Αλλάζουν -και πάλι- τα όσα ξέραμε με τον τρόπο που θα γίνονται οι έλεγχοι της εφορίας. Το φορολογικό νομοσχέδιο που περιλαμβάνει τον νέο κώδικα φορολογικών διαδικασιών και βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση θεσμοθετεί ελέγχους με κάμερες, νέους τρόπους προσδιορισμού φόρου, «συντηρητικές κατασχέσεις» άλλα και νέο πλαίσιο για την παραγραφή. Επίσης, ξεκαθαρίζει πολλές έννοιες που μέχρι τώρα ήταν ασαφείς κατά την διαδικασία των ελέγχων και των επανελέγχων. ενώ προβλέπει και μια μόνιμη δυνατότητα μείωσης των χρεών έως και 80% υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και εφόσον αναγνωριστούν από τους οφειλέτες. Ειδικότερα οι διατάξεις του νέου φορολογικού νομοσχεδίου που αφορούν τους ελέγχους -νέου τύπου- από την εφορία προβλέπουν τα εξής:
Είδος ελέγχων: Αποσαφηνίζονται οι έννοιες του μερικού, πλήρους, επιτόπιου ή απομακρυσμένου ελέγχου. Μερικός είναι ο έλεγχος που διενεργείται για συγκεκριμένα ζητήματα μιας φορολογίας ή ενός φορολογικού αντικειμένου, τέλους ή εισφοράς, για μια ή περισσότερες φορολογικές περιόδους ή ένα ή περισσότερα φορολογικά έτη. Πλήρης είναι ο έλεγχος που διενεργείται επί συνόλου των σχετικών συναλλαγών για μία ή περισσότερες φορολογίες ή ένα ή περισσότερα φορολογικά αντικείμενα, τέλη ή εισφορές, για ένα ή περισσότερα φορολογικά έτη ή διαχειριστικές περιόδους ή φορολογικές υποθέσεις. Ο μερικός και ο πλήρης έλεγχος είναι οριστικοί.
Έλεγχοι από απόσταση: Ο φορολογικός έλεγχος διενεργείται στην εγκατάσταση του φορολογουμένου (επιτόπιος έλεγχος) ή σε άλλον τόπο, όπου προσκομίζονται τα στοιχεία από τον φορολογούμενο (απομακρυσμένος έλεγχος).
Κάμερες: Στον νέο κώδικα η χρήση καμερών από τους ελεγκτές προβλέπεται ρητά. Ειδικότερα, ορίζεται ότι οι ελεγκτικές ενέργειες των Ράμπο της ΑΑΔΕ, εκτός των εγκαταστάσεων της υπηρεσίας τους, περιλαμβανομένων και των επιτόπιων ελέγχων, καθώς και οι συναλλαγές τους με φορολογούμενους εντός αυτών ή μέσω συστήματος τηλεπικοινωνίας, καταγράφονται με τη χρήση συστημάτων λήψης ή καταγραφής ήχου και εικόνας. Υπεύθυνος επεξεργασίας δεδομένων ορίζεται η ΑΑΔΕ, η οποία φυλάσσει το καταγραφέν οπτικοακουστικό υλικό για χρονική διάρκεια αντίστοιχη με αυτή της παραγραφής. Το υλικό αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τη Φορολογική Διοίκηση και από τους φορολογούμενους, οι οποίοι αποκτούν πρόσβαση σε αυτό με αίτησή τους.
Διάρκεια ελέγχων: Τίθεται ανώτατο χρονικό όριο για την ολοκλήρωση του φορολογικού ελέγχου, κατ’ αρχήν ένα έτος από την κοινοποίηση της εντολής ελέγχου με δυνατότητα παράτασης για 6 μήνες αν εντωμεταξύ έχει ξεκινήσει ο έλεγχος και άλλους 6 μήνες με την προϋπόθεση στο διάστημα αυτό είναι εφικτή η ολοκλήρωση του ελέγχου.
Επανέλεγχοι: Το σημείο αυτό παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς δεν μπορεί να ελεγχθεί κάποιος για δεύτερη φορά, εφόσον έχει ήδη ελεγχθεί, παρά μόνο όταν προκύπτουν νέα στοιχεία. Σύμφωνα, με τον νέο κώδικα, δεν επιτρέπεται η έκδοση νέας εντολής μερικού ελέγχου για τον ίδιο φορολογούμενο που να καλύπτει χρονικό διάστημα και είδος ελέγχου που έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο μερικού ή πλήρους ελέγχου στο παρελθόν, εκτός αν προκύψουν νέα στοιχεία που δεν μπορούσαν να είναι γνωστά στη Φορολογική Διοίκηση κατά τον χρόνο του προγενέστερου ελέγχου.
Προσοχη: νέα στοιχεία δεν θεωρούνται:
- α) Οι κάθε είδους φορολογικές δηλώσεις του φορολογούμενου,
- β) στοιχεία για το υπόλοιπο ή τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών του φορολογούμενου στην ημεδαπή,
- γ) τα λογιστικά αρχεία (βιβλία και στοιχεία) του φορολογούμενου.
Επιπλέον, η ΑΑΔΕ δεν μπορεί να ελέγξει εκ νέου, στο πλαίσιο πλήρους ελέγχου, στοιχεία που έχουν αποτελέσει αντικείμενο μερικού ελέγχου στο παρελθόν, εκτός εάν συντρέχουν όλως εξαιρετικές περιστάσεις και κατόπιν ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας. Η Φορολογική Διοίκηση έχει δικαίωμα επανελέγχου μετά από πλήρη ή μερικό έλεγχο, ΜΟΝΟ αν από τα νέα στοιχεία προκύπτει ότι η φορολογική οφειλή υπερβαίνει αυτήν που είχε προσδιορισθεί κατόπιν του αρχικού ελέγχου.
Παραγραφή: Η κοινοποίηση της πράξης προσδιορισμού φόρου πρέπει να γίνει μέσα στην πενταετία που προβλέπεται για την παραγραφή. Μέχρι τώρα αρκούσε μέσα στην πενταετία να έχει γίνει μόνο η έκδοση της πράξης ενώ στο εξής θα πρέπει να έχει γίνει και η κοινοποίησή της στον φορολογούμενο.
Ενδιάμεσος προσδιορισμός φόρου: Θεσπίζεται η δυνατότητα του ενδιάμεσου προσδιορισμού φόρου, στις περιπτώσεις που συντρέχει συνδυασμός κριτηρίων από τα οποία προκύπτει άμεσος και επικείμενος κίνδυνος φοροδιαφυγής (π.χ. εποχικές νεοσυσταθείσες επιχειρήσεις, ή όταν υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις ότι ο φορολογούμενος σκοπεύει να εγκαταλείψει τη χώρα. Σήμερα, υπάρχει σε ισχύ σχετική διάταξη για προληπτικό προσδιορισμό του φόρου, η οποία όμως πρακτικά δεν εφαρμόζεται, καθώς αφορά μόνο περιπτώσεις όπου υπάρχει ένδειξη φυγής από τη χώρα. Τώρα πλέον, η διάταξη γίνεται πιο συγκεκριμένη και αποτελεσματική ως προς την εφαρμογή της. Η δυνατότητα του ενδιάμεσου προσδιορισμού φόρου κρίθηκε απαραίτητη καθώς παρατηρείται συχνά το φαινόμενο εποχικές νεοσυσταθείσες επιχειρήσεις να λειτουργούν για λίγο χρονικό διάστημα και να κλείνουν από την μια μέρα στην άλλη χωρίς να αποδίδουν ούτε ένα ευρώ φόρο.
Εξώδικη επίλυση με έκπτωση 20% έως 80% στις προσαυξήσεις: Θεσπίζεται η δυνατότητα του φορολογούμενου να αναγνωρίσει την ύπαρξη και το ποσό της κύριας οφειλής του σε διάφορα στάδια (μετά την κοινοποίηση της εντολής ελέγχου και πριν από την πρώτη συζήτηση της προσφυγής στο αρμόδιο διοικητικό δικαστήριο) και με αυτό τον τρόπο να μειώσει τις προσαυξήσεις και τα πρόστιμα που του έχουν επιβληθεί σε ποσοστό από 20% έως 80%.
Η ως άνω δυνατότητα θα ασκείται με δήλωση του ίδιου του φορολογούμενου και μέσα στην προθεσμία που υπάρχει για την άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον της ΔΕΔ ή προσφυγής ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων (σε 30 ή σε 60 μέρες αντίστοιχα).
«Συντηρητικές κατασχέσεις»: Όταν η εφορία θεωρεί οτι υπάρχει κίνδυνος να μην εισπράξει θα μπορεί να προχωρά σε… εισπρακτικά μέτρα, δηλαδή κατασχέσεις απο τον οφειλέτη ή από άλλους που τον πληρώνουν. Όπως προβλέπει η σχετική διάταξης «η Φορολογική Διοίκηση, προκειμένου να διασφαλίζει την είσπραξη φόρων, μπορεί, λοιπόν, σε επείγουσες περιπτώσεις ή για να αποτραπεί επικείμενος κίνδυνος για την είσπραξη των φόρων, να προβαίνει πριν από τη λήξη της προθεσμίας καταβολής της οφειλής και χωρίς δικαστική απόφαση, στην επιβολή συντηρητικής κατάσχεσης κινητών, ακινήτων, εμπράγματων δικαιωμάτων σε αυτά, απαιτήσεων και γενικά όλων των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη του Δημοσίου είτε βρίσκονται στα χέρια του είτε στα χέρια τρίτου».
Επιπλέον, εφόσον η Φορολογική Διοίκηση διαπιστώνει μη απόδοση, ανακριβή απόδοση, συμψηφισμό, έκπτωση ή διακράτηση ΦΠΑ, Φόρου Κύκλου Εργασιών , φόρου ασφαλίστρων, παρακρατούμενων, επιρριπτόμενων φόρων, τελών και εισφορών με σκοπό τη μη πληρωμή συνολικά στο Δημόσιο ποσού πάνω από 150.000 ευρώ, καθώς και είσπραξη επιστροφής των παραπάνω φόρων κατόπιν παραπλάνησης της Φορολογικής Διοίκησης με την παράσταση ψευδών γεγονότων ως αληθινών ή με την αθέμιτη παρασιώπηση ή απόκρυψη αληθινών γεγονότων, μπορεί, βάσει ειδικής έκθεσης ελέγχου, να επιβάλλει σε βάρος του υπόχρεου παραβάτη προληπτικά ή διασφαλιστικά του δημοσίου συμφέροντος μέτρα άμεσου και επείγοντος χαρακτήρα.
