Στη σκιά των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή και των επιπτώσεων στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους βρίσκονται επί ποδός, προκειμένου να μην υπάρξουν φαινόμενα κερδοσκοπίας. Ο περιορισμός της ακρίβειας και η αποκλιμάκωση των τιμών αποτελoύν βασικές προτεραιότητες για την κυβέρνηση, ενώ με το ζήτημα της ακρίβειας σε διάφορους κλάδους έχουν επιφορτιστεί τα υπουργεία Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης, Ναυτιλίας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Στόχος είναι να υπάρχουν όσο το δυνατόν πιο ανταγωνιστικές τιμές στα τρόφιμα, στο ρεύμα, στα εισιτήρια των πλοίων, αλλά και να μειωθεί το κόστος των τηλεπικοινωνιών.
Στο υπουργείο Ανάπτυξης, που είναι αρμόδιο για τις τιμές στα βασικά αγαθά, όπως είναι τα τρόφιμα, έχει σημάνει νέος συναγερμός εξαιτίας και της κλιμάκωσης των εχθροπραξιών στη Μέση Ανατολή. Ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος πραγματοποιεί συνεχείς συναντήσεις με εκπροσώπους των σούπερ μάρκετ, των βιομηχανιών τροφίμων και των πολυεθνικών ζητώντας να μειώσουν το μεσοσταθμικό κέρδος τους και κατ’ επέκταση τις τιμές ιδιαίτερα το φθινόπωρο που ανοίγουν τα σχολεία, καθώς για πολλά νοικοκυριά απαιτούνται πρόσθετα έξοδα. Δεν είναι τυχαίο ότι αμέσως μετά τη συνάντηση που είχε την περασμένη Τετάρτη με εκπροσώπους της αγοράς τόνισε ότι «μέσα σε δύσκολες συνθήκες, η μάχη για τη μείωση του κόστους ζωής συνεχίζεται με σχέδιο και επιμονή». Να σημειωθεί ότι οι δύο πλευρές συμφώνησαν την εξής αλλαγή στις προσφορές: αντί για μείωση στις τιμές κατά 20% για 15 ημέρες -όπως γίνεται έως σήμερα- να εφαρμοστεί εφεξής μείωση 5% για αρκετούς μήνες. Από την πλευρά τους, οι επιχειρηματίες του κλάδου των τροφίμων και των σούπερ μάρκετ ζήτησαν τη μείωση του διοικητικού κόστους, δηλαδή την κατάργηση του μέτρου που αφορά το πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους πώλησης των προϊόντων, αλλά και την κατάργηση του «καλαθιού του νοικοκυριού».
Στόχευση
Οι έλεγχοι και τα υψηλά πρόστιμα αποτελούν το μεγάλο «όπλο» του υπουργείου, προκειμένου να αποτραπούν φαινόμενα κερδοσκοπίας. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της Realnews, στην τελική ευθεία βρίσκεται η κατάρτιση λίστας με 100 προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, προκειμένου να παρακολουθούνται καθημερινά από τα στελέχη της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου Αγοράς (ΔΙΜΕΑ), από την παραγωγή τους μέχρι την εμπορία και τη διάθεσή τους στους καταναλωτές. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο υπουργός Ανάπτυξης ζήτησε, στη συνάντηση που είχε με εκπροσώπους της αγοράς, σε αυτά τα 100 προϊόντα να γίνει μια μεγαλύτερη προσπάθεια να μειωθούν οι τιμές και να γίνονται προσφορές με μεγαλύτερη χρονική διάρκεια.
Αναλυτικότερα, η λίστα με τα 100 προϊόντα, που φέρνει στη δημοσιότητα η «R», θα περιλαμβάνει: βρεφικό γάλα, ελαιόλαδο, τυριά, γάλα εβαπορέ, ζαμπόν, παριζάκι, μακαρόνια, ρύζι, όσπρια, ζάχαρη, χυμούς ντομάτας, χαρτικά, φρέσκο γάλα, γιαούρτια, αλλαντικά, βρεφικές πάνες, καθαριστικά, ψωμί του τοστ, δημητριακά για πρωινό, βούτυρο, κονσέρβες τόνου, απορρυπαντικά για ρούχα και πιάτα, αυγά, καφέ, αλεύρι, μέλι, μωρομάντηλα, μαργαρίνες, κατεψυγμένα ψάρια, κονσέρβες, κατεψυγμένα λαχανικά, κοτόπουλο και κρέας. Σε καθεμία από αυτές τις κατηγορίες θα υπάρχουν 3-4 προϊόντα από διάφορες εταιρείες.
Τι θα ελέγχεται
Σύμφωνα με πληροφορίες, θα λαμβάνονται υπ’ όψιν πολλά δεδομένα, όπως για παράδειγμα το κόστος των πρώτων υλών. Θα υπάρχουν ενδελεχής έλεγχος και καταγραφή στη διακύμανση των τιμών στις πρώτες ύλες, έτσι ώστε να γνωρίζουν οι ελεγκτικές Αρχές αν είναι δικαιολογημένες οι ανατιμήσεις, αλλά και να παρακολουθούν αν μειώνονται οι τιμές όταν αντίστοιχα αποκλιμακώνεται το κόστος στις πρώτες ύλες. Ιδιαίτερη βαρύτητα θα δοθεί και στους μεσάζοντες, δηλαδή σε όσους μεσολαβούν ανάμεσα στον παραγωγό ή στο εργοστάσιο και στο σούπερ μάρκετ. Τα περιθώρια κέρδους και σε αυτή την περίπτωση θα ελέγχονται από τα έμπειρα στελέχη της ΔΙΜΕΑ, προκειμένου να διαπιστώνεται αν τηρείται η νομοθεσία. Σημειώνεται ότι οι βιομηχανίες τροφίμων και οι εμπορικές επιχειρήσεις έχουν την υποχρέωση να ενημερώνουν το υπουργείο Ανάπτυξης όταν προβαίνουν σε ανατιμήσεις των προϊόντων τους.
Οι έλεγχοι γίνονται και στα προϊόντα των πολυεθνικών εταιρειών, ειδικά όταν πωλούνται στη χώρα μας ακριβότερα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ουσιαστικά, θα αφορούν όλη την εφοδιαστική αλυσίδα. Οι ελεγκτές θα εστιάσουν σε ελέγχους και στα ηλεκτρονικά καταστήματα, ενώ ήδη η ΔΙΜΕΑ διενεργεί ελέγχους σε 26 μεγάλες εταιρείες για την εφαρμογή του νόμου για τη συγκράτηση των τιμών.
Στο πλαίσιο της ενίσχυσης του ελεγκτικού μηχανισμού, το υπουργείο Ανάπτυξης έχει ζητήσει από τις περιφέρειες να συμβάλουν με όλες τους τις δυνάμεις προκειμένου να γίνουν ακόμη πιο αποτελεσματικοί οι έλεγχοι, ενώ παράλληλα πενταπλασιάστηκαν τα πρόστιμα για όσες εταιρείες εντοπίζονται να κερδοσκοπούν.
Καταγγελίες
Την ίδια στιγμή, προχωρούν οι διαδικασίες προκειμένου να δημιουργηθεί μια ηλεκτρονική πλατφόρμα, μέσα από την οποία οι καταναλωτές θα μπορούν να κάνουν τις καταγγελίες, στέλνοντας ταυτόχρονα και φωτογραφίες των προϊόντων για τα οποία διαπιστώνουν ότι οι ανατιμήσεις που γίνονται είναι αδικαιολόγητες. Μάλιστα, τη συγκεκριμένη πλατφόρμα θα μπορούν να την έχουν οι καταναλωτές ως εφαρμογή στο κινητό τους τηλέφωνο.
Ενίσχυση της ΔΙΜΕΑ
Με στόχο την εντατικοποίηση των ελέγχων, η ΔΙΜΕΑ ενισχύεται με εξειδικευμένο προσωπικό. Πρόκειται για 30 στελέχη που προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα και θα βοηθούν τη ΔΙΜΕΑ να ολοκληρώνει πιο γρήγορα και αποτελεσματικά τους ελέγχους. Στόχος του υπουργείου Ανάπτυξης είναι να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές, με τη βοήθεια και της τεχνολογίας, προκειμένου να ελέγχεται ενδελεχώς η αγορά.
Επιτροπή Ανταγωνισμού
Εκτός όμως από τη ΔΙΜΕΑ, με 50 καταρτισμένα στελέχη αναμένεται να ενισχυθεί το επόμενο διάστημα και η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Η ανεξάρτητη Αρχή, που έχει στην ευθύνη της τον έλεγχο της σωστής λειτουργίας του ανταγωνισμού στην αγορά, έχει θέσει ως στόχο να γίνει πιο αποτελεσματική, ανεβάζοντας ταχύτητα στον έλεγχο των υποθέσεων τις οποίες χειρίζεται.
Παραπλανητικές εκπτώσεις
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται από τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή στις παραπλανητικές εκπτώσεις. Εν μέσω της θερινής εκπτωτικής περιόδου γίνονται καθημερινά χιλιάδες έλεγχοι με τη βοήθεια της τεχνολογίας, έτσι ώστε να διαπιστώνεται αν οι εκπτώσεις στα προϊόντα είναι πραγματικές. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τις τιμές με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης.
Πίεση στους βιομηχάνους
Σε ένα ιδιότυπο μπρα ντε φερ έχει αποδυθεί εδώ και λίγες εβδομάδες ο υπουργός Ανάπτυξης Τ. Θεοδωρικάκος με τους θεσμικούς φορείς της αγοράς, καθώς για την κυβέρνηση η ακρίβεια αποτελεί τη νούμερο ένα προτεραιότητα. Ο υπουργός τονίζει σε στενούς του συνεργάτες ότι θα πιέζει καθημερινά με εξονυχιστικούς ελέγχους μέχρι να διαπιστώσει ότι τα σούπερ μάρκετ, οι βιομηχανίες τροφίμων και οι πολυεθνικές έχουν μειώσει αισθητά τις τιμές των προϊόντων τους. Το μεγαλύτερο «όπλο» που έχει στα χέρια της η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης για να «πολεμήσει» την ακρίβεια είναι οι έλεγχοι και τα υψηλά πρόστιμα. Εδώ και λίγες εβδομάδες οι ελεγκτές έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν αυξημένα πρόστιμα σε επιχειρήσεις, τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να φτάσουν και τα 11 εκατ. ευρώ.
Ειδικότερα, οι ελεγκτές μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμα 6 εκατ. ευρώ σε όποιες επιχειρήσεις συνεχίζουν προωθητικές ενέργειες εφόσον προηγουμένως έχουν κάνει ανατιμήσεις και άλλα 5 εκατ. ευρώ αν πωλούν τα προϊόντα τους με μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους σε σχέση με αυτό που τα πωλούσαν τον Δεκέμβριο του 2021. Στις συναντήσεις που πραγματοποιεί η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης με θεσμικούς φορείς της αγοράς κατέστη ξεκάθαρο ότι θα πρέπει να μειωθούν οι τιμές «πάση θυσία», να πιεστούν τα περιθώρια κέρδους προς όφελος των καταναλωτών και να αυξηθούν οι προσφορές σε ταχυκίνητα προϊόντα.
Από την πλευρά τους, οι εκπρόσωποι της αγοράς στη συνάντηση με τον αρμόδιο υπουργό υπεραμύνθηκαν της τιμολογιακής πολιτικής τους τονίζοντας ότι οι τιμές υποχωρούν και ότι στο λιανεμπόριο τα περιθώρια κέρδους είναι εξαιρετικά χαμηλά. Η κυβέρνηση μέσα από στοχευμένα μέτρα θέλει να καταστήσει σαφές ότι θα παρεμβαίνει όταν η αγορά δεν λειτουργεί σωστά, με συνέπεια να πληρώσουν τον λογαριασμό οι καταναλωτές, όπως έκανε και με την επιδότηση των τιμολογίων ρεύματος για τον Αύγουστο. Το βλέμμα πλέον είναι στραμμένο στο φθινόπωρο και συγκεκριμένα στον Σεπτέμβριο, όπου χιλιάδες γονείς θα πρέπει να αυξήσουν τις δαπάνες για να αγοράσουν σχολικά είδη. Ήδη οι ελεγκτές έχουν εστιάσει στα σχολικά προϊόντα, έτσι ώστε να αποφευχθούν ανατιμήσεις, λόγω της αυξημένης ζήτησης την περίοδο πριν ανοίξουν τα σχολεία.
