Την περυσινή κακή εικόνα με τη μάχη της πετσέτας επιχειρεί φέτος να εξωραΐσει υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και να μπει μια τάξη στο χάος που υπήρχε στις παραλίες.
Ετσι, ενεργοποίησε τη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας, έβγαλε τις πολύπαθες Κτηματικές Υπηρεσίες του Δημοσίου από τα γραφεία, έστησε πλατφόρμα όπου γίνονται ηλεκτρονικά πλέον όλοι οι διαγωνισμοί παραχώρησης και δημιούργησε και την ειδική εφαρμογή καταγγελιών MyCoast, που μπήκε στα κινητά των Ελλήνων και ξένων τουριστών, προκαλώντας το ενδιαφέρον δημοσιογραφικών δικτύων που μεταδίδουν ρεπορτάζ σε όλο τον κόσμο για την τεράστια κινητοποίηση του κράτους.
Ενώ όμως πέρυσι δόθηκε μάχη για να μπορούν να βρίσκουν λίγο χώρο οι λουόμενοι για να απλώσουν την πετσέτα τους, φέτος γίνεται μάχη για να βρουν… ένα αναψυκτικό και μία θέση σε ξαπλώστρα!
Ειδικά στις πολύ μικρές σε έκταση παραλίες, αλλά και σε πολλές κοσμοπολίτικες που κατακλύζονται κάθε χρόνο από χιλιάδες λουόμενους (π.χ. σε Μύκονο, Μήλο κ.α.) οι ομπρελοξαπλώστρες που υπήρχαν πέρυσι εξαφανίστηκαν και δεν προβλέπεται να μπουν ούτε τον Αύγουστο, οπότε τελειώνει η καλοκαιρινή σεζόν.
Παραλίες-φιλέτα κινδυνεύουν έτσι να μείνουν άδειες από ξαπλώστρες όλο το καλοκαίρι, είτε επειδή κρίθηκαν ασύμφορες από τους επίδοξους αναδόχους, είτε διότι οργανωμένα συμφέροντα έβαλαν σε εφαρμογή μεγάλα μέσα και σαμποτάρουν τους διαγωνισμούς πετώντας λίγα χρήματα για να τους «πιστολιάζουν» ώστε να βγαίνουν άγονοι και άκυροι!
Παρενέργειες
Παρεπόμενο ήταν ότι από την πλήρη ασυδοσία που υπήρχε μέχρι πέρυσι στις παραλίες φέτος έμειναν πολλές χωρίς ξαπλώστρες και με χώρο μόνο για ψάθες και πετσέτες! Παρενέργειες όμως δεν προκαλούν μόνο οι αυστηροί έλεγχοι ή η καθυστέρηση διεξαγωγής των ηλεκτρονικών δημοπρασιών, αλλά και οι επιχειρηματικές κόντρες ή τα ισχυρά τοπικά συμφέροντα που υπεισέρχονται στους διαγωνισμούς τορπιλίζοντας τις διαδικασίες παραχώρησης και τήρησης των κανόνων.
Οι λόγοι είναι πολλοί και όχι τόσο απλοί:
– Στις παραλίες που παραχωρήθηκαν επιτυχώς, οι λουόμενοι βρίσκουν τις μισές ξαπλώστρες από πέρυσι, γιατί με τους νέου τύπου ελέγχους (με drones,την εφαρμογή MyCoast, βαριά πρόστιμα ή λουκέτα) περιορίστηκαν οι υπερβάσεις και καταπατήσεις χώρων από τους ανάδοχους.Για την πρώτη χρονιά εφαρμογής του νέου μοντέλου εκμετάλλευσης των παραλιών από ιδιώτες, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών είχε ως στόχο να προλάβει να διεξαγάγει 1.270 δημοπρασίες παραλιών, με βάση τις παραχωρήσεις που υπήρχαν πέρυσι. Τελικά ξεπέρασαν τις 1.850, δηλαδή προσφέρθηκαν 600 παραπάνω από πέρυσι! Το κράτος εισπράττει έτσι πολλαπλάσια έσοδα από παραλίες που μέχρι πέρυσι του απέφεραν ελάχιστα.Από την άλλη, όμως, οι επιχειρηματίες που κλήθηκαν να δώσουν διπλάσια, τριπλάσια ή και δεκαπλάσια μισθώματα για να έχουν ίδιες ή λιγότερες ξαπλώστρες από όσες έβαζαν παλεύουν να τα βγάλουν πέρα περιορίζοντας ομπρελοκαθίσματα και αφήνοντας λιγότερες θέσεις για τους πελάτες τους. Το πρόβλημα είναι πιο έντονο σε μικρής έκτασης παραλίες όπου η έκταση παραχώρησης επιτρέπει ελάχιστο αριθμό ομπρελοξαπλωστρών για εκμετάλλευση.
Και αυτό σε μια περίοδο όπου ο τουρισμός έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο και οι δημοτικές αρχές καλούν με μηνύματα τους κατοίκους να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους, γιατί δεν χωράνε να μετακινηθούν οι τουρίστες!
Επιπλέον, 150-200 διαγωνισμοί παραχώρησης απέβησαν άγονοι. Κάποιες φορές δεν αναδεικνυόταν ανάδοχος, άλλες φορές δεν εμφανιζόταν ο πλειοδότης να υπογράψει τα συμβόλαια ή δεχόταν ενστάσεις και πιέσεις από ανταγωνιστές για να αποσυρθεί, ενώ άλλοι δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις ενώ είχαν επιλεγεί ήδη ως προτιμητέοι ανάδοχοι.
«Χάσαμε την ξαπλώστρα»
Επιχειρηματίες ισχυρίζονται ότι «οι διαδικασίες άργησαν», «χάθηκε χρόνος από την τουριστική σεζόν» ή κρίθηκε «ασύμφορο» το τίμημα για πολύ μικρό αριθμό ομπρελών ανά παραχώρηση. Από την άλλη, στο υπουργείο Οικονομικών τονίζουν ότι μισθώματα άλλων εποχών, της τάξεως των 1.000, 2.000 και 4.000 ευρώ τον χρόνο (σεζόν), θεωρούνται μάλλον ευτελή για εκτάσεις 300-500 τ.μ. σε περιοχές-φιλέτα που προσελκύουν πλήθη τουριστών.Με αποτέλεσμα, π.χ.:
– Σε κάποιες από τις μεγαλύτερες παραλίες της Μήλου, όπως στην Αγία Κυριακή ή τον Μύτακα, να μην υπάρχουν ξαπλώστρες.
Πέρυσι οι κριτικές επισκεπτών στο TripAdvisor έλεγαν για την Αγία Κυριακή: «Φοβερή θάλασσα, απλά 30 ευρώ το σετ οι ξαπλώστρες, νομίζω, είναι υπερβολή! Συν 10 ευρώ δύο καφέδες! Οπως και να έχει, πέντε μέρες που θα μείνουμε στο νησί, θα το απολαύσουμε!». Φέτος όμως γράφουν: «Δεν υπάρχουν ξαπλώστρες, φέρτε ομπρέλα»!
– Στη Ρόδο να θυμίζει έρημη γη πια, η παραλία της Αγίας Μαρίνας που έγινε διάσημη για τις παράνομες ξαπλώστρες μέσα στη θάλασσα, οι οποίες αφαιρέθηκαν και η επιχείρηση έκλεισε για τις κατά συρροήν παραβάσεις των όρων σύμβασης παραχώρησης του αιγιαλού.
– Στην Τήνο, στην παραλία του Αγίου Σώστη, οι ξαπλώστρες να μη λειτουργούν φέτος.
Σε άλλες περιπτώσεις, οι ξαπλώστρες περιορίστηκαν μεν, όχι όμως και ο πόλεμος για μια θέση στον ήλιο, τόσο στο MyCoast όσο και σε εφαρμογές δικτύωσης.
Για παράδειγμα, για παραλίες μικρής έκτασης όπως της Καλογριάς στη Στούπα Μεσσηνίας, κριτικές που διαβάζονται σε όλον τον κόσμο γράφουν: «Ωραία θάλασσα, αλλά μέχρι εκεί. Στο ένα μαγαζί ζητάνε για τις ομπρέλες από 40-70 ευρώ και στο άλλο δωρεάν οι ξαπλώστρες με ελάχιστη κατανάλωση 20 ευρώ κατά άτομο. Πρώτη και τελευταία φορά που επισκέπτομαι το μέρος. Εννοείται πως δεν κάτσαμε στις ξαπλώστρες, αλλά με δικιά μας ομπρέλα». «Η παραλία είναι πολύ μικρή και σχεδόν γεμάτη με οργανωμένες ξαπλώστρες και χρέωση 15, 12 και 10 ευρώ. Αν και πήγαμε καθημερινή, ήταν γεμάτη κόσμο». «My Coast: Πρώτη φορά μια σωστή εφαρμογή από κυβέρνηση, για να βρίσκεις γρήγορα αν έχει γίνει καταπάτηση παραλίας από ξαπλώστρες».
Τα στοιχεία
Πρακτικά, σχεδόν 20% ή 1 στις 5 ξαπλώστρες που υπήρχαν διαθέσιμες πέρυσι φέτος χάθηκε. Αυτό προκύπτει αν υπολογίσει κανείς ότι μέχρι πέρυσι λειτουργούσαν (νόμιμα ή παράνομα) πάνω από 2.000 σημεία ομπρελοκαθισμάτων και παράκτιων εμπορικών εκμεταλλεύσεων.
Ενώ φέτος:
– 238 παραλίες ορίστηκαν ως απάτητες για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και της θαλάσσιας ζωής. Απαγορεύτηκαν οι ξαπλώστρες σε περιοχές όπως η Γεωργιούπολη στην Κρήτη, η Δυτική Μήλος, η Ανατολική Τήνος, η Καλογριά στην Αχαΐα και η παραλία Κέρος με τις αμμοθίνες στη Λήμνο. Για την τελευταία, πάντως, το ΥΠΕΘΟ εξετάζει αιτήματα ώστε να επιτραπεί η χρήση υπό όρους, από την επόμενη σεζόν όμως.
Εως πέρυσι έμπαιναν ξαπλώστρες σε πολλές περιοχές ή θέρετρα, ακόμα και εκεί όπου δεν έπρεπε καν να υπάρχουν, γιατί απαγορεύεται κάθε ανθρώπινη παρέμβαση, όπως στην παραλία Λαγανά στη Ζάκυνθο όπου αναπαράγεται η χελώνα Καρέτα-Καρέτα. Πέρυσι έγιναν και δεκάδες συλλήψεις για ξαπλώστρες που δεν είχαν καν άδεια και φέτος, όπως ήταν φυσικό, εξαφανίστηκαν!
– Για άλλες 150-200 παραλίες οι διαγωνισμοί ακυρώθηκαν. Ακόμα κι αν αναδείχθηκε πλειοδότης-ανάδοχος να τις αναλάβει, μυστηριωδώς «εξαφανίστηκε» και έτσι οι παραλίες μένουν άδειες μέχρι σήμερα.
– Περίπου 1.300 από τις 1.850 παραλίες όπου ολοκληρώθηκε η παραχώρηση λειτουργούν με μειωμένο αριθμό ομπρελοξαπλωστρών, καθώς δεν πρέπει να καλύπτουν πάνω από το 60% της παραχωρούμενης έκτασης.
– Σε πάνω από 300 παραλίες που παραχωρήθηκαν και βρίσκονται σε περιοχές Natura 2000 (όχι απάτητες όμως) επιτρέπεται ο μισός αριθμός ομπρελοξαπλωστρών (κάλυψη επιφάνειας 30% αντί 60% που ισχύει στις υπόλοιπες).
Σφράγιση και πρόστιμα
Ενδεικτικό της πίεσης για περισσότερες «θέσεις στον ίσκιο» είναι ότι ακόμα από τις νέες παραχωρήσεις που δόθηκαν νόμιμα φέτος εντοπίστηκαν και σφραγίστηκαν 25 εκμεταλλεύσεις επειδή άπλωσαν υπερβολικά πολλές ξαπλώστρες. Οι Κτηματικές Υπηρεσίες επέβαλαν πρόστιμα από 500 έως και 220.000 ευρώ κατά περίπτωση (συνολικά πάνω από 775.000 ή πάνω από 31.000 ευρώ κατά μέσο όρο), ενώ αφαίρεσαν τις επιπλέον ξαπλώστρες από την παραλία.
Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Παραλίες με περισσότερο χώρο για ψάθες και πετσέτες από τη μια, αλλά και παραλίες με λιγότερες ή καθόλου ξαπλώστρες και ομπρελοκαθίσματα για όσους θα ήθελαν να απολαύσουν στη σκιά τους το μπάνιο με τον καφέ τους ή ένα παγωμένο αναψυκτικό.
Στο ΥΠΕΘΟ θυμίζουν ότι καθυστερήσεις ή προβλήματα υπάρχουν σε κάθε εφαρμογή ενός νέου μέτρου.
Καταγράφουν τα αποτελέσματα και τις συνέπειες προσπαθώντας να δώσουν λύσεις όταν διαπιστώνονται προβλήματα ή παρατράγουδα όπως στην παραλία του Μπάλου στην Κρήτη όπου ο κόσμος έβγαινε από τα καράβια και έμπαινε στο νερό μέχρι τον λαιμό ή στις αμμοθίνες της παραλίας Κέρου στη Λήμνο που είχε εξαιρεθεί.
Εκτιμούν ότι από του χρόνου οι αναθέσεις θα γίνονται έως τις 31 Μαρτίου (αντί τέλη Μαΐου – αρχές Ιουνίου φέτος), αφήνοντας ανοιχτό ενδεχόμενο βελτιώσεων την επόμενη σεζόν.
Πόλεμος με τα συμφέροντα
Στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας τονίζουν ότι η θεσμοθέτηση των ηλεκτρονικών δημοπρασιών και ελέγχων νομιμότητας έχει τεράστια σημασία όχι μόνο για την προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος και των κρατικών εσόδων, αλλά, κυρίως, γιατί βάζουν φραγμό στη δράση τοπικών παραγόντων και συμφερόντων που έκλειναν τις παραλίες στο μιλητό, εμποδίζοντας νέους παίκτες και στερώντας το Δημόσιο από υψηλότερο τίμημα.
Με τα νέα δεδομένα, οι αρμοδιότητες παραχώρησης αφαιρέθηκαν από τους δήμους, οι οποίοι, πάντως, βγαίνουν και αυτοί κερδισμένοι από το ηλεκτρονικό σύστημα μίσθωσης, καθώς παίρνουν μερίδιο όταν προκύπτει μεγαλύτερο κέρδος για τα κρατικά ταμεία από την αξιοποίηση των παραλιών της χώρας.
Και πράγματι, καταγράφονται προσφορές επιχειρηματιών για διετή μίσθωση των παραλιών που είναι πολλαπλάσιες των αρχικών τιμών που είχαν οριστεί από το ΥΠΕΘΟ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πρώτες δημοπρασίες απέδωσαν 2.783.527 ευρώ, περισσότερο κέρδος σε σχέση με την αρχική τιμή.
Ωστόσο καταγράφονται και πολλές ύποπτες συναλλαγές που φαίνεται να υποκρύπτουν σκοπιμότητες ιδιωτών, με σκοπό να ακυρώσουν τους διαγωνισμούς, αλλά και τα έσοδα για το Δημόσιο!
Στις περισσότερες περιπτώσεις, πάντως, οι επιχειρηματίες τίμησαν την υπογραφή τους για τίμημα εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ και έτσι το Δημόσιο εισέπραξε τα συμφωνηθέντα (όπως 200.000 ευρώ για τις ξαπλώστρες στην παραλία Ελιά της Μυκόνου), εκ των οποίων το 60% καταλήγει στα ταμεία των δήμων.
Οταν όμως βγαίνουν άγονοι οι διαγωνισμοί και μένουν άδεια τα ταμεία του κράτους, προβληματίζουν οι υπερβολικά υψηλές προσφορές που ενέχουν κινδύνους για το δημόσιο συμφέρον (απώλειες εσόδων αλλά και στρέβλωση του ανταγωνισμού, με αποτέλεσμα να μένουν ανεκμετάλλευτες οι παραλίες). Το υπουργείο Οικονομικών θα μελετήσει τρόπους να μην επαναληφθούν τέτοια φαινόμενα στην επόμενη εφαρμογή του μέτρου.
Νέοι κανόνες και υποχρεώσεις
Σημειώνεται ότι από φέτος δεν επιτρέπεται παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας όταν το μήκος ή πλάτος τους είναι μικρότερο των 4 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο από 150 τ.μ.
Επιπρόσθετα, οι παραχωρησιούχοι υποχρεούνται να διασφαλίζουν ότι:
– τουλάχιστον το 50% της παραλίας πρέπει να μένει ελεύθερο,
– το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τ.μ.,
– τα ομπρελοκαθίσματα μπορούν να καταλάβουν μέχρι το 60% της παραχωρούμενης έκτασης ή το 30% για παραλίες σε περιοχές Natura που δεν έχουν χαρακτηριστεί απάτητες,
– μεταξύ των παραχωρήσεων πρέπει να μεσολαβεί απόσταση τουλάχιστον 6 μέτρων (3 μέτρα σε κάθε πλευρά ή 4 μέτρων αν πρόκειται για περιπτώσεις επιχειρήσεων που λειτουργούν σε εφαπτόμενα κτίρια),
– τα ομπρελοκαθίσματα πρέπει να απέχουν από τη θάλασσα τουλάχιστον 4 μέτρα για τις νέες παραχωρήσεις.
Σε κάθε περίπτωση, το κοινό πρέπει να έχει ελεύθερη, απρόσκοπτη και ασφαλή διέλευση στον αιγιαλό και την παραλία, με ειδικές προβλέψεις και για άτομα με αναπηρία (όπως μέσω της τοποθέτησης ειδικών πλατφορμών για την εξυπηρέτησή τους, εφόσον δεν έχουν εγκατασταθεί από τον δήμο για τις νέες παραχωρήσεις).
Ο χώρος πρέπει διατηρείται καθημερινά καθαρός φροντίζοντας για τη διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος και της μορφολογίας της ακτής.
