Κατά τη διάρκεια της στρωματογραφικής ανασκαφής και των εργασιών μετατόπισης της φουλόνικας (σ.σ. αρχαίο πλυσταριό) που βρέθηκαν στο χώρο της υπόγειας διάβασης της Piazza Pia στη Ρώμη, βρέθηκαν τα ερείπια μιας ενδιαφέρουσας δομής, η οποία έβλεπε στη δεξιά όχθη του ποταμού Τίβερη.
Πρόκειται για μια δομή που αποτελείται από έναν τοίχο από μπλοκ. Πίσω του ήταν χτισμένη μια κιονοστοιχία, από την οποία σώζονται μόνο τα θεμέλια και υπάρχει μια μεγάλη ανοιχτή περιοχή διαμορφωμένη ως κήπος.
Πρόκειται επομένως για τον Καλιγούλα, γιο του Γερμανικού και της δεύτερης εξαδέλφης του, Αγριππίνας της Πρεσβύτερης. Ο Καλιγούλας κυβέρνησε την ρωμαϊκή αυτοκρατορία από το 37 έως το 41 μ.Χ.
Το εύρημα θα μπορούσε επίσης να έχει μια ενδιαφέρουσα συσχέτιση με τις αρχαίες λογοτεχνικές πηγές. Ένα απόσπασμα από την Πρεσβεία προς τον Γάιο (Legatio ad Gaium) που έγραψε ο Φίλων ο Αλεξανδρινός, ένας Εβραίος ιστορικός από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, αφηγείται πώς ο Καλιγούλας δέχθηκε την αντιπροσωπεία των Αλεξανδρινών Εβραίων ακριβώς στον «Κήπο της Αγριππίνας» (Horti of Agrippina), έναν τεράστιο κήπο με θέα στον Τίβερη, που χώριζε τον ποταμό από μια μεγαλειώδη στοά.
Στόχος της πρεσβείας ήταν να παρουσιάσει στον αυτοκράτορα τις δυσκολίες και την κρίση που είχε πλήξει την εβραϊκή κοινότητα της Αλεξάνδρειας στις σχέσεις της με τον ελληνο-αλεξανδρινό πληθυσμό: μια κρίση που είχε εκδηλωθεί με βία, ταραχές και επεισόδια θρησκευτικής μισαλλοδοξίας.
Ωστόσο ο Καλιγούλας, ένας αυτοκράτορας που αντλούσε έμπνευση από τις ανατολικές θεοκρατίες και ήταν υπερασπιστής του ελληνικού στοιχείου της Αλεξάνδρειας, απέρριψε τα αιτήματα.
Γιατί ενθουσιάστηκαν οι αρχαιολόγοι
Η ομοιότητα μεταξύ των ερειπίων που ανακαλύφθηκαν και της περιγραφής του Αλεξανδρινού ιστορικού υποδηλώνει την ταύτιση του χώρου των ανασκαφών στην Piazza Pia ως τον τόπο της συνάντησης αυτής.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον Αλέσιο ντε Κριστοφάρο, η επιγραφή του μολύβδινου υδραυλικού σωλήνα έχει αξιοσημείωτη ιστορική σημασία για διάφορους λόγους. Πρώτον, επιβεβαιώνει ότι η ανασκαφή της Piazza Pia βρίσκεται εντός της περιοχής του «Κήπου της Αγριππίνας» της Πρεσβύτερης, μητέρας του Καλιγούλα.
Επίσης από ανασκαφές στις αρχές του περασμένου αιώνα πάλι στην Piazza Pia προέρχονται και άλλοι ενεπίγραφοι μολύβδινοι σωλήνες, με το όνομα της Ιουλίας Αυγούστα προγιαγιάς του Καλιγούλα και μητέρας του Γερμανικού. Είναι πιθανό, επομένως ο Γερμανικός να κληρονόμησε αρχικά αυτή την πολυτελή κατοικία και στη συνέχεια, μετά τον θάνατό του να πέρασε στην σύζυγό του Αγριππίνα την πρεσβύτερη και αργότερα στον γιο τους, τον αυτοκράτορα Καλιγούλα.
Η ανασκαφή έφερε επίσης στο φως μια σημαντική σειρά από τούβλα Campana, μορφοποιημένα κεραμικά τούβλα που χρησιμοποιούνται για τη διακόσμηση της οροφής, με ασυνήθιστες μυθολογικές σκηνές, που επαναχρησιμοποιήθηκαν ως καλύμματα για τους υπονόμους της φουλόνικα. Αρχικά θεωρείται πιθανό να κατασκευάστηκαν για να καλύψουν κάποια κατασκευή στον κήπο, ίσως την ίδια στοά.
