Η δημοσιοποίηση βίντεο με την ανατίναξη ενός θαλάσσιου drone των Χούθι από τους οπλισμένους φύλακες πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων την περασμένη εβδομάδα, ενώ έπλεε στον Κόλπο του Αντεν, προκάλεσε σοκ. Γιατί άλλο είναι να διαβάζεις τα γεγονότα και να βλέπεις φωτογραφίες και βίντεο μετά το εκάστοτε χτύπημα των ανταρτών και άλλο να παρακολουθήσεις όλη τη διαδικασία επίθεσης και εξουδετέρωσης, και μάλιστα με φυσικό ήχο.
Η αγωνία στο πρόσωπο των φρουρών, οι κοφτές κουβέντες που αντάλλασσαν και τα δευτερόλεπτα τα οποία έμοιαζαν να κυλούν πολύ αργά λόγω της έντασης της στιγμής, όλα μένουν χαραγμένα στο μυαλό. «Είναι κόλαση!». Με τα λόγια αυτά, Ελληνας πλοιοκτήτης από τους μεγάλους και έμπειρους της ναυτιλιακής κοινότητας, με δεκάδες πλοία στον όμιλό του, αποτύπωσε την κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα. Μας ζήτησε να τηρήσουμε την ανωνυμία του πριν προχωρήσουμε στη συζήτησή μας.
-Γιατί είναι κόλαση;
-Τα πλοία όμως έχουν ένοπλους φύλακες…
Ε, και; Και αυτά που χτυπήθηκαν, και αυτά που βούλιαξαν είχαν πάνω ένοπλους φύλακες. Δεν σώθηκαν όμως.
-Είναι θέμα έλλειψης σωστής εκπαίδευσής τους;
Κοίταξε. Οσοι στέλνουν πλοία τους μέσω Ερυθράς Θάλασσας προς το Σουέζ πληρώνουν φύλακες οι οποίοι κοστίζουν ανά δρομολόγιο συνολικά 20.000-30.000 δολάρια. Και παρόλο που τους πληρώνουμε υπάρχουν περιστατικά που φοβήθηκαν και δεν πυροβόλησαν.
-Μα, τι φοβήθηκαν;
Επρεπε να πυροβολήσουν για να αποτρέψουν το χτύπημα του drone ώστε να μην τραυματιστούν ή σκοτωθούν. Και όμως έφυγαν από το κατάστρωμα και μπήκαν μέσα, στη λογική ότι άμα είμαι καλυμμένος έχω λιγότερες πιθανότητες να πάθω κάτι.
-Τι εθνικότητας είναι οι φρουροί;
-Και γιατί κάποιος να στείλει το πλοίο του μέσα από αυτή την εμπόλεμη ζώνη και να μην κάνει τον περίπλου της Αφρικής, όπως συμβαίνει με το 70% των πλοίων που πριν τους Χούθι περνούσαν από τη Διώρυγα του Σουέζ;
Είναι θέμα ναυλωτή. Αν αυτός που θα σου ναυλώσει το πλοίο δεν θέλει να πληρώσει μεγαλύτερο ναύλο και δεν θέλει να χάσει χρόνο, αφού το ταξίδι γύρω από την Αφρική είναι κατά 12 ημέρες μεγαλύτερο και κοστίζει περισσότερο, τότε αναγκάζεσαι να πας από την Ερυθρά Θάλασσα και να πάρεις το ρίσκο. Αλλιώς το ταξίδι σου θα είναι ζημιογόνο. Θα μπεις μέσα, με λίγα λόγια.
-Για να ασφαλίσεις ένα πλοίο που θα κάνει το ταξίδι μέσω Ερυθράς Θάλασσας πόσο κοστίζει;
Πανάκριβα. Ξεκινάει από το 1% της αξίας του πλοίου και μπορεί να φτάσει και το 2%!
-Η ναυτική αποστολή της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην Ερυθρά Θάλασσα με την ελληνική επωνυμία «Ασπίδες» (EUNAVFOR ASPIDES) δεν κάνει κάτι;
Να σ’ τα πω εγώ που τα ζω. Δεν κάνουν τίποτα. Υπάρχουν μόλις δύο πολεμικά πλοία που καλούνται να προστατέψουν 200 έως 400 εμπορικά πλοία. Τι να προλάβουν, πού να πρωτοτρέξουν; Κανονικά χρειάζονται τουλάχιστον δέκα πολεμικά πλοία. Ο,τι άλλο διαβάζεις και ακούς είναι… να ’χαμε, να λέγαμε. Οι Χούθι, όπως προείπα, έχουν θαλάσσια και εναέρια drones και ρουκέτες, οπότε αν σε βάλουν στο σημάδι… την έκατσες! Εχουν πει ότι στόχος τους είναι πλοία ισραηλινών, αμερικανικών και Δυτικών συμφερόντων, άρα και ελληνόκτητα.
-Πώς εντοπίζουν τα πλοία και τα αναγνωρίζουν, αφού, σύμφωνα με τις οδηγίες που έχουν δοθεί, ο καπετάνιος απενεργοποιεί το σύστημα αυτόματης αναγνώρισης (AIS);
Και που εξαφανίζουμε το στίγμα μας δεν γίνεται κάτι. Γιατί οι Χούθι, ανά πέντε μίλια, έχουν ψαρόβαρκες και σε βλέπουν live, με τα μάτια τους. Δεν τη γλιτώνεις.
-Δεν έχουν τα εμπορικά πλοία συστήματα να εντοπίζουν τα επερχόμενα χτυπήματα, όπως τα θαλάσσια drones;
Ραντάρ έχουν. Είναι πολύ μικρά, όμως, τα drones και δεν εντοπίζονται.
-Αρα, ο αριθμός των πλοίων που διαπλέουν την Ερυθρά Θάλασσα θα μειώνεται συνεχώς…
Ασ’ τα. Μεγάλη ζημιά έχει πάθει και η Αίγυπτος, αφού για κάθε πέρασμα πλοίου από τη Διώρυγα του Σουέζ η τιμή είναι 500.000 δολάρια. Βάλ’ τα κάτω και κάνε υπολογισμούς. Τεράστια χασούρα. Ή παίρνεις μεγάλο ρίσκο ή δεν πας από εκεί.
-Και πώς βλέπετε να λήγει όλο αυτό;
Αν δεν τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα δεν θα τελειώσει ούτε αυτό. Πάνε πακέτο.
Τα πρωτόκολλα ασφαλείας
Ο διεθνής προβληματισμός για την κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα και τον Κόλπο του Αντεν όπως και για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, που επηρεάζει το παγκόσμιο εμπόριο, μεγαλώνει.
Η αυξανόμενη συχνότητα των επιθέσεων από μη επανδρωμένα σκάφη με στόχο πλοία απαιτεί μια ταχεία επανεκτίμηση των πρωτοκόλλων ένοπλης ασφάλειας, σύμφωνα με αρκετούς ανώτερους εμπειρογνώμονες του ιδιωτικού και του κυβερνητικού τομέα σε θέματα ασφαλείας.
Η σύγχυση μεταξύ ορισμένων ιδιωτικών ομάδων ασφαλείας σε ό,τι αφορά τα κατάλληλα επίπεδα ισχύος για την απόκρουση μη επανδρωμένων σκαφών επιφανείας έχει οδηγήσει σε διστακτικές αντιδράσεις από ορισμένους ένοπλους φρουρούς.
Τα ασυνεπή επίπεδα ετοιμότητας μεταξύ των ομάδων ασφαλείας την τελευταία εβδομάδα ώθησαν την ινδική κυβέρνηση να εκδώσει εγκύκλιο με την οποία ζητούσε
συνολική επανεξέταση των ιδιωτικών πρωτοκόλλων ένοπλης ασφάλειας και της εκπαίδευσης που απαιτείται για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης απειλής.
Η εξελισσόμενη απειλή των επιθέσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και σκάφη έχει ανατρέψει τα έως τώρα αποδεκτά πρότυπα σχετικά με τη χρήση βίας.
«Εχουμε πλέον εισέλθει σε μια διαφορετική κατάσταση, όπου τα μη επανδρωμένα συστήματα συνιστούν κρίσιμη απειλή για τις ζωές όσων επιβαίνουν στο πλοίο, και έτσι αυτό απαιτεί επανεξέταση και αναπροσαρμογή της χρήσης βίας προκειμένου να προστατεύσουμε πραγματικά τις ζωές των ανθρώπων που βρίσκονται επί του σκάφους», δήλωσε ο IR Consilium Ian Ralby, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας συμβούλων.
Σε δύο πρόσφατα περιστατικά, οι ιδιωτικές ομάδες ασφαλείας βιντεοσκοπήθηκαν να ακολουθούν δύο δραματικά διαφορετικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση εισερχόμενων επιθέσεων με drones.
Στην περίπτωση της 12ης Ιουνίου, στο υπό σημαία Λιβερίας πλοίο μεταφοράς χύδην φορτίου «Tutor», τα μέλη της ένοπλης ομάδας ασφαλείας βιντεοσκοπήθηκαν να παρακολουθούν το εισερχόμενο USV μπερδεμένα ως προς το πώς έπρεπε ν› αντιδράσουν. Οι φρουροί δεν πυροβόλησαν.
Από την επίθεση σκοτώθηκε τελικά ένας Φιλιππινέζος δεύτερος μηχανικός και από το χτύπημα αναγκάστηκε το πλήρωμα να εγκαταλείψει το βυθιζόμενο πλοίο.
Στις 20 Ιουλίου, μια ένοπλη ομάδα ασφαλείας επί του σκάφους ενός άλλου πλοίου με σημαία Λιβερίας, ναυπηγημένο το 2006, του «Pumba» (IMO: 9302566), μεταφορικής ικανότητας 5.060 εμπορευματοκιβωτίων, βιντεοσκοπήθηκε να πυροβολεί με επιτυχία ένα εισερχόμενο μη επανδρωμένο σκάφος, με αποτέλεσμα να εκραγεί πριν φτάσει στο πλοίο. Είναι το βίντεο που είδε το φως της δημοσιότητας, όπως αναφέρουμε στην αρχή του ρεπορτάζ.
Ενας πύραυλος εξερράγη επίσης σε απόσταση πέντε μέτρων από τη δεξιά πλευρά του πλοίου.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι είναι θέμα της κατανόησης της απειλής. Οι φρουροί των ιδιωτικών εταιρειών ασφαλείας εκπαιδεύονται και πάνω στο ζήτημα αυτό, γιατί θα έχει μεγάλες ποινικές ευθύνες όποιος πυροβολήσει εναντίον ενός σκάφους χωρίς να μπορεί να εξακριβώσει αν πρόκειται για επανδρωμένο ή μη επανδρωμένο.
Οι επιθέσεις
Στο μεταξύ, συνεχίστηκαν οι επιθέσεις κατά της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα, καθώς τρία πλοία χτυπήθηκαν είτε από πυραύλους είτε από μη επανδρωμένα σκάφη την περασμένη εβδομάδα.
Με σημαία Παναμά, κατασκευής 2004, συνδυασμένου βάρους 40.081 dwt., το δεξαμενόπλοιο χημικών και πετρελαίου «Bentley I» (IMO: 9253129) δέχθηκε πολλές επιθέσεις στις 15 Ιουλίου, κατά τη διέλευσή του από τον Κόλπο του Αντεν. Το δεξαμενόπλοιο δέχθηκε την πρώτη επίθεση 70 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Χοντέιντα στις 05.37, όταν το πλοίο προσεγγίστηκε από τρία σκάφη εκ των οποίων δύο επανδρωμένα και ένα μη επανδρωμένο.
Το Κοινό Κέντρο Ναυτιλιακών Πληροφοριών δήλωσε ότι ανταλλάχθηκαν πυρά με όπλα, ενώ το μη επανδρωμένο σκάφος προσπάθησε να εμβολίσει το δεξαμενόπλοιο δύο φορές, χωρίς να προκληθούν ζημιές.
Τέσσερις πύραυλοι εκτοξεύθηκαν κατά του «Bentley I» σε τρεις ακόμη επιθέσεις και το δεξαμενόπλοιο δέχθηκε και πάλι πυρά από μικρά σκάφη. Συνολικά οι επιθέσεις έλαβαν χώρα σε διάστημα 10 ωρών, καθώς το πλοίο κατευθυνόταν νότια.
Στόχοι
Το δεξαμενόπλοιο έγινε στόχος λόγω του Ισραηλινού ιδιοκτήτη του.
■ Δεξαμενόπλοιο υπό σημαία Λιβερίας, κατασκευής 2010, χωρητικότητας 107.525 dwt., το «Chios Lion» (IMO: 9398280) δέχθηκε επίσης επίθεση στις 15 Ιουλίου, ενώ διέσχιζε την Ερυθρά Θάλασσα. Το Joint Maritime Information Center (JMIC) επιβεβαίωσε ότι το δεξαμενόπλοιο χτυπήθηκε από μη επανδρωμένο σκάφος 97 ναυτικά μίλια βορειοδυτικά της Χοντέιντα στις 12.09.
Το «Chios Lion» έκανε αναστροφή μετά την επίθεση και κατευθύνθηκε βόρεια από την περιοχή απειλής των Χούθι για να εκτιμήσει ζημιές.
■Οι επιθέσεις συνεχίστηκαν στις 19 Ιουλίου, όταν το containership «Lobivia» (IMO: 9228564) με σημαία Σιγκαπούρης χτυπήθηκε από δύο πυραύλους, καταρχάς στο μέσον του σκαριού και αργότερα αριστερά στην πρύμνη. Κανείς από το πλήρωμα δεν τραυματίστηκε. Το «Lobivia» συνέχισε προς ένα λιμάνι καταφυγής στη Σομαλία για να εκτιμήσει τις ζημιές.
■ Και φυσικά το containership «Pumba» (IMO: 9302566), το οποίο δέχθηκε επίθεση στις 20 Ιουλίου, 64 ναυτικά μίλια ανοικτά της Al Mukha, Υεμένη.
Το JMIC δήλωσε ότι το σκάφος έγινε στόχος για πρώτη φορά στις 3.50 από ένα μη επανδρωμένο σκάφος που εξερράγη 5-10 μέτρα μακριά από τη δεξιά πλευρά του πλοίου, προκαλώντας μικρές ζημιές σε ορισμένα εμπορευματοκιβώτια όπως και μικρή πυρκαγιά στο πλοίο.
Στις 4.36 προσεγγίστηκε από τρία skiffs (δύο επανδρωμένα και ένα μη επανδρωμένο). Ενα σκάφος της ομάδας ασφαλείας πυροβόλησε το μη επανδρωμένο σκάφος, προκαλώντας έκρηξη. Ενας πύραυλος εξερράγη επίσης σε απόσταση πέντε μέτρων από τη δεξιά πλευρά του σκάφους.
Αλλοι τρεις πύραυλοι εκτοξεύτηκαν μέσα στις επόμενες τρεις ώρες. Το πλήρωμα στη συνέχεια ανακάλυψε μια τρύπα πάνω από την ίσαλο γραμμή. Το «Pumba» συνεχίζει το ταξίδι του προς το Port Klang της Μαλαισίας.
Τα στοιχεία της Lloyd’s List Intelligence δείχνουν ότι ο μέσος όρος των ημερήσιων διελεύσεων για την εβδομάδα που άρχισε στις 15 Ιουλίου (εβδομάδα 29) ήταν 204 από 221 την προηγούμενη εβδομάδα.
Σε σύγκριση με την ίδια εβδομάδα του 2023, η διαφορά είναι ακόμη πιο έντονη, με 395 μέσες ημερήσιες διελεύσεις που καταγράφηκαν την εβδομάδα 29 του 2023 σε σύγκριση με 204 το 2024.
Οι ΗΠΑ
«Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών επέβαλε κυρώσεις σε πλοία, άτομα και εταιρείες που υποστηρίζουν τους Χούθι της Υεμένης, στο πλαίσιο της προσπάθειας να διακόψει τη χρηματοδότηση και την υποστήριξη των ανταρτών», επισημαίνει στο «ΘΕΜΑ» ο Δημήτρης Ρουμελιώτης, αναλυτής του ναυλομεσιτικού οίκου Xclusiv Shipbrokers: «Ανάμεσα στους κυρωμένους περιλαμβάνονται πέντε δεξαμενόπλοια, δύο μεσίτες, δύο εταιρείες διαχείρισης πλοίων, ένας πλοιοκτήτης και ένας ασφαλιστής. Οι κυρώσεις στοχεύουν στο δίκτυο του Sa’id al-Jamal, ο οποίος κατηγορείται ότι χρηματοδοτεί τους Χούθι μέσω της πώλησης ιρανικών εμπορευμάτων. Το υπουργείο Οικονομικών κατηγορεί τον al-Jamal ότι έχει παράσχει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια στους Χούθι, χρηματοδοτώντας τις επιθέσεις τους στην Ερυθρά Θάλασσα και σε άλλες περιοχές. Οι κυρώσεις στοχεύουν επίσης σε εταιρείες που συνεργάζονται με τον al-Jamal, συμπεριλαμβανομένης μιας ασφαλιστικής εταιρείας που παρείχε ασφάλιση σε πλοία εναντίον των οποίων έχουν επιβληθεί κυρώσεις», και προσθέτει:
«Οι ΗΠΑ επιδιώκουν να διακόψουν το δίκτυο υποστήριξης των Χούθι και να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους στην περιοχή. Οι κυρώσεις αποτελούν μέρος της ευρύτερης προσπάθειας των ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν την απειλή που αποτελούν οι Χούθι για την εμπορική ναυτιλία και την ασφάλεια της περιοχής».
Για τα ναύλα επεσήμανε ότι ανά κατηγορία πλοίων είναι υψηλά, αλλά έχουν μπει… στην κανονικότητα:
«Οι επιθέσεις των υποστηριζόμενων από το Ιράν μαχητών Χούθι σε πλοία της Ερυθράς Θάλασσας έχουν διαταράξει ένα ζωτικής σημασίας εμπορικό δρομολόγιο μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Η παρατεταμένη αλλαγή διαδρομών των πλοίων τους, αποφεύγοντας την περιοχή και επιλέγοντας τη μακρύτερη διαδρομή μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας (τα πλοία διανύουν μεγαλύτερες αποστάσεις), έχει οδηγήσει σε αύξηση των ναύλων και σε συμφόρηση στα λιμάνια της Ασίας και της Ευρώπης», και εξηγεί: «Η επίδραση στις τιμές των ναύλων φάνηκε έντονα ιδιαίτερα στους δύο τελευταίους μήνες του 2023. Από τότε τα ναύλα -κυρίως σε όσα δρομολόγια περνούσαν από το Σουέζ και πλέον πηγαίνουν τον γύρο της Αφρικής- διατηρούνται σε καλά επίπεδα, με τις αγορές να έχουν πλέον μπει σε μια νέα κανονικότητα, ενσωματώνοντας την επίδραση της αναταραχής στην Ερυθρά Θάλασσα στα ναύλα. Κατά συνέπεια, οι όποιες μεταβολές πλέον να επηρεάζονται κυρίως από άλλους παράγοντες. Είναι λογικό πως με την οποιαδήποτε αποκλιμάκωση της έντασης στην περιοχή και την επιστροφή της πλειοψηφίας των πλοίων στο Σουέζ, θα υπάρξει και αποκλιμάκωση στις τιμές των ναύλων».
Για τις εταιρείες και τις κινήσεις τους επισημαίνει: «Μέχρι τότε όμως πολλές εταιρείες, όπως η CMA CGM και η Evergreen, έχουν αναστείλει τα περισσότερα δρομολόγια στην Ερυθρά Θάλασσα ή έχουν αλλάξει τις διαδρομές των πλοίων τους για να αποφύγουν την περιοχή. Αλλες εταιρείες, όπως η DSV, βλέπουν αύξηση των κερδών τους λόγω της αυξημένης ζήτησης για μεταφορές εξαιτίας των διαταραχών. Μερικές εταιρείες πετρελαίου, όπως η Euronav και η Frontline, αποφεύγουν εντελώς την Ερυθρά Θάλασσα. Η Hapag-Lloyd δεν αναμένει επανέναρξη της ναυτιλίας στην Ερυθρά Θάλασσα, ακόμα και σε περίπτωση άμεσης κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα. Η Maersk προβλέπει συνεχιζόμενες διαταραχές και αντίκτυπο σε ολόκληρο το δίκτυο μεταφορών της τους επόμενους μήνες. Αλλες εταιρείες, όπως η OOCL, έχουν σταματήσει να δέχονται εμπορεύματα προς και από το Ισραήλ».
Ανησυχεί ο ΟΗΕ
Η πρόσφατη κλιμάκωση μεταξύ Υεμένης και Ισραήλ δημιουργεί μεγαλύτερες ανησυχίες. Σε ενημέρωση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με την κρίση στην Υεμένη, ο Σουηδός Hans Grundberg, ειδικός απεσταλμένος για την Υεμένη, προειδοποίησε για τον άμεσο κίνδυνο σοβαρής περιφερειακής κλιμάκωσης λόγω των πρόσφατων επιθέσεων των Χούθι κατά της εμπορικής ναυτιλίας και των αρχικών ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών στην Υεμένη ως απάντηση στις επιθέσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων των Χούθι κατά του Ισραήλ.
Είπε: «Από τον Νοέμβριο του 2023, οι μαχητές Χούθι της Υεμένης εξαπολύουν επιθέσεις εναντίον εμπορικών πλοίων που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα και τον Κόλπο του Αντεν. Οι επιθέσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα τη βύθιση πλοίων, την κατάληψη ενός άλλου και τον θάνατο τουλάχιστον τριών αθώων ναυτικών. Παρά τις προσπάθειες να σταματήσουν οι επιθέσεις, οι Χούθι έχουν εντείνει τη δράση τους στην Ερυθρά Θάλασσα αντί να την αποκλιμακώσουν. Η συνεχιζόμενη στοχοποίηση της διεθνούς ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα και τις γύρω υδάτινες οδούς υποδηλώνει ότι η απειλή κατά της διεθνούς ναυτιλίας αυξάνεται σε έκταση και ακρίβεια. Εμπορικά πλοία έχουν βυθιστεί και υποστεί ζημιές, άμαχοι έχουν σκοτωθεί, το πλήρωμα του ‘’Galaxy Leader’’ εξακολουθεί να κρατείται αυθαίρετα και το διεθνές εμπόριο έχει χτυπηθεί».
