Με μια εξαιρετική ομιλία, ο ιδιοφυής ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ Θεοδόσης Τάσιος «κατεδαφίζει» την επικίνδυνη γέφυρα του Αλφειού στην Καρύταινα, χαρακτηρίζοντάς την …οιωνεί πτώμα και πρότεινε «μια κατεπείγουσα τριμερή σύσκεψη Υπουργείου Πολιτισμού, Υπουργείου Υποδομών, και Περιφέρειας» που θα λύσει τον γόρδιο δεσμό. Ακολουθεί βίντεο με την κύρια ομιλία του κ. Τάσιου:
Η ομιλία του αειθαλούς καθηγητή του Πολυτεχνείου έγινε στο πλαίσιο εσπερίδας με θέμα «Το σύμπλεγμα των γεφυρών στην Καρύταινα-Το πρόβλημα των διαβρώσεων-Οι άμεσοι κίνδυνοι-Η ενδεδειγμένη λύση», που διοργάνωσε ο Σύλλογος των εν Αθήναις Καρυτινών «Θεόδωρος Κολοκοτρώνης» στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
Οι ομιλητές επισήμαναν την τραγική σύμπτωση του ενός έτους από την τραγωδία των Τεμπών με την ημέρα διεξαγωγής της εκδήλωσης, που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ώστε να μη θρηνήσουμε από ολιγωρία άλλα θύματα. Ανέπτυξαν το θέμα τόσο της διάβρωσης και της επικινδυνότητας της νέας γέφυρας, όσο και του κινδύνου που διατρέχει το υποκείμενο βυζαντινό γεφύρι με το εκκλησάκι, το γνωστό γεφύρι του πεντοχίλιαρου.
O Πρόεδρος του Συλλόγου «Θεόδωρος Κολοκοτρώνης» που διοργάνωσε την εκδήλωση Δρ Γεώργιος Αδαμόπουλος και η επικεφαλής της ομάδας που εκπόνησε τη μελέτη αναστήλωσης του βυζαντινού γεφυριού, αρχιτέκτων-μηχανικός Ιουλία Βομπίρη
Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Δρ Γεώργιος Αδαμόπουλος αναφέρθηκε στο ιστορικό της κατασκευής της γέφυρας το 1962, χαρακτήρισε βανδαλισμό την απόφαση της κατασκευής της ακριβώς πάνω από το 800 ετών βυζαντινό μνημείο ενώ αναφέρθηκε και στις αστοχίες και παραλείψεις της κατασκευής. Επίσης ανέπτυξε λεπτομερώς τις πολυετείς προσπάθειες του Συλλόγου προς όλες τις αρμόδιες αρχές για την αναγκαιότητα της λήψης μέτρων ώστε να μη θρηνήσουμε άλλα Τέμπη.
Ακολούθησε η παρουσίαση της μελέτης αναστήλωσης της βυζαντινής γέφυρας του πεντοχίλιαρου από την αρχιτέκτονα Ιουλία Βομπίρη η οποία ανέπτυξε με λεπτομέρειες το ιστορικό και τις φάσεις κατασκευής του μνημείου, τις φθορές και τα σχέδια αποκατάστασης του τμήματος που ανατινάχθηκε την περίοδο του πολέμου του 1940.
Αυτή όμως που κέρδισε το πολυπληθές ακροατήριο ήταν η τοποθέτηση του καθηγητή Θεοδόση Τάσιου που «έθεσε τον δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων», επισημαίνοντας ότι μπορεί να υπάρχει έτοιμη και εγκεκριμένη η μελέτη για το βυζαντινό γεφύρι, αλλά τα θραύσματα από τη διαβρωμένη γέφυρα υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσουν ζημιές και στο ανακατασκευασμένο μνημείο.
Ο Δρ Γ. Αδαμόπουλος κλείνοντας την ομιλία του αναφέρθηκε στη μελέτη που έγινε με χρηματοδότηση της Περιφέρειας και στην οποία γίνεται σαφής αναφορά στην άστοχη επιλογή του σημείου που επιλέχτηκε για την κατασκευή της γέφυρας καθώς και στο προλογικό σημείωμα όπου επισημαίνεται ως σωστή λύση η κατεδάφιση της υπάρχουσας γέφυρας αλλά ελλείψει χρημάτων προτείνεται η υποστύλωσή της με σιδεροκατασκευές. Πρόκειται για λύση που ο διακεκριμένος καθηγητής Θ.Π.Τάσιος χαρακτήρισε «κορσέ».
¨Λόγω μη διαθεσιμότητας οικονομικών πόρων που θα απαιτούνταν για την πλήρη καθαίρεση και μετατόπιση της όδευσης της οδοποιίας, αναφέροει ο μελετητής, – άρα και της θέσης της γέφυρας –σε μια θέση που δεν θα συνδέεται με το προστατευόμενο από την αρχαιολογία γεφύρι της Καρύταινας, όπως επίσης και λόγω έλλειψης πόρων για την πλήρη καταγραφή του φορέα (διάταξη οπλισμών, ποιότητα σκυροδέματος, διερεύνηση θεμελίων κλπ) η προτεινόμενη λύση είναι η ακόλουθη¨.
«Με δικά μου λόγια, πρόσθεσε ο κ. Αδαμόπουλος, δεν έχουμε λεφτά, ούτε καν για την μελέτη των παθογενειών, ας κάνουμε κάτι για να προλάβουμε το κακό και να απομακρύνουμε την δική μας ευθύνη! Ας την υποστυλώσουμε! Και αισίως προχωράει η πρόταση της υποστύλωσης, χωρίς καμία μελέτη των τεράστιων παθογενειών της γέφυρας. Ουσιαστικά δεν πρόκειται για κάποια λύση του προβλήματος. Πρόκειται απλά για μια βαρέος τύπου «σκαλωσιά», για ένα πανάκριβο προσωρινό μέτρο κόστους 2 εκατομμυρίων ευρώ, που απλά απομακρύνει προσωρινά τον κίνδυνο άμεσης κατάρρευσης και δυστυχήματος δίνοντας μια μικρή πίστωση χρόνου και μεταφέροντας το πρόβλημα στους επόμενους και στα παιδιά μας. Η τραγική και βάναυση υποβάθμιση του περιβάλλοντος του μνημείου είναι εκτός συζήτησης».
Η ομιλία του καθηγητή Θεοδόση Τάσιου
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της παρέμβασης του ομότιμου καθηγητή του ΕΜΠ Θεοδόση Π. Τάσιου:
«Ίσως δέν μπορούμε να το παινευθούμε – διαθέτομε όμως στη Χώρα-μας και τούτο το «αδιανόητον»: Στον ιστορικό και ιστορημένον Αλφειό, έχομε μια γέφυρα ηλικίας χιλίων περίπου ετών – και την καβαλήσαμε με μια νέα γέφυρα ηλικίας 60 ετών. Καταρχήν, όμως, οφείλομε να δείξομε κατανόηση στις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες οι οποίες επέτρεψαν αυτό το ανοσιούργημα: Πρώτον, οι τότε οικονομικές συνθήκες δέν ενεθάρρυναν την κατασκευή μιας νέας (μικρού έστω μήκους) οδού προσπελάσεως προς ενα άλλο σημείο γεφύρωσης του ποταμού. Και, δεύτερο, οι τότε επικρατούσες αξιακές αντιλήψεις, δέν επέτρεπαν την συνειδητοποίηση αυτού του ιστορικού / οπτικού και λειτουργικού βιασμού που έγινε. Τον κληρονομήσαμε όμως αυτόν τον βιασμό μέχρι σήμερα – όπως συχνά συμβαίνει με πολιτισμικά και περιβαλλοντικά ζητήματα.
» Αλλά το κακό σήμερα πολλαπλασιάσθηκε: Ενώ ο σύγχρονες κυκλοφοριακές ανάγκες έχουν πολλαπλώς αυξηθεί (σε όρους φορτίων και συχνότητας) εν σχέσει με τη δεκαετία του 1950, η μπετονένια γέφυρα δέν είναι σε θέση να εξυπηρετήσει ούτε κάν εκείνες τις απαιτήσεις. Οι ολοφάνερες και άγνωστης έκτασης διαβρώσεις της την έχουν ήδη καταστήσει μερικώς επικίνδυνη.
Κι έρχεται φέτος η μεγάλη ιστορική πρόκληση: Το Υπουργείο Πολιτισμού είναι έτοιμο να αναστηλώσει την ιστορική γέφυρα – την ώρα που απο πάνω της επικρέμαται ένα πολιτισμικώς απαράδεκτο, και λειτουργικώς επικίνδυνο κατασκεύασμα…
Παρακαλώ δε να δεχθείτε την κάπως αρμόδια γνώμη μου ότι (από στρατηγική άποψη) η ασθένεια αυτού του κατασκευάσματος δέν είναι ιάσιμη: Στον ορίζοντα μιας ελπιζόμενης παράτασης ζωής 20 ετών(;), το πολύ, οι δαπάνες λεπτομερών επεμβάσεων στο σύνολο του φορέα, θα είναι απαράδεκτα υπερβολικές. Και, το χειρότερο, δέν μπορούν να πραγματοποιηθούν με εργοτάξια κρεμασμένα απ’ τη γέφυρα. Θα χρειάζονταν και ικριώματα που θα στηρίζονταν εν μέρει στο υποκείμενο Μνημείο. Μικρή ένδειξη αυτού του κυριολεκτικού αδιεξόδου αποτελεί μια προσωρινή (άραγε πόσο προσωρινή;) πρόταση της τεχνικής Υπηρεσίας της Περιφέρειας, να φορέσουν εναν σιδερένιο κορσέ κάτω απ’ την μερικώς επικίνδυνη γέφυρα, για να την στηρίξουν. Κι ο καθένας μπορεί να φαντασθεί την όξυνση του αντιαισθητικού και ανιστορικού συνολικού αποτελέσματος.
»Κυρίες και Κύριοι, ζητώ συγγνώμην για την παρουσίαση αυτών των (εκ πρώτης όψεως) «σκοτεινών» πλευρών της μέχρι τούδε καταστάσεως. Όμως οι σημερινές
–Αξιακές αντιλήψεις
–Τεχνικές γνώσεις, και
–Οικονομικές δυνατότητες,
επιτρέπουν απλήν και καθαρή λύση, όπως άλλωστε την είχε αναφέρει και ο άξιος Μελετητής «Encodia» της τεχνικής Υπηρεσίας, όταν στα Συμπεράσματά του έγραφε:
«Πλήρης καθαίρεση, και μετατόπιση της όδευσης της οδοποιίας άρα και της θέσης της γεφύρας, σε μια θέση που δέν θα συνδέεται με το προστατευόμενο απ’ την Αρχαιολογία γεφύρι της Καρύταινας».
Σημείωνε βέβαια ο μελετητής οτι η λύση αυτή δέν ήταν εφικτή «λόγω μη διαθεσιμότητας των οικονομικών πόρων». Εχθές, αυτά.
Σήμερα όμως, όπου αφενός μέν αρχίζει η αναστήλωση της ιστορικής γέφυρας, ενώ αφετέρου η νέα ηγεσία της Περιφερείας σκέπτεται ίσως τη βέλτιστη μεσοπρόθεσμη λύση, καλούμεθα όλοι με τις σχετικές με το θέμα απόψεις-μας να βοηθήσομε την Περιφέρεια και τα αρμόδια Υπουργεία Πολιτισμού και Υποδομών. Προσωπικώς, υποβάλλω στην κρίση των αρμοδίων τη γνώμη οτι οριστική λύση (όπως περιληπτικά την περιέγραφε και ο Μελετητής), θα είχε τις ακόλουθες εξαιρετικά ευνοϊκές συνέπειες:
1) Αποκατάσταση μιας πολύ σημαντικής μνημειακής Αξίας
2) Συνακόλουθες εκπαιδευτικές και τουριστικές ωφέλειες για την περιοχή
3) Εξυπηρέτηση των τοπικών κυκλοφοριακών αναγκών, χωρίς περιορισμούς και κινδύνους
4) Σταθερότητα μελλοντικών συνθηκών, χωρίς ανησυχίες και δυσπρόβλεπτες δαπάνες.
Έτσι, το βυζαντινό Μνημείο και η νέα σύγχρονη και ανθεκτική γέφυρα, θα ασπάζονται το νόημα του λαϊκού ρητού «ανάρια-ανάρια, ν’ αγαπιόμαστε»!
»Ωστόσο, λυπούμαι που δέν μπορώ να τελειώσω αυτήν την σύντομη εισήγηση, χωρίς να αναφερθώ σε άλλη μία (εξαιρετικά δυσάρεστη) συνέπεια της βανδαλικής εφίππευσης του Μνημείου.
Ακόμη και με τις προ 60-ετίας αντιλήψεις περι της ανθεκτικότητας (durability) σε διάρκεια του έκθετου οπλισμένου σκυροδέματος, έπρεπε να αναμένεται οτι η μπετονένια γέφυρα, σε λίγες δεκαετίες, θα έχανε καί τη λειτουργικότητα, καί την αντοχή της. Οπότε θα έπρεπε να κατεδαφισθεί και να αντικατασταθεί. Πράγμα το οποίο αφεύκτως θα γίνει, είτε σήμερα – είτε το πολύ μετά από 20 χρόνια. Δεν γλυτώνετε, όποια απόφαση κι άν πάρετε σήμερα…
Έτσι, στην περίπτωσή-μας ανακύπτει οξύτατο το ερώτημα: «Πώς θα γίνει η κατεδάφιση της επιβήτορος, χωρίς να καταστραφεί το υποκείμενο Μνημείο»;
Δεν ξέρω ποιοί παράγοντες του παρελθόντος θα άντεχαν να επιβαρυνθούν με την τεράστια ευθύνη αυτού του πολιτισμικού, τεχνικού και οικονομικού ζητήματος που προκάλεσαν. Βέβαια, η Τεχνολογία θα δώσει τη λύση – η δέ μελέτη της κατεδάφισης απαιτεί άκρως εξειδικευμένες τεχνικοεπιστημονικές γνώσεις και εμπειρίαν. Φοβούμαι μόνον οτι αυτή η (ούτως ή άλλως
αναπόφευκτη) κατεδάφιση, οφείλει μάλλον να προηγηθεί της αναστηλώσεως του Μνημείου – κι αυτός ο προβληματισμός ξεπερνάει εμφανώς τις αρμοδιότητες των τοπικών παραγόντων. Πράγματι: η προηγούμενη Διοίκηση της Περιφέρειας (ακόμη κι αν συνέχιζε να βρίσκεται στην ίδια οικονομική δυσχέρεια του παρελθόντος) πάλι θα αποκλειόταν να ξεκινήσει την εφαρμογή της προσωρινής λύσης του σιδερένιου κορσέ.
Γιατί; Διότι το Υπουργείο Πολιτισμού δέν θα την ενέκρινε. Πρώτον για λόγους αρχής, και δεύτερον διότι θα παρεμπόδιζε τις εργασίες της μόνιμης αποκατάστασης του υποκειμένου Μνημείου. Ιδού λοιπόν ένα εμφανέστατο ΑΔΙΕΞΟΔΟ που το γνωρίζουν όλοι, νομίζω, και του οποίου προφανώς η υπέρβαση κείται εκ των πραγμάτων πέραν των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας. Τώρα μάλιστα που συνειδητοποιούμε ότι η δυσχερής κατεδάφιση της ‘επιβήτορος’ οφείλει να προηγηθεί της αποκαταστάσεως του βυζαντινού Μνημείου – τώρα είναι που το Αδιέξοδο γίνεται οξύτερο. Οπότε, κατά την ταπεινή μου γνώμη, μετά από την αποψινή συζήτηση, γίνεται αναγκαία μια κατεπείγουσα τριμερής σύσκεψη Υπουργείου Πολιτισμού, Υπουργείου Υποδομών, και Περιφέρειας. Μια σύσκεψη η οποία είμαι βέβαιος ότι θα λύσει όλα τα σχετικά τεχνικά και οικονομικά προβλήματα, προς όφελος των ενδιαφερόντων της Περιφέρειας και του συμφέροντος του τοπικού πληθυσμού. Είθε! Κυρίες και κύριοι, ευχαριστώ που είχατε την καλοσύνη να με ακούσετε».
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο τ. πρύτανης του ΕΜΠ Ανδρέας Μπουντουβής, ο τ. αντιπρύτανης, μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΜΠ Ευαγ. Σαπουντζάκης, ο Διευθυντής Αναστηλώσεων Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θέμης Βλαχούλης, η τ. Διευθύντρια του Εθνικού Ιρύματος Ιστορικών Ερευνών Μαρία-Χριστίνα Χατζηιωάννου, ο πρόεδρος της Παναρκαδικής Ομοσπονδίας Ελλάδος Π. Μπένος, ο Αντιδήμαρχος Μεγαλόπολης Ν. Μπελιάς, ο πρόεδρος του Δ.Δ. Καρύταινας Γ. Κοτέλος και πολλοί εκπρόσωποι φορέων.
