THΣ ΑΜΑΛΙΑΣ Γ. ΚΟΥΣΑΔΙΑΝΟΥ-ΔΙΔΑΧΟΥ (*)
Οι φιλόσοφοι ή καλύτερα οι σύγχρονοι στοχαστές, αν και σε αντιπαράθεση με την μηχανιστική σκέψη, δεν θα μπορούσαν ωστόσο να απαξιώσουν την τεχνική πρόοδο. Αντιμετωπίζουν όμως με επιφυλακτικότητα, ακόμα και αυστηρότητα, το ίντερνετ, που εκτός από το θετικό, ας θυμηθούμε πόσο συχνά αποκαλύπτει και το απεχθές έως επικίνδυνο πρόσωπό του, όταν χρησιμοποιείται και διευκολύνει αδίστακτους εκμεταλλευτές (παιδεραστία, ηλεκτρονικές κλοπές, εξευτελισμός ανθρώπων με το ανέβασμα προσωπικών στιγμών τους κλπ.).
Για τους ανθρώπους της διανόησης και της βαθύτερης θεώρησης του κοινωνικού «γίγνεσθαι», μάλλον αποκαρδιωτική εμφανίζεται η εικόνα του σύγχρονου ανθρώπου, του πολιορκημένου από τις ποικίλες ιντερνετικές εκδοχές, του αλλοτριωμένου απ’ αυτές τις ίδιες απαιτήσεις του, του αποξενωμένου τελικά από την ζωντανή ανθρώπινη εγγύτητα.
Το κινητό τηλέφωνο, το τάμπλετ, ο υπολογιστής είναι η προέκταση της ολοένα αυξανόμενης κυριαρχίας του «χεριού» πάνω στον ανθρώπινο «νου». Ο άνθρωπος είναι πια το «χέρι» του! Λες και όλη η νοητική και σωματική του υπόσταση συμπυκνώνεται και συρρικνώνεται στην παλάμη και τα δάχτυλά του, σε μια αναβαθμισμένη θα λέγαμε παραλλαγή της χειρωνακτικής εργασίας!
Έτσι, καθισμένος μπροστά στην οθόνη του, ως άρχοντας των πλήκτρων, μαγεμένος και μεθυσμένος από την εξουσία του, «διατάζει» το σύμπαν να γονατίσει μπροστά του! Η απόλυτη πλάνη! Επειδή στην πραγματικότητα ο άνθρωπος-εφευρέτης έχει υποδουλωθεί στο εργαλείο-εφεύρημά του.
Το οποίο με τη σειρά του, εκμεταλλευόμενο την απληστία του, του υπόσχεται για παράδειγμα μια ζωή αυτοματοποιημένη που, όπως διαφημίζεται από γνωστή εταιρεία, πατώντας ένα πλήκτρο ανοίγουν τα παντζούρια, λειτουργεί η καφετιέρα, ο θερμοσίφωνας, το κλιματιστικό, σβήνουν ακόμα και τα ξεχασμένα αναμμένα φώτα στο εξοχικό!
– Έτσι, αισθανόμενος σαν το χαϊδεμένο παιδί της τεχνολογίας και μέσα σ’ αυτόν τον επίπλαστο ευδαιμονισμό, αδυνατεί να αντιληφθεί ότι του στερείται σταδιακά, μεθοδικά και υποχθόνια η κίνηση, ακόμα και η λειτουργία της μνήμης!
Η πολιορκία του σύγχρονου ανθρώπου συντελείται επίσης και με μια επιπλέον «υπερδύναμη»: αυτήν την επικοινωνίας, με συνεχώς αυξανόμενη επιρροή ακόμα και στην πολιτική. Έτσι αν ερωτηθεί κάποιος σήμερα «ποιος είναι ο πρωθυπουργός;» δεν θα ήταν εξωπραγματικό αν απαντούσε: οι επικοινωνιολόγοι του!
Η μίμηση μιας ακόμα αμερικανόφερτης τακτικής με «αγαπημένο παιδί» της το τικ-τοκ, στο οποίο έχουν υποκύψει και άλλοι αρχηγοί κομμάτων. Τόσο απλά, τόσο επιφανειακά, συνδιαλέγονται με τη νεολαία!
Ο επίλογος αυτής της σύντομης προσέγγισης στην σύγχρονη κατάσταση, δεν μπορεί να είναι ενθουσιαστικός ή ελπιδοφόρος.
Επειδή διαβάζοντας απόσπασμα από τα «Μαθήματα γενικής μεσολογίας» του Γάλλου καθηγητή φιλοσοφίας και διανοούμενου Rejis Debray (που ακολούθησε τον Κάστρο στην Κούβα, τον Τσε Γκεβάρα στη Βολιβία, τον Αλιέντε στη Χιλή και τον Μιτεράν σε ταξίδια του στη Λατινική Αμερική, συνδεόμενος φιλικά με όλους) και παρακολουθώντας την σκέψη του, πανικοβάλλεσαι από το ερεβώδες, το ζοφερό συμπέρασμά του: «Θα έρθει αναμφίβολα η ημέρα που ο άνθρωπος θα βρεθεί έξω από τον εαυτόν του, θα είναι πια ένα ζωντανό αλλά περιττό φυσικό απολίθωμα, ξαπλωμένο μπροστά στις οθόνες ελέγχου του, με ατροφικά χέρια, με πόδια που δεν θα χρησιμεύουν σε τίποτα πια και μ’ έναν αποχαυνωμένο εγκέφαλο. Θα είναι πια ο εξωτερικός κόσμος που έρχεται σ’ αυτόν, μέσα στη γυάλινη σφαίρα του».
Αυτός θα είναι λοιπόν ο άνθρωπος του μέλλοντος;
Πώς να μην θυμηθούμε εδώ με ανείπωτη μελαγχολία τον ποιητή, που γι’ αλλιώτικα ήξερε πως πλάστηκε το «χέρι»: «Για να σου χαρίσω ένα τριαντάφυλλο. Για ν’ αγγίξω τα μαλλιά σου. Μόνο γι’ αυτό. Μόνο γι’ αυτό θάθελα να μη μου κόψουν τα χέρια» (Νίκος Καρύδης).
– Και πώς, πώς να μην συμφωνήσουμε…
(*) Πτυχιούχος Φιλοσοφίας – Συγγραφέας
