Το 2023 ήταν η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ με την παγκόσμια μέση θερμοκρασία να αγγίζει τους 1,45 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO). Αντιστοίχως, ο Ιούλιος του 2024 ήταν κατά 0.68 βαθμούς Κελσίου θερμότερος από το μέσο όρο της περιόδου 1991-2020 σε όλο τον κόσμο και πρόκειται για τον δεύτερο θερμότερο Ιούλιο μετά το 2023, όπως αναφέρει η υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Copernicus. Παράλληλα, προκύπτει από μελέτη της επιστημονικής ομάδας του meteo.gr και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ότι το καλοκαίρι του 2024 ήταν το θερμότερο στα χρονικά για την Ελλάδα.
Πολλές οι επιπτώσεις από την αύξηση της θερμοκρασίας, ανάμεσα στις οποίες και η διεύρυνση των ενδιαιτημάτων των κουνουπιών, καθώς κι η επιτάχυνση του κύκλου ζωής τους που έχει ως αποτέλεσμα την ταχύτερη αναπαραγωγή τους και την αύξηση των πληθυσμών τους.
Σύμφωνα με το World Mosquito Program (WMP) του Πανεπιστημίου Μονάς στη Μελβούρνη της Αυστραλίας που εργάζεται για την προστασία από ασθένειες που συνδέονται με τα κουνούπια, καθώς ο πλανήτης συνεχίζει να θερμαίνεται, η εποχή των κουνουπιών διευρύνεται και ο πληθυσμός τους επεκτείνεται σε περιοχές που μέχρι πρότινος ο αριθμός τους είχε υποχωρήσει.
Όπως εξηγούν οι ειδικοί, τα ακραία κλιματικά και καιρικά φαινόμενα, όπως η παρατεταμένη ξηρασία, τα κύματα καύσωνα, οι πλημμύρες και οι έντονες βροχοπτώσεις αυξάνονται σε σφοδρότητα και συχνότητα, ευνοώντας την ανάπτυξη των κουνουπιών.
Όλα αυτά, την ώρα που οι χειμώνες είναι ηπιότεροι, με αποτέλεσμα τα κουνούπια να παραμένουν ενεργά για μεγαλύτερες περιόδους, αυξάνοντας τις πιθανότητες να τσιμπήσουν περισσότερους ανθρώπους.
Αύξηση σε ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια
Ανάμεσα στις ασθένειες που μπορούν να μεταδοθούν με το τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού συγκαταλέγονται, σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας ΕΟΔΥ, η ελονοσία, η λοίμωξη από ιό Δυτικού Νείλου, ο Δάγκειος πυρετός, ο ιός ζίκα, ο ιός τσικουνγκούνια.
Σύμφωνα με έρευνα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, η κλιματική αλλαγή έχει ήδη αυξήσει τη συχνότητα του Δάγκειου πυρετού κατά 18% στις περιοχές που μελετήθηκαν, με τους ειδικούς να προβλέπουν ότι θα αυξηθεί κατά 40%-57% τα επόμενα χρόνια, με ορισμένα σημεία να δουν αύξηση ακόμα και της τάξης του 200%, σύμφωνα με τις κλιματικές συνθήκες.
Ορισμένες ψυχρότερες περιοχές του Μεξικού, του Περού, της Βολιβίας και της Βραζιλίας προβλέπεται να δουν πάνω από 150% αύξηση στη συχνότητα του δάγκειου πυρετού, ανεξαρτήτως κλιματικού σεναρίου. Αντίστοιχα το ίδιο φαινόμενο αναμένεται να παρατηρηθεί σε πόλεις της Αμερικής με ψυχρότερο κλίμα. Ανάμεσα στις 21 περιοχές που μελετήθηκαν, μόνο στην Καμπότζη εκτιμάται ότι θα παρατηρηθεί μείωση ανεξαρτήτως μελλοντικών περιβαλλοντικών συνθηκών.
Διευρύνεται η «ακτίνα δράσης» των κουνουπιών
Όσο εκτιμάται ότι θα αυξηθούν τα κρούσματα Δάγκειου πυρετού, άλλο τόσο προβλέπεται ότι η «ακτίνα δράσης» των κουνουπιών θα διευρυνθεί. Ερευνητική ομάδα από το Εθνικό Εργαστήριο του Λος Άλαμος στο Νέο Μεξικό με τη βοήθεια προσομοιωτή υπολόγισε πώς η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να οδηγήσει στην επέκταση της γεωγραφικής περιοχής στην οποία ζουν τα ενοχλητικά έντομα. Από τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Climate Change and Health προκύπτει ότι περισσότερες κοινότητες θα μπορούσαν να διατρέξουν κίνδυνο να προσβληθούν από ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα κουνούπια που μεταδίδουν Δάγκειο πυρετό ή τον ιό ζίκα είναι πιθανό να επεκταθούν προς τα βόρεια σε νέες περιοχές της Βόρειας Αμερικής, ενώ άλλου είδους κουνούπια, όπως το Culex quinquefasciatus που μπορούν να μεταδώσουν Δάγκειο πυρετό, τους ιούς ζίκα, τσικουνγκούνια, Δυτικού Νείλου και της εγκεφαλίτιδας ιπποειδών της ανατολικής Αμερικής, εκτιμάται ότι θα διευρυνθούν στις νότιες ΗΠΑ.
Ως αποτέλεσμα, δεν αποκλείεται νέες περιοχές να εκτεθούν σε ασθένειες που δεν είχαν αντιμετωπίσει ποτέ στο παρελθόν, με τους ειδικούς να προειδοποιούν για την προληπτική λήψη μέτρων ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος, όπως παρατήρηση της μετακίνησης του πληθυσμού των κουνουπιών, προγράμματα εμβολιασμού και ενημέρωση των πολιτών.
