Μετά το κενό που προκάλεσε στους παιδιατρικούς εμβολιασμούς ρουτίνας η πανδημία, ξεκίνησε μια παγκόσμια προσπάθεια αναπλήρωσης των χαμένων δόσεων με τίτλο «Το μεγάλο catch up».
Αποκάλυψη σοκ από ΠΟΥ και Unicef
Ωστόσο, παρότι η επιχείρηση ξεκίνησε με ούριο άνεμο, μειώθηκε η ταχύτητα των παιδιατρικών εμβολιασμών το 2023, με συνέπεια, κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τη UNICEF, 2,7 εκατ. επιπλέον παιδιά να είναι μη επαρκώς εμβολιασμένα σε σύγκριση με το 2019 (δηλαδή την προ πανδημίας εποχή). Τα ευρήματα αυτά βοηθούν να υπολογιστεί η παγκόσμια εμβολιαστική κάλυψη (WUENIC) με τη διενέργεια εμβολιασμών έναντι 14 λοιμωδών νοσημάτων. Όπως επισημαίνει η εκτελεστική διευθύντρια της UNICEF Catherine Russell, πολλές χώρες εξακολουθούν να αφήνουν μεγάλο αριθμό παιδιών εκτός εμβολιαστικής κάλυψης. Ο μεγαλεπήβολος στόχος είναι έως το 2030 ο αριθμός των παιδιών που δεν θα έχουν λάβει καμία δόση εμβολίου (zero dose) να περιοριστεί στα 6,5 εκατ. λιλιπούτειων. «Για να κλείσουμε το κενό στην ανοσοποίηση των ανηλίκων (και όχι μόνο), που μας κληροδότησε η πανδημία, απαιτείται μια παγκόσμια συντονισμένη προσπάθεια με τη συμμετοχή όλων των stake holders, ώστε κάθε παιδί να εμβολιαστεί επαρκώς και να ενδυναμωθούν τα συστήματα υγείας, υπογραμμίζει η επικεφαλής της UNICEF. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα ευρήματα, ο αριθμός των παιδιών που έχουν λάβει τρεις δόσεις του εμβολίου για διφθερίτιδα, τέτανο και κοκκύτη (DTP) κόλλησε στο 84%. Αυτός ο αριθμός αποτελεί τον παγκόσμιο δείκτη ανοσοποίησης και το συγκεκριμένο ποσοστό αντιστοιχεί σε 108 εκατ. παιδιά. Ωστόσο, ο αριθμός των παιδιών που δεν έλαβαν ούτε μία δόση αυτού του εμβολίου αυξήθηκε από 13,9 εκατ. παιδιά το 2022, σε 14,5 εκατ. παιδιά το 2023.
Μειωμένη πρόσβαση
Τουλάχιστον το 50% των ανεμβολίαστων παιδιών ζουν σε 31 χώρες με εύθραυστα περιβάλλοντα, που πλήττονται από ακραία καιρικά φαινόμενα και εμπόλεμες συρράξεις, με συνέπεια να αντιμετωπίζουν μειωμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και παράλληλα επισιτιστική ανασφάλεια. Επιπλέον, 6,5 εκατ. παιδιά δεν έκαναν την 3η δόση του εμβολίου DTP που είναι απαραίτητο για τη διασφάλιση της υγείας τους στη βρεφική και νηπιακή ζωή. Θυμίζουμε ότι ο κοκκύτης έχει υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα στα βρέφη, και στην πατρίδα μας τον τελευταίο χρόνο χάσαμε δύο βρέφη από κοκκύτη, τα οποία δεν ήταν εμβολιασμένα, ενώ ανεμβολίαστες ήταν και οι μητέρες τους.
Επιδημικές εξάρσεις
Τα ευρήματα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της UNICEF δείχνουν ξεκάθαρα ότι ο παιδιατρικός εμβολιασμός ρουτίνας έναντι της ιλαράς τράβηξε χειρόφρενο, με συνέπεια 35 εκατ. παιδιά να είναι ανεπαρκώς ή μη εμβολιασμένα. Το 2023 μόνο 83% του παγκόσμιου παιδικού πληθυσμού έλαβε την 1η δόση του εμβολίου έναντι της ιλαράς, ενώ την ίδια στιγμή αυξήθηκε το ποσοστό των παιδιών που έλαβε τη 2η δόση, αγγίζοντας το 74%. Ωστόσο, επειδή η ιλαρά είναι άκρως μεταδοτική απαιτείται εμβολιαστική κάλυψη 95% και άνω, για να αποφεύγονται οι επικίνδυνες επιδημικές εξάρσεις που προκαλούν αναίτια νοσηρότητα και θνητότητα. Την τελευταία 5ετία επιδημικές εξάρσεις ιλαράς καταγράφηκαν σε 103 χώρες, όπου ζει το 75% των νηπίων της υφηλίου. Στις χώρες που υπήρξαν οι επιδημικές εξάρσεις, η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη για την ιλαρά (80% ή ακόμα χαμηλότερη) καταγράφηκε ως ο ένοχος παράγοντας. Στον αντίποδα, σε 91 χώρες που διατηρούν πολύ υψηλή εμβολιαστική κάλυψη για την ιλαρά δεν καταγράφηκαν εξάρσεις.
«Οι εξάρσεις της ιλαράς χτυπούν πρώτα τους πιο ευάλωτους (βρέφη, νήπια, ηλικιωμένους, άτομα με συννοσηρότητες) και αποτελούν σήμα κινδύνου χαμηλής ανοσοποίησης στον γενικό πληθυσμό», εξηγεί ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Αύξηση στην κάλυψη των κοριτσιών με το εμβόλιο HPV
Στα πρόσφατα ευρήματα υπάρχουν και ενθαρρυντικά στοιχεία, όπως το ότι αυξήθηκε η εμβολιαστική κάλυψη των κοριτσιών με το εμβόλιο HPV ειδικά στις 57 χώρες που υποστηρίζονται από τη συμμαχία για τα εμβόλια GAVI. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των κοριτσιών που έλαβαν τουλάχιστον μία δόση του εμβολίου HPV έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων 9 μορφών unisex καρκίνων (όπως ο καρκίνος του τραχήλου -λαιμού- και της κεφαλής, του οισοφάγου, του λάρυγγα, του φάρυγγα κ.τ.λ.) αυξήθηκε από 20% το 2022 σε 27% το 2023.
Ωστόσο, παρότι περισσότερα κορίτσια εμβολιάζονται κατά του HPV σε ολόκληρο τον κόσμο και στις αναπτυσσόμενες χώρες -χάρη στην προσπάθεια που καταβάλλει η Συμμαχία GAVI-, είμαστε πολύ μακριά από τον στόχο της επίτευξης του 90% εμβολιαστικής κάλυψης, προκειμένου να εξαλείψουμε τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Σε διεθνές επίπεδο βρισκόμαστε στο 56% της εμβολιαστικής κάλυψης των κοριτσιών στις χώρες υψηλού εισοδήματος και στο 23% στις χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος.
Μια παγκόσμια δημοσκόπηση σε 400.000 νεαρούς χρήστες της πλατφόρμας της UNICEF αποκαλύπτει ότι τουλάχιστον το 75% δεν γνωρίζει τι είναι και γιατί ευθύνεται ο ιός HPV. Μόλις ενημερωθούν γι’ αυτό, το 52% των χρηστών απαντάει ότι θέλει να κάνει το εμβόλιο, αλλά το 41% δεν έχει πρόσβαση λόγω οικονομικών δυσχερειών, ενώ το 34% των χρηστών δεν το βρίσκει διαθέσιμο. Θυμίζουμε ότι στην πατρίδα μας το εν λόγω εμβόλιο χορηγείται δωρεάν σε αγόρια και κορίτσια έως και 18 ετών, και ότι, έστω και με αργή ταχύτητα, καταγράφεται πρόοδος στον τομέα του HPV εμβολιασμού στα κορίτσια αλλά και στα αγόρια.
