσε μελετώντας επιστημονικά κείμενα και μαθηματικά. Η μητέρα της, θέλοντας να την απομακρύνει από τις καλλιτεχνικές τάσεις του πρώην συζύγου της και πατέρα της Άντα, Λόρδου Βύρωνα, την παρότρυνε έντονα να αφοσιωθεί στις επιστήμες.
Ενώ, λοιπόν, ήταν ακόμη έφηβη, η Λάβλεϊς ξεκίνησε να συνεργάζεται με τον Τσαρλς Μπάμπατζ (Charles Babbage), εξίσου γνωστό ως «πατέρα των υπολογιστών» και εφευρέτη της εξαιρετικά πρωτοπόρας Αναλυτικής Μηχανής. Η συνεισφορά της Λάβλεϊς στην Αναλυτική Μηχανή του Μπάμπατζ θεωρείται σήμερα από τους ιστορικούς ως το πρώτο πρόγραμμα για υπολογιστή που φτιάχτηκε ποτέ. Στις σημειώσεις της, η Άντα Λάβλεϊς περιέγραφε τις λεπτομέρειες του πρώτου αυτού προγράμματος υπολογιστών, καθώς και άλλες τεχνολογικές ιδέες, οι οποίες ήταν πολύ μπροστά για την εποχή της. Οι ιδέες της άργησαν να αναγνωριστούν έως ότου ανακαλύφθηκαν οι σημειώσεις της τη δεκαετία του 1950, ενώ, σήμερα, το όνομα Άντα Λάβλεϊς είναι συνώνυμο με την ιστορία των υπολογιστών.
Το 1980 το Υπουργείο Αμύνης των ΗΠΑ παρουσίασε μια γλώσσα προγραμματισμού, την οποία και ονόμασε «Ada» προς τιμήν της. Επίσης, η Βρετανική Εταιρεία Πληροφορικής απονέμει κάθε χρόνο μετάλλιο με το όνομά της.
*Side story: Η Αναλυτική Μηχανή του Μπάμπατζ (1822)
Ο 19ος αιώνας ήταν ο Αιώνας του Ατμού, μιας και είχαν δημιουργηθεί πάρα πολλές μηχανές που εργάζονταν «αυτόματα» με ατμό. Ο Βρετανός μαθηματικός, μηχανικός και εφευρέτης, Τσαρλς Μπάμπατζ (Charles Babbage), σχεδίασε μια αυτόματη μηχανή, η οποία θα δούλευε με ατμό και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εκτέλεση υπολογισμών. Οι ιδέες του, όμως, ήταν πολύ πρωτοποριακές, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η πραγματοποίησή τους λόγω των περιορισμών της τεχνολογίας την εποχή εκείνη. Έτσι, η Αναλυτική Μηχανή του Μπάμπατζ έμεινε μόνο στη θεωρία και δεν κατασκευάστηκε ποτέ, παρά τις προσπάθειες του δημιουργού της.
Grace Hopper (1906 – 1992): Η «Υπέροχη Grace» των γλωσσών προγραμματισμού
Η Γκρέις Μάρεϊ Χόπερ (Grace Hopper), γνωστή και ως «Amazing Grace», ήταν Αμερικανίδα καθηγήτρια μαθηματικών και αξιωματικός του Αμερικανικού Ναυτικού. Γεννημένη το 1906, ήταν από τις πρώτες προγραμματίστριες στον κόσμο που ανταποκρίθηκαν στην πρόκληση των -τότε πρωτοεμφανιζόμενων– υπολογιστών και κατά τη διάρκεια σχεδόν ολόκληρης της ζωής της, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον τομέα ανάπτυξης λογισμικού, από τις «πρωτόγονες» τεχνικές προγραμματισμού στη χρήση και ιδιαίτερα στην ανάπτυξη προηγμένων μεταγλωττιστών.
Ειδικότερα, η Χόπερ συνέβαλε σημαντικά στη δημιουργία της πρώτης προηγμένης γλώσσας προγραμματισμού με στόχευση τον επιχειρηματικό κόσμο. Έτσι, το 1959 παρουσιάστηκε η COBOL (COmmon Business-Oriented Language), μια «γλώσσα» που έκανε τον προγραμματισμό προσιτό στο ευρύ κοινό.
Η Γκρέις Χόπερ συνέβαλε επίσης στην ανάπτυξη του «Harvard Mark I», του πρώτου ηλεκτρομηχανικού υπολογιστή γενικής χρήσης που χρησιμοποιήθηκε στα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η συνεισφορά της Χόπερ τον χώρο της επιστήμης των υπολογιστών είναι μεγάλη, το ίδιο και η λίστα με τα επιτεύγματά της: Ήταν η πρώτη γυναίκα που κέρδισε διδακτορικό στα μαθηματικά από το Πανεπιστήμιο Yale, αποσπώντας και το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνολογίας το 1991. Τιμήθηκε από σχεδόν όλες τις Οργανώσεις των Η.Π.Α. που σχετίζονται με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές για τη μεγάλη της προσφορά. Ήταν η πρώτη γυναίκα που εξελέγη διακεκριμένο μέλος της Βρετανικής Εταιρείας Υπολογιστών (1973). Το 1993, ο Πρόεδρος των Η.Π.Α., Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος, της απένειμε το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνολογίας.
*Side story: 65 χρόνια COBOL, 65 χρόνια «εκδημοκρατισμού» του programming
Η COBOL είναι μια γλώσσα προγραμματισμού, της οποίας το όνομα προήλθε από τα αρχικά των λέξεων CΟmmon Business Oriented Language (Κοινή Γλώσσα Προσανατολισμένη για Εμπορικές Εφαρμογές). Η COBOL αναπτύχθηκε με σκοπό να καλύψει τις δυσχέρειες που παρουσίαζε η FORTRAN ως γλώσσα προγραμματισμού για εμπορικές εφαρμογές. Βασικό χαρακτηριστικό της COBOL είναι η χρήση της Αγγλικής γλώσσας με προτάσεις, παραγράφους και σημεία στίξης. Η COBOL είναι μία γλώσσα με πολλά στοιχεία μιας φυσικής γλώσσας και έντονη την ύπαρξη του συντακτικού της. Διαβάζοντας μία παράγραφο σε COBOL, εύκολα καταλαβαίνει κανείς το τι κάνουν οι εντολές που διαβάζει. Για το λόγο αυτό, η COBOL έγινε εξαιρετικά δημοφιλής στον τομέα των εμπορικών εφαρμογών σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Δημιουργήθηκε το 1959 στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με πρωτοβουλία του Υπουργείου Άμυνας και συμμετοχή πολλών εταιρειών κατασκευής ηλεκτρονικών υπολογιστών, κυβερνητικών οργανισμών και πανεπιστημιακών. Όπως είδαμε παραπάνω, σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή έπαιξε η κορυφαία προγραμματίστρια Γκρέις Χόπερ.
To 1968 εκδόθηκε το πρώτο πρότυπο της γλώσσας COBOL από το American National Standards Institute (ANSI) και, έκτοτε, ακολούθησαν κι άλλες εκδόσεις (1974, 1985 κ.λ.π.) με συνεχείς βελτιώσεις στην γλώσσα. Κάθε έκδοση ήταν συμβατή με την προηγούμενη.
Hedy Lamarr (1914 – 2000): Η «μητέρα» του WiFi δεν ήταν απλώς μία όμορφη γυναίκα
Η Χέντι Λαμάρ (Hedy Lamarr), γεννημένη στην Βιέννη το 1914, ήταν Αυστρο-Εβραία, μετέπειτα πολιτογραφημένη Αμερικανίδα, ηθοποιός και επιστήμονας της τεχνολογίας επικοινωνιών. Αν και έγινε διάσημη κυρίως για την ομορφιά και την κινηματογραφική της καριέρα, υπήρξε μία από τους (αυτοδίδακτους) εφευρέτες της πρώτης μορφής των μεθόδων διασποράς φάσματος, βασικής τεχνολογίας για τις ασύρματες τηλεπικοινωνίες του σήμερα.
Αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό για εκείνη είναι πως το 1942 πατεντάρισε και ανέπτυξε, σε συνεργασία με τον συνθέτη George Antheil, ένα σύστημα εναλλαγής συχνοτήτων, σχεδιασμένο για να αποπροσανατολίζει τις ραδιοκατευθυνόμενες τορπίλες των δυνάμεων του Άξονα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και να τις βγάζει εκτός πορείας. Το διευρυμένο αυτό δίκτυο που επέτρεπε τις μακρινές, χωρίς καλώδιο, επικοινωνίες, αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη της ασύρματης τεχνολογίας πίσω από την οποία βρίσκεται το WiFi, το GPS και το Bluetooth. Η ιδέα υπήρξε αμφιλεγόμενη και πολύ προηγμένη για την εποχή της. Η συγκεκριμένη τεχνολογία, ωστόσο, τέθηκε για πρώτη φορά σε εφαρμογή το 1962, αφότου είχε λήξει η πατέντα. Οι δύο αρχικοί εφευρέτες δεν έλαβαν ποτέ το παραμικρό χρηματικό ποσό ή έπαινο για την εφεύρεσή τους.
Παρότι η Χέντι Λαμάρ θέλησε να γίνει μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Εφευρετών (National Inventors Council), η απάντηση που έλαβε ήταν ότι «καλύτερα θα ήταν να χρησιμοποιήσει τη διασημότητά της για να προωθήσει την πώληση πολεμικών ομολόγων». Σε μία και μόνο εκδήλωση η Χέντι βοήθησε να συγκεντρωθούν 7 εκατομμύρια δολάρια.
Margaret Hamilton (1936 – ): Η γυναίκα που τους «έστειλε» στο φεγγάρι
Στην παραπάνω φωτογραφία που τραβήχτηκε το 1969, βλέπουμε την Μάργκαρετ Ελαΐν Χάμιλτον να στέκεται δίπλα στους κώδικες που έγραψε η ίδια στο χέρι και οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να στείλουν τον άνθρωπο στο φεγγάρι.
Η Μάργκαρετ Ελαΐν Χάμιλτον (Margaret Hamilton) γεννήθηκε στις 17 Αυγούστου 1936 στο Πάολι της Ιντιάνα. Είναι επιστήμονας υπολογιστών, μηχανικός συστημάτων και λογισμικού και επιχειρηματίας, ενώ συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο σημαντικές προσωπικότητες του χώρου. Είναι η γυναίκα χάρη στην οποία το Απόλλων 11 κατάφερε να πραγματοποιήσει το ταξίδι του στη Σελήνη, ενώ, με την ιδιότητα της μηχανικού, προΐστατο της ομάδας που προγραμμάτισε τον κώδικα του Apollo 11.
Αργότερα, η Χάμιλτον ίδρυσε και δύο δικές της εταιρίες λογισμικού, το Higher Order Software το 1976, ενώ δέκα χρόνια αργότερα, το 1986, ίδρυσε το Hamilton Technologies.
Όπως είναι και λογικό άλλωστε, η Μάργκαρετ Χάμιλτον έχει λάβει πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων και το NASA Exceptional Space Act Award που της απονεμήθηκε το 2003 για επιστημονικές και τεχνολογικές συνεισφορές. Το βραβείο περιελάμβανε $37,200, που είναι και το μεγαλύτερο ποσό που απονεμήθηκε σε οποιονδήποτε στην ιστορία της NASA.
*Side story: Όταν ο Μπαζ Όλντριν περπάτησε στη Σελήνη
Οι πρώτες λέξεις του αστροναύτη Μπαζ Όλντριν πάνω στη Σελήνη ήταν: «Όμορφη θέα. Υπέροχη ερημιά» (“Beautiful view. Magnificent desolation.”).
Στις 21 Ιουλίου 1969, ο Όλντριν έγινε ο δεύτερος άνθρωπος που περπάτησε στη Σελήνη, με ρεκόρ παραμονής εκτός της σεληνακάτου που καταρρίφθηκε μόλις κατά την αποστολή Απόλλων 14.
Μετά την προσελήνωση το 1969, ο Όλντριν μετέδωσε στη Γη τα εξής: «Θα ήθελα με την ευκαιρία αυτή να ζητήσω από τον κάθε άνθρωπο που ακούει, οποιοσδήποτε και οπουδήποτε κι αν είναι, να σταθεί για λίγο και να αναλογιστεί τα γεγονότα των λίγων τελευταίων ωρών, και να απευθύνει ευχαριστίες στον Θεό με τον δικό του/της τρόπο».
Η επιλογή του Όλντριν ως υποψήφιου αστροναύτη έγινε τον Οκτώβριο του 1963. Στη NASA, μετά τους θανάτους των αρχικά προοριζόμενων για την αποστολή Gemini 9, Έλιοτ Ση και Τσαρλς Μπάσετ, σε δοκιμαστική αεροπορική πτήση, οι Όλντριν και Τζιμ Λόβελ προάχθηκαν σε εναλλακτικό πλήρωμα για την αποστολή. Τελικά έγινε κυβερνήτης στην αποστολή Gemini 12, την τελευταία του προγράμματος Gemini και η τελευταία ευκαιρία για τη δοκιμή μεθόδων EVA. Στην αποστολή αυτή, ο Όλντριν έκανε ένα καινούριο ρεκόρ, αποδεικνύοντας ότι οι αστροναύτες μπορούσαν να εργαστούν στο διάστημα και έξω από το διαστημικό σκάφος.
Radia Perlman ή «Μητέρα του Διαδικτύου» (1951 – )
Η Ρέιντια Πέρλμαν (Radia Joy Perlman), γνωστή και ως «Mother of the Internet» («Μητέρα του Διαδικτύου»), είναι μια Αμερικανίδα προγραμματίστρια υπολογιστών και μηχανικών δικτύων με αξιοσημείωτη συνεισφορά στον τομέα των υπολογιστών.
Το έργο της Perlman -το οποίο και την έκανε ευρέως γνωστή– επικεντρώνεται κυρίως στην ανάπτυξη του Spanning Tree Protocol (STP), του πρωτοκόλλου που είναι απαραίτητο για τη λειτουργία των δικτυακών γεφυρών. Εκείνη την περίοδο (1984) εργαζόταν για την εταιρία ψηφιακού εξοπλισμού (Digital equipment corporation).
Το STP έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση της σταθερότητας και της αξιοπιστίας των δικτύων, καθιστώντας την Perlman ως πρωτοπόρο στον τομέα των δικτύων υπολογιστών. Η συνεισφορά της στο πεδίο έχει επηρεάσει θετικά την ανάπτυξη και την εξέλιξη του Διαδικτύου, καθιστώντας την ως μια από τις πιο διακεκριμένες προσωπικότητες στον χώρο της επιστήμης των υπολογιστών.
Μεγάλη ήταν και η συνεισφορά της σε πολλές άλλες περιοχές του δικτυακού σχεδιασμού και τυποποίησης, όπως τα πρωτόκολλα link-state routing. Πιο πρόσφατα εφηύρε το πρωτόκολλο TRILL για να διορθώσει ορισμένες ατέλειες στα spanning trees, ενώ πλέον εργάζεται για την Dell EMC.
Η Πέρλμαν είναι επίσης συγγραφέας ενός εγχειριδίου δικτύωσης και ενός δικτυακής ασφάλειας, ενώ έχει κατοχυρωμένες πάνω από 100 πατέντες ευρεσιτεχνίας. Έχει παραδώσει μαθήματα στο πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, στο Χάρβαρντ και το ΜΙΤ, έχει συμμετάσχει ως κεντρική ομιλήτρια σε events σε όλο τον κόσμο και έχει βραβευτεί για τη συνολική της προσφορά στην επιστήμη.
Παρά την αδιαμφισβήτητη συνεισφορά της στην επιστήμη των Η/Υ και την εξέλιξη του διαδικτύου, έχει αρνηθεί πολλάκις τον τιμητικό τίτλο που της αποδίδουν ως «Μητέρα του Διαδικτύου».
Σε συνέντευξή της στο theatlantic.com, η Πέρλμαν είχε δηλώσει τα εξής: «Το διαδίκτυο δεν μπορεί να χρεωθεί σε ένα άτομο, παρότι υπάρχουν αρκετοί που θέλουν να πιστωθούν τη δημιουργία του… εγώ προτιμώ να είμαι έξω από αυτή τη συζήτηση. Πράγματι, έκανα κάποιες θεμελιώδεις συνεισφορές στις υποδομές του διαδικτύου, αλλά καμία τεχνολογία δεν προκάλεσε πραγματικά το Διαδίκτυο να πετύχει. Αυτό που έπαιξε ρόλο, είναι οι εκπληκτικοί τρόποι με τους οποίους έχει χρησιμοποιηθεί. Για παράδειγμα, η αναζήτηση στο Διαδίκτυο…».
*Side story: Τι είναι το Spanning Tree Protocol (STP)
Το Spanning Tree Protocol (STP) είναι ένα θεμελιώδες πρωτόκολλο στον τομέα των υπολογιστών και των δικτύων. Χρησιμοποιείται για να αποφευχθούν τα προβλήματα που προκύπτουν όταν υπάρχουν πολλαπλές διαδρομές μεταξύ συσκευών σε ένα ethernet δίκτυο. Το STP αναγνωρίζει τις εφεδρικές διαδρομές και απενεργοποιεί αυτές που δεν είναι απαραίτητες, ώστε να αποφευχθούν τα bridge loops που μπορεί να προκληθούν από τις κυκλικές διαδρομές σε ένα δίκτυο. Το STP συμβάλλει στη διατήρηση της σταθερότητας και της απόδοσης σε μεγάλα δίκτυα, όντας κρίσιμο για την ομαλή λειτουργία των επικοινωνιακών υποδομών.
Συνολικά, η ανάπτυξη του διαδικτύου βασίστηκε σημαντικά στο πρωτόκολλο Spanning Tree, αν και αυτό δεν χρησιμοποιείται τόσο ευρέως σήμερα. Σύγχρονες εξελίξεις του είναι τα RSTP και MSTP. Το RSTP είναι πολύ πιο γρήγορο από το STP, διατηρώντας παράλληλα συμβατότητα με το αρχικό πρωτόκολλο.
Karen Sparck Jones (1935 – 2007): Πρωτοπόρος στην επιστήμη της πληροφορίας
Οι μηχανές αναζήτησης που χρησιμοποιούμε σήμερα δεν θα ήταν ίδιες -μπορεί μάλιστα να μην υπήρχαν καν- χωρίς τη συμβολή της Karen Spärck Jones.
Η Jones ήταν Βρετανίδα επιστήμονας υπολογιστών, η οποία εφηύρε την έννοια της αντίστροφης συχνότητας εγγράφων, μια τεχνολογία που χρησιμοποιείται στις περισσότερες σύγχρονες μηχανές αναζήτησης. Η μελέτη της έθεσε τις βάσεις για το είδος της ανάκτησης πληροφοριών που χρησιμοποιούμε σήμερα. Εισήγαγε τη χρήση thesaurus στην επεξεργασία γλωσσών, επιτρέποντας την υπολογιστική αναγνώριση παρόμοιων λέξεων, αλλά και πρωτοποριακές μεθόδους ανάκτησης πληροφοριών που βοήθησαν σημαντικά στον προσδιορισμό των όρων που ήταν οι πιο σχετικοί.
Το 2019, οι The New York Times έγραψαν για εκείνη ότι είναι «πρωτοπόρος της επιστήμης των υπολογιστών και η εργασία της συνδυάζει την στατιστική και τη γλωσσολογία».
Κατά τη διάρκεια της καριέρας της η Jones μαχόταν δυναμικά για την επαγγελματική ενίσχυση των γυναικών, ενώ το 2007 της απονεμήθηκε μία από τις σημαντικότερες διακρίσεις του κλάδου, το Lovelace Medal. Όπως είδαμε παραπάνω μιλώντας για την Ada Lovelace, πρόκειται για το ομώνυμο μετάλλιο προς τιμήν της πρώτης προγραμματίστριας στον κόσμο, το οποίο απονέμει κάθε χρόνο η Βρετανική Εταιρεία Πληροφορικής.
Adele Goldberg (1945 – ): Η έμπνευση πίσω από τον πρώτο υπολογιστή της Apple
Γεννηθείσα το 1945, η Adele Goldberg ήταν ένα από τα βασικά πρόσωπα (μαζί με τον Alan Kay και άλλους) για την ανάπτυξη της αντικειμενοστρεφούς γλώσσας προγραμματισμού Smalltalk-80, η οποία και αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη του πρώτου υπολογιστή της Apple. Συγκεκριμένα, το 1979, η Goldberg παρουσίασε στον Steve Jobs τη γλώσσα Smalltalk και το γραφικό της περιβάλλον, πράγμα που αργότερα επηρέασε τον σχεδιασμό των Macintosh υπολογιστών της Apple.
Οι ιδέες και οι επιτυχίες της Adele και της ομάδας της αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά» αυτού που σήμερα ονομάζουμε graphical user interfaces (GUI), κοινώς, το «περιβάλλον» μέσω του οποίου αλληλοεπιδρούμε με τον υπολογιστή μας.
Παρότι η συγκεκριμένη γλώσσα δεν ήταν η πρώτη αντικειμενοστρεφής γλώσσα προγραμματισμού (object-oriented programming), θεωρείται σήμερα πρότυπο για τις περισσότερες γλώσσες του είδους. Πέρα από τη Smalltalk, ο Kay και η Goldberg ήταν οι «προπάτορες» του γραφικού περιβάλλοντος όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Από τις αρχές του 1970, οι δύο τους οραματίστηκαν έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να χρησιμοποιούν φορητούς υπολογιστές για τις καθημερινές τους ασχολίες. Η ονομασία που έδωσαν σε αυτούς τους υπολογιστές ήταν «Dynabook» και ο σχεδιασμός που παρουσίαζαν δεν διέφερε και πολύ από τα σημερινά… tablets.
*Fun fact: Το πρώτο Macintosh έγινε φέτος 40 ετών
Το πρώτο Macintosh «γεννήθηκε» στις 24 Ιανουαρίου 1984 και φέτος «κλείνει» τα 40. Η τεχνολογική αυτή «αρχαιότητα» της Apple έφερε την επανάσταση στην εποχή της και άνοιξε τον δρόμο στους σύγχρονους υπολογιστές.
Συμπαγές αντικείμενο αποτελούμενο από μία οθόνη και έναν αναγνώστη δισκέτας, το Macintosh υπήρξε το εργαλείο εκδημοκρατισμού του υπολογιστή, χάρη σε διασύνδεση που επέτρεπε ένα απλό «κλικ» σε εικονίδια με τη βοήθεια ενός ποντικιού. Η εφαρμογή υπήρχε από την δεκαετία του 1960, αλλά το Mac γενίκευσε την χρήση της. Προηγουμένως, μόνον οι μυημένοι είχαν πρόσβαση στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, οι οποίοι ανταποκρίνονταν σε περίπλοκες γραμμές εντολών.
Σήμερα, όταν σκεφτόμαστε έναν υπολογιστή, στο μυαλό μας έρχονται ασυναίσθητα ένα ποντίκι και «παράθυρα». Το 1984, όμως, τα πράγματα δεν ήταν καθόλου έτσι. Οι πρώτοι σε πωλήσεις υπολογιστές της εποχής, όπως ο IBM PC XT που κόστιζε 5.000 δολάρια, ο πολύ φθηνότερος Commodore 64, αλλά και ο Apple II της ίδιας της Apple, αποτελούνταν από μαύρες οθόνες, στις οποίες εμφανίζονταν γραμμές από πράσινα ή άσπρα γράμματα, σαν να γράφει κανείς σε γραφομηχανή. Για να αντιγράψεις ένα αρχείο, έπρεπε να γράψεις ένα ολόκληρο και ακαταλαβίστικο κατεβατό, όπως “copy a:\autoexec.bat c:\windows”. Τα λάθη ήταν κάποιες φορές καταστροφικά.
Ωστόσο, ο Jef Raskin, ένας επιστήμονας της πληροφορικής από τη Νέα Υόρκη που είχε προσληφθεί στην Apple το 1978, πίστευε ότι οι υπολογιστές πρέπει να είναι πιο εύκολοι στη χρήση. Και πολύ καλά έκανε.
Ο Macintosh, τον οποίο παρουσίασε ο Στιβ Τζομπς στις 24 Ιανουαρίου 1984, δεν μοιάζει σε τίποτα -εξωτερικά τουλάχιστον- με το σημερινό Mac. Ωστόσο, είναι ο μοναδικός υπολογιστής που επιβιώνει μέχρι σήμερα, σχεδόν 40 χρόνια μετά. Γιατί την εποχή του 1984, τα κορυφαία ονόματα της πληροφορικής ήταν τα Atari, Commodore, Compaq, Kaypro και Radio Shack. Σήμερα, οι εταιρείες αυτές είτε έχουν αποχωρήσει από τους υπολογιστές, είτε έχουν εξαφανιστεί εντελώς. Ακόμα και η IBM -την οποία ο Στιβ Τζομπς μισούσε για τη δύναμη που είχε στην αγορά- αποχώρησε από τη βιομηχανία των PCs το 2004.
Elizabeth Feinler (1931 – ): Η γυναίκα πίσω από το «πρώιμο» Google
Η Elizabeth J. Feinler γεννήθηκε το 1931 και είναι Αμερικανίδα επιστήμονας της Πληροφορικής και founder του InterNIC. Από το 1972 έως και το 1989, ήταν υπεύθυνη για τη λειτουργία του Network Information Center (NIC) στην Καλιφόρνια, το οποίο αποτελούσε μια «προϊστορική» εκδοχή του Google, όπως το είχε περιγράψει και η ίδια. Το NIC ήταν ο πρώτος «χώρος» που συγκέντρωνε όλα τα resources και τους καταλόγους του internet, αναπτύσσοντας τους πρώτους καταλόγους «white pages» και «yellow pages».
Το 1974, η Elizabeth Feinler και η ομάδα της όρισαν μια απλή μορφή αρχείου κειμένου για ονόματα κεντρικών υπολογιστών στο Διαδίκτυο. Με λίγα λόγια, ανέπτυξαν το σχήμα για την ονομασία των domains, όπως τα .com, .edu, .gov, .net και πολλά άλλα ακόμα domains που χρησιμοποιούμε καθημερινά.
*Fun fact: Το πρώτο domain name που κατοχυρώθηκε ποτέ στο διαδίκτυο
Το πρώτο domain name στην ιστορία του διαδικτύου κατοχυρώθηκε στις 15 Μαρτίου 1985. Η πρώτη διεύθυνση dot-com αγοράστηκε τότε από την την Symbolics, μία εταιρεία πληροφορικής την οποία ελάχιστοι έχουν ακουστά σήμερα. Για την ακρίβεια, την ώρα που η επιχείρηση από τη Μασαχουσέτη κατοχύρωνε το Symbolics.com, θα χρειαζόταν να περάσουν άλλα τέσσερα χρόνια πριν να δημιουργηθεί το World Wide Web.
Την εποχή εκείνη, κανείς δεν φανταζόταν ότι μια μέρα, domain names όπως το business.com ή το sex.com θα άξιζαν «χρυσάφι». Εκείνο τον καιρό, το ίντερνετ δεν είχε καμία εμπορική χρήση, αλλά ήταν κυρίως ένα στρατιωτικό και ακαδημαϊκό εργαλείο για πολύ λίγους.
Σήμερα, οι επιχειρήσεις πληρώνουν όσο-όσο για να εξασφαλίσουν το domain name του brand τους, σε αντίθεση με τη δεκαετία του ’80 που κανείς δεν βιαζόταν να κατοχυρώσει μία διεύθυνση dot-com. Είναι ενδεικτικό ότι καθ΄όλη τη διάρκεια του 1985 κατοχυρώθηκαν μόλις πέντε domains. Και όπως θα περίμενε κανείς, οι πρώτες 100 διευθύνσεις που πουλήθηκαν ήταν κυρίως προς εταιρείες υπολογιστών. Η Apple απέκτησε το δικό της domain στις 19 Φεβρουαρίου του 1987 και ήταν μόλις η 64η διεύθυνση που πωλούνταν. Η Microsoft περίμενε μέχρι το 1991 για να αγοράσει το δικό της domain.
Η Symbolics έφτιαχνε την εποχή εκείνη workstations υπολογιστών και λογισμικό, που είχε χρησιμοποιηθεί, μεταξύ άλλων, για τη δημιουργία κάποιων σκηνών του Star Trek. Ωστόσο, η γλώσσα υπολογιστών «Lisp». την οποία ανέπτυξε η εταιρεία. τελικά σταμάτησε να είναι δημοφιλής, με αποτέλεσμα η Symbolics να ακολουθήσει πτωτική πορεία και να κηρύξει πτώχευση το 1993.
Παρόλα αυτά, τόσο η εταιρεία, όσο και το symbolics.com, επιβιώνουν μέχρι και σήμερα, έστω και εάν οι τύχες τους έχουν πια χωρίσει. Η Symbolics διατηρεί το λειτουργικό σύστημα Lisp, το οποίο ακόμα χρησιμοποιείται έστω και από λίγες εταιρείες και κρατικούς οργανισμούς.
Frances Allen (1932 – 2020): Η πρώτη γυναίκα στην ιστορία που κέρδισε βραβείο Turing
Η Φράνσις Άλεν (Frances Elizabeth Allen) ήταν η πρώτη γυναίκα στον κόσμο που έλαβε το Βραβείο Turing το 2006, για την καινοτόμο θεωρητική και πρακτική συνεισφορά της στη βελτιστοποίηση προγραμμάτων από μεταγλωττιστές και στην αυτόματη παραλληλοποίηση κώδικα. Το βραβείο Turing απονέμεται κάθε χρόνο από τον διεθνή Σύλλογο Μηχανημάτων Υπολογισμού – ACM («Association for Computing Machinery»), με έδρα τις ΗΠΑ, και θεωρείται η υψηλότερη διάκριση στον χώρο της πληροφορικής.
Η Άλεν ήταν πρωτοπόρος στην ανάπτυξη των compilers (=μεταγλωττιστές) και επίσης η πρώτη γυναίκα που έγινε υπότροφος της IBM (International Business Machines Corporation).
Shafi Goldwasser (1959 – ): Η «μάστερ» της κρυπτογραφίας που βραβεύτηκε με Turing
Η Σάφι Γκολντβάσσερ (Shafi Goldwasser) γεννήθηκε το 1959 και είναι Ισραηλινό-Αμερικάνα μηχανικός ηλεκτρονικών υπολογιστών. Είναι RSA Καθηγήτρια Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Επιστήμης Υπολογιστών στο MIT, καθηγήτρια Μαθηματικών επιστημών στο Ινστιτούτο Ερευνών Weizmann στο Ισραήλ, συν-ιδρύτρια και επικεφαλής της Duality Technologies και διευθύντρια του Ινστιτούτου Simons για τη Θεωρία των Υπολογιστών στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια.
Στη Σάφι Γκολντβάσσερ και τον Σίλβιο Μικάλι απονεμήθηκε βραβείο Turing το 2012 για τη μεγάλη τους συμβολή στην κρυπτογραφία, στη θεωρία υπολογισμού και σε αποδοτικές μεθόδους επαλήθευσης μαθηματικών αποδείξεων στους εν λόγω τομείς.
Το έργο της Γκολντβάσσερ τυγχάνει ευρείας αναγνώρισης από την παγκόσμια κοινότητα, εξού και τα πάμπολλα βραβεία και οι τιμές που έχει κερδίσει για την ακαδημαϊκή και επιστημονική της συνεισφορά. Μεταξύ άλλων, έχει κερδίσει δύο φορές βραβείο Gödel στη θεωρητική επιστήμη των υπολογιστών: πρώτη το 1993 για το The knowledge complexity of interactive proof systems και ξανά το 2001 για το Interactive Proofs and the Hardness of Approximating Cliques.
Jean Sammet (1928 – 2017): Μια αληθινή πρωταγωνίστρια των γλωσσών προγραμματισμού
«Σε εκείνη τη φάση -και αυτή είναι η γνώμη μου, ξέρω ότι άλλοι άνθρωποι στην ηλικία μου δεν συμφωνούν – υπήρχαν σχετικά μικρές διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, διότι οι προγραμματιστές ήταν πολύ λίγοι. Και έτσι δεν είχε σημασία αν είχες τρία κεφάλια». Αυτό έλεγε η Αμερικανίδα μηχανικός πληροφορικής, Jean Sammet, σε συνέντευξή της στο Glamour Magazine, υποστηρίζοντας ότι, το να βρεις δουλειά ως προγραμματιστής υπολογιστών στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ήταν σχετικά εύκολο.
Το 1962 η Sammet και η ομάδα της ανέπτυξαν την FORmula MAnipulation Compiler (FORMAC), μια επέκταση της γλώσσας προγραμματισμού FORTRAN IV.
Ήταν επίσης μια από τις προγραμματίστριες της γλώσσας προγραμματισμού COBOL και αργότερα της Ada. Το 1969, έγραψε το βιβλίο «PROGRAMMING LANGUAGES: History and Fundamentals», το οποίο θεωρείται ένα από τα κλασικά βιβλία στο είδος του.
Η Jean Sammet γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1928 και ήταν κάτοχος πτυχίου Μαθηματικών από το Mount Holyoke College (1948) και αντίστοιχου πτυχίου από το Πανεπιστήμιο του Illinois (1949), καθώς και διδακτορικό από το Mount Holyoke College (1978).
Το 1955, η Sammet ξεκίνησε να εργάζεται στον τομέα των υπολογιστών στην εταιρεία Sperry Gyroscope. Δίδαξε επίσης μεταπτυχιακά μαθήματα προγραμματισμού στο Adelphi College από το 1956 έως το 1958. Από το 1958 έως το 1961, εργάστηκε στην εταιρεία Sylvania Electric Products και διαχειρίστηκε τη βασική ανάπτυξη του λογισμικού για τον υπολογιστή MOBIDIC (MOBIle DIgital Computer), ο οποίος κατασκευάστηκε για τον Στρατό των Η.Π.Α.
Από το 1959 έως το 1961, ήταν βασικό μέλος της επιτροπής που ανέπτυξε την COBOL, η οποία, όπως είδαμε και νωρίτερα, έγινε η κυρίαρχη γλώσσα προγραμματισμού για επιχειρηματικές εφαρμογές σε όλο τον κόσμο. Σε κάποιες περιπτώσεις συναντάται μέχρι και σήμερα.
Το 1961, η Sammet ξεκίνησε να εργάζεται στην IBM (International Business Machines Corporation), όπου, μεταξύ άλλων, ασχολήθηκε με την ανάπτυξη της FORMAC. Το 1965, έγινε Διευθύντρια στο Τμήμα Ανάπτυξης Συστημάτων της IBM σχετικά με τις γλώσσες προγραμματισμού. Αργότερα, έγινε επικεφαλής του έργου της IBM για τη γλώσσα προγραμματισμού Ada.
Ήταν η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του ACM (Association for Computing Machinery) από το 1974 έως το 1976, ενός Οργανισμού με σημαντική συνεισφορά στην ιστορία των γλωσσών προγραμματισμού. Μεταξύ άλλων διακρίσεων, η Sammet ήταν μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Μηχανικών των ΗΠΑ (1977).
