Ενώ τα στοιχεία από τις ληξιαρχικές αρχές δείχνουν ότι το 2024 θα είναι χρονιά νέου αρνητικού ρεκόρ όσον αφορά τον αριθμό των γεννήσεων, η κυβέρνηση αναζητεί τα μέτρα εκείνα που θα ενισχύσουν την πολιτική του «ενός ακόμη παιδιού».
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, με ορατό τον κίνδυνο το 2024 φέτος να γεννηθούν για πρώτη φορά στην Ιστορία λιγότερα από 70.000 μωρά –μόλις 28.500 γεννήσεις έχουν καταγραφεί στο 5μηνο– η πολιτεία θέλει να τείνει χείρα βοηθείας σε οικογένειες που έχουν ήδη παιδιά και να τους δώσει ισχυρά κίνητρα για να κάνουν ακόμη ένα. Στο τραπέζι, η αύξηση του επιδόματος τέκνων που παραμένει καθηλωμένο εδώ και πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα να έχει χάσει μέρος της αξίας του από τον πληθωρισμό, η περαιτέρω ενίσχυση των εκπτώσεων φόρου για τους γονείς με παιδιά, η παροχή ισχυρών φορολογικών κινήτρων στις επιχειρήσεις για να εξασφαλίσουν διευκολύνσεις στους εργαζόμενους γονείς, η προνομιακή μεταχείριση των πολυμελών οικογενειών στα προγράμματα απόκτησης στέγης, αλλά και η παροχή περισσότερων προνομίων στους τρίτεκνους.
Συνεχής μείωση
To στίγμα των κυβερνητικών προθέσεων έδωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός σε πρόσφατη ομιλία του για το δημογραφικό. Η αρμόδια υπουργός Οικογένειας Σοφία Ζαχαράκη, αλλά και το οικονομικό επιτελείο που φέρει την ευθύνη για την «τιμολόγηση» των νέων πολιτικών, έχουν λάβει κατεύθυνση να προτείνουν πολιτικές που θα δώσουν κίνητρο απόκτησης ενός ακόμη παιδιού.
Το επιχείρημα είναι ότι όσοι έχουν ήδη βιώσει τη χαρά του να είναι γονείς, είναι πιο εύκολο να μπουν στη διαδικασία απόκτησης ακόμη ενός παιδιού συγκριτικά με αυτούς που για διάφορους λόγους μεταθέτουν την απόφαση για αργότερα. Το ζητούμενο είναι οι πολιτικές που θα υιοθετηθούν να αρχίσουν να αποδίδουν άμεσα ώστε, τουλάχιστον, να σταματήσει η ραγδαία πτώση των γεννήσεων. Δεδομένου ότι η κάμψη είναι συνεχής τα τελευταία 13 χρόνια, πλέον υπάρχει ο κίνδυνος να περάσει η χώρα σε φάση ευρύτερου ανασχεδιασμού με αλλαγές στη χωροθέτηση σχολείων, επανατοποθετήσεις εκπαιδευτικών κ.λπ.
Τα σχέδια είναι ήδη πάνω στο τραπέζι και οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν μέσα στο καλοκαίρι, με γνώμονα πάντοτε και τις δημοσιονομικές αντοχές της χώρας. Ποια είναι αυτά τα σενάρια;
1. Αύξηση του επιδόματος τέκνων για όσους έχουν πάνω από ένα παιδί με υψηλότερο ποσοστό σε σχέση με αυτούς που έχουν ένα παιδί. Το επίδομα τέκνων έχει χάσει μεγάλο μέρος της αξίας του από τον πληθωρισμό των τελευταίων ετών, ενώ το Δημόσιο έχει εξοικονομήσει αρκετούς πόρους από τη μείωση των δικαιούχων (σ.σ. και λόγω μειωμένων γεννήσεων και λόγω ονομαστικής αύξησης εισοδημάτων και λόγω τεκμηρίων). Αυτοί οι πόροι που έχουν εξοικονομηθεί εξετάζεται πώς θα ανακατανεμηθούν ώστε να αυξηθεί αισθητά το επίδομα τέκνων. Η Ελλάδα υστερεί στην επιδοματική πολιτική των παιδιών και αυτό αποτυπώνεται έντονα και στις έρευνες του ΟΟΣΑ, όπου η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις.
2. Παροχή περισσότερων κινήτρων στα προγράμματα κάλυψης στεγαστικών αναγκών. Μπροστά μας έχουμε την επόμενη φάση του προγράμματος «Σπίτι μου» και εξετάζεται τα κριτήρια (εισοδηματικά και περιουσιακά, πέραν των ηλικιακών) να προσαρμοστούν με τέτοιο τρόπο ώστε να ευνοηθούν οι οικογένειες με περισσότερα μέλη. Στο τραπέζι και η κλιμάκωση των ποσοστών επιδότησης των τόκων βάσει οικογενειακής σύνθεσης.
3. Περαιτέρω παρέμβαση στην έκπτωση φόρου εισοδήματος. Σχετικό βήμα έγινε από τις αρχές του χρόνου και η όποια νέα αύξηση απαιτεί δημοσιονομικό χώρο. Ωστόσο, η διαφορά του φόρου που πληρώνει μια τετραμελής οικογένεια που έχει μόνο μία πηγή εισοδήματος σε σχέση με έναν εργένη παραμένει πολύ μικρή στην Ελλάδα συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
4. Υιοθέτηση φορολογικών κινήτρων στις επιχειρήσεις (και εργοδότες γενικότερα) προκειμένου να ενισχύσουν τις οικογένειες. Πρόσφατη πρωτοβουλία για δημιουργία παιδικών σταθμών εντός των μεγάλων επιχειρήσεων απέτυχε και τώρα αναζητούνται εναλλακτικές λύσεις για να εξασφαλίζεται η φύλαξη των παιδιών, ώστε οι γονείς να μπορούν να συνεχίζουν να εργάζονται.
5. Κινήσεις στην κατεύθυνση της εξίσωσης των δικαιωμάτων των τριτέκνων με τους πολύτεκνους. Πλήρης εξίσωση άμεσα δεν αναμένεται να υπάρξει λόγω δημοσιονομικού κόστους, ωστόσο, ειδικά στις «θεσμικές» διαφορές αναμένεται να γίνουν αρκετά βήματα.
6. Παρεμβάσεις για την παροχή της δυνατότητας και στα δύο μέλη του ζευγαριού να παραμένουν στην αγορά εργασίας.
Η εισοδηματική κατάσταση
Μόλις το ένα στα πέντε νοικοκυριά της χώρας έχει στις… τάξεις του ανήλικο παιδί ή και ενήλικο το οποίο εξακολουθεί να θεωρείται προστατευόμενο μέλος. Το συμπέρασμα προκύπτει από την επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων. Σε σύνολο 6,5 εκατομμυρίων δηλώσεων, προστατευόμενα τέκνα –εκτιμώνται σε περίπου 2,2 εκατομμύρια– έχουν 1,32 εκατομμύριο: μόλις στο 9,5% των κοινών δηλώσεων εμφανίζεται ένα παιδί, στο 8,6% δύο, ενώ το 1,76% έχει τρία παιδιά και το 0,37% από τρία και πάνω. Οσον αφορά την εισοδηματική κατάσταση των γονέων, αποτυπώνονται τα εξής:
1. Στις οικογένειες με ένα παιδί, το 35% του συνόλου δηλώνει οικογενειακό εισόδημα έως 10.000 ευρώ, ενώ το 28,58% έως 20.000 ευρώ. Από 20.000 έως 50.000 ευρώ δηλώνουν οι 3 στους 10.
2. Στις οικογένειες με δύο παιδιά ισχύουν αντίστοιχα ποσοστά. Ποσοστό 28,65% έως 10.000 ευρώ, ποσοστό 27% έως 20.000 ευρώ και 35,56% από 20 έως 50.000 ευρώ.
. Στους τρίτεκνους, ο ένας στους τρεις δηλώνει εισόδημα μέχρι 10.000 ευρώ, το 27% από 10.000 έως 20.000 ευρώ και το 32,5% από 20 έως 50.000 ευρώ.
Η «χαρτογράφηση» με βάση τα εισοδήματα των οικογενειών με παιδιά κρίνεται απαραίτητη, τόσο για να μελετηθεί η βοήθεια που θα προσφέρει πιθανή αύξηση της έκπτωσης φόρου (σ.σ. αυτοί που δηλώνουν πολύ χαμηλό εισόδημα προφανώς δεν θα βοηθηθούν καθόλου) αλλά και η διαμόρφωση των εισοδηματικών κριτηρίων με τέτοιο τρόπο ώστε να μη χάνονται τα βασικά βοηθήματα που προσφέρει η πολιτεία.
