«Πείτε μου πώς θα βγω πιο γρήγορα στη σύνταξη εξαγοράζοντας πλασματικά χρόνια αφού έτσι κι αλλιώς θα συνεχίσω να δουλεύω αξιοποιώντας το νέο καθεστώς για τους εργαζόμενους συνταξιούχους».
Αυτή είναι η πιο δημοφιλής ερώτηση στα συμβουλευτικά γραφεία που ειδικεύονται στα συνταξιοδοτικά θέματα. Οι αιτήσεις συνταξιοδότησης φαίνεται να ξεπερνούν και φέτος τις 200.000 και ένας από τους βασικούς λόγους είναι η δυνατότητα που δίνει ο νέος νόμος στους συνταξιούχους να συνεχίσουν να εργάζονται χωρίς να υφίστανται περικοπή της σύνταξής τους. Η χρονιά, όπως εκτιμά ο ΕΦΚΑ, θα κλείσει με 209.000 αιτήσεις τη στιγμή που το ρεκόρ των αιτήσεων (212.000) σημειώθηκε το 2021.
Ο αριθμός των συνταξιούχων που δήλωσαν στην ειδική πλατφόρμα του ΕΦΚΑ ότι εργάζονται ξεπέρασε κάθε προσδοκία.
Τα στελέχη του ΕΦΚΑ εικάζουν ότι το μεγαλύτερο πλήθος είναι συνταξιούχοι που ανέλαβαν τώρα εργασία, ενώ ένα μικρότερο ποσοστό είναι συνταξιούχοι οι οποίοι μέχρι πρότινος εργάζονταν στη μαύρη οικονομία. Αυτό βεβαίως δεν θα αποσαφηνιστεί ποτέ αφού η μαύρη οικονομία δεν είναι συνδεδεμένη με την ΑΑΔΕ!
Και στις δύο περιπτώσεις ένας μεγάλος αριθμός πολιτών ενεργοποιήθηκε αξιοποιώντας το ισχύον καθεστώς, σύμφωνα με το οποίο οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι δεν υφίστανται περικοπή της σύνταξής τους. Αντ’ αυτού, αν είναι μισθωτοί, καταβάλλουν πόρο 10% επί των αποδοχών τους στον ΕΦΚΑ, ενώ, αν είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, καταβάλλουν εισφορές προσαυξημένες κατά 50%. Εκτός από την αύξηση του εισοδήματος των συνταξιούχων, αυτή η απρόσμενη πηγή εσόδων θα ενισχύσει, όπως φαίνεται, κατά 400 εκατ. ευρώ ετησίως τα ταμεία του ΕΦΚΑ.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, σύμφωνα με το σενάριο (το πολύ αισιόδοξο) που προοριζόταν για το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ), στην περίπτωση όπου οι δηλώσεις έφταναν στις 100.000, το κέρδος για τον ΕΦΚΑ θα ανερχόταν σε 200 εκατ. ετησίως μόνο όσον αφορά τον πόρο 10%. Επομένως, με τα νέα δεδομένα τα έσοδα οδεύουν προς διπλασιασμό. Εκτός όμως από την ενίσχυση των εσόδων, ο μεγάλος αριθμός των δηλωμένων εργαζόμενων συνταξιούχων δίνει σήμα ότι επανήλθε μέρος του πληθυσμού στην αγορά εργασίας, στόχο που έχει θέσει η κυβέρνηση προκειμένου να συγκρατηθεί η απώλεια του εργατικού δυναμικού και να καλυφθούν οι κενές θέσεις εργασίας.
Το θέμα έχει διπλή όψη, καθώς από τη μία ενισχύεται η αγορά εργασίας και από την άλλη αυξάνονται οι αιτήσεις συνταξιοδότησης και συνεπώς η συνταξιοδοτική δαπάνη. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να περιοριστεί η μαζική συνταξιοδότηση σε συνδυασμό με τη συγκράτηση του εργατικού δυναμικού εντός της αγοράς. Πώς θα γίνει αυτό;
Ενα από τα σχέδια που βρίσκονται στο τραπέζι της νέας υπουργού Εργασίας Νίκης Κεραμέως είναι ο εξορθολογισμός της εξαγοράς πλασματικών ετών ώστε να επιτευχθεί ισονομία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αλλά και να δυσκολέψει σε έναν βαθμό η πρόωρη έξοδος προς τη συνταξιοδότηση.
Υπενθυμίζουμε ότι στις προτάσεις της Εκθεσης Πισσαρίδη, στο πλαίσιο της κατάργησης των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, συμπεριλαμβανόταν και εισήγηση για τον περιορισμό της δυνατότητας εξαγοράς πλασματικών ετών.
To νέο σύστημα εξαγοράς πλασματικού χρόνου ασφάλισης που επεξεργάζεται το υπουργείο Εργασίας προβλέπει τη θέσπιση πλαφόν με δυνατότητα εξαγοράς έως και 5 ετών από 7 που ισχύει σήμερα στον ιδιωτικό τομέα και έως και 12 στο Δημόσιο. Αυτή η αλλαγή οδηγεί σε έμμεση αύξηση των ορίων ηλικίας, η οποία έτσι κι αλλιώς θα είναι αναπόφευκτη μετά το 2027 εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής.
Τα βασικά είδη πλασματικού χρόνου είναι η στρατιωτική θητεία, ο πλασματικός χρόνος σπουδών, ο πλασματικός χρόνος τέκνων, ο χρόνος επιδοτούμενης ανεργίας και ο χρόνος επιδοτούμενης ασθένειας. Ο χρόνος επιδοτούμενης ανεργίας και ο χρόνος επιδοτούμενης ασθένειας αναγνωρίζονται δωρεάν και γι’ αυτό τον λόγο δεν υπολογίζονται για την ανταποδοτική σύνταξη παρά μόνο για τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων και των συνολικών χρόνων της εθνικής σύνταξης.
Με λίγα λόγια, οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να αναγνωρίσουν έως και 5 έτη με απλές διαδικασίες, χωρίς να απαιτείται η προσκόμιση εγγράφων για σπουδές, στρατό και ιατρικά πιστοποιητικά. Για παράδειγμα, με το ισχύον σύστημα ζητούν από μέλη του ΤΣΜΕΔΕ και του δικηγορικού συλλόγου να προσκομίσουν βεβαίωση σπουδών, κάτι που ξεπερνάει κάθε λογική.
Επισημαίνουμε -και αυτή είναι μια σημαντική διαφορά μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα η οποία θα καταργηθεί- ότι στο Δημόσιο ο χρόνος των παιδιών υπολογίζεται ξεχωριστά, με αποτέλεσμα οι υπάλληλοι να έχουν τη δυνατότητα επάνω στα 7 πλασματικά έτη να προσθέσουν και τα πλασματικά έτη λόγω τέκνων που είναι 1 έτος για το πρώτο παιδί, 3 έτη με δύο παιδιά και 5 έτη για τρία και άνω.
Η 5ετία θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να θεμελιωθεί δικαίωμα πλήρους σύνταξης με 40 έτη ασφάλισης και όριο ηλικίας το 62ο έτος. Αυτό σημαίνει ότι δύσκολα θα μπορέσει ο ασφαλισμένος να αποχωρήσει νωρίτερα με τη βοήθεια της εξαγοράς.
Κομβικό σημείο της αναγνώρισης που πιθανότατα θα καταργηθεί είναι η αναδρομική αναγνώριση πλασματικού χρόνου για να κατοχυρωθεί συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τις προϋποθέσεις χρόνου ασφάλισης τις χρονιές 2010-2012. Για παράδειγμα, ένας πατέρας δημόσιος υπάλληλος πρέπει να έχει κατοχυρώσει και με την αναγνώριση πλασματικών ετών 25 χρόνια ασφάλισης το 2011 προκειμένου να βγει στη σύνταξη φέτος στα 58,5 έτη. Επίσης, ένας εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα χρειάζεται να προσθέσει 3-4 πλασματικά έτη για να πιάσει το όριο των 40 ετών ασφάλισης και να βγει στη σύνταξη στα 62.
