Αν υπάρχει ένα αξεσουάρ που είναι κοινό σε όλα τα σύγχρονα αυτοκίνητα, αυτό είναι οι ποτηροθήκες. «Και τώρα, τι θα γίνουν οι ποτηροθήκες που θα μείνουν άδειες από καφέ;» αναρωτιούνται οι Ελληνες οδηγοί με αφορμή τον ντόρο για τη διάταξη του νέου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, ο οποίος προβλέπει πρόστιμο ύψους 100 ευρώ και αφαίρεση του διπλώματος για 30 μέρες για όσους οδηγούν και πίνουν καφέ ταυτόχρονα. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι αυτό είναι το… λιγότερο για το οποίο θα πρέπει να ανησυχούν οι «άτακτοι» οδηγοί.
Ο νέος ΚΟΚ, ο οποίος θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, φέρνει πολλές αλλαγές, με στόχο να μειωθούν δραματικά, αν όχι να μηδενίσουν, τα τροχαία δυστυχήματα και ατυχήματα. Μειώνει στα 30 χ.α.ώ. τα όρια ταχύτητας στον αστικό ιστό, κάτι που ανοίγει τον δρόμο και στα οχήματα μικροκινητικότητας (ηλεκτρικά πατίνια, ποδήλατα κ.ά.), θεσπίζει αυστηρότατες ποινές για τη μη τήρηση των ορίων ταχύτητας, τη μη χρήση κράνους (κάτι που αφορά και τα οχήματα μικροκινητικότητας), την παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και την αντικανονική προσπέραση, αλλά και ρυθμίζει την κίνηση στους δρόμους με τρόπο διαφορετικό από αυτόν που ξέραμε. Επιτρέπει, για πρώτη φορά, τη διήθηση -δηλαδή τους ελιγμούς- των δίτροχων ανάμεσα στα αυτοκίνητα στην κίνηση, αλλά και τους δίνει την προτεραιότητα να βγαίνουν μπροστά στο φανάρι.
Προτεραιότητα στα δίκυκλα
Ο νέος ΚΟΚ δίνει μεγάλο βάρος στα δίκυκλα, τα οποία έχουν χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και αποφορτίζουν τον κυκλοφοριακό φόρτο, αλλά και επειδή πρωταγωνιστούν στα τροχαία. Ετσι, θεσπίζεται νέα προτεραιότητα στα φανάρια, καθώς επιτρέπεται στα δίκυκλα να περνούν μπροστά από τα αυτοκίνητα για να περιμένουν το πράσινο (για λόγους ασφαλείας, αλλά και διευκόλυνσης της κίνησης), ενώ επιτρέπεται υπό όρους η διήθηση.
Τα δίκυκλα θα μπορούν πλέον νόμιμα να κάνουν ελιγμούς ανάμεσα στα αυτοκίνητα όταν αυτά είναι σταματημένα, υπό τον όρο όμως ότι δεν θα παραβιάζουν το όριο ταχύτητας. Ο λόγος είναι ότι εάν κάποια μοτοσικλέτα κινείται με 25 χ.α.ώ. ανάμεσα στα σταματημένα στην κίνηση αυτοκίνητα, μπορεί να αποφύγει ένα τροχαίο, κάτι που μπορεί να εξελιχθεί σε περιστατικό με βαρύ τραυματισμό εάν η ταχύτητά του είναι 50, 60, ή 80 χ.α.ώ. Με τον νέο ΚΟΚ αλλάζει και ο τρόπος στάθμευσης των μοτοσικλετών, καθώς πλέον θα επιτρέπεται να σταθμεύουν μόνο κάθετα στο οδόστρωμα (σε αντίθεση με σήμερα, που επιτρέπεται να παρκάρουν παράλληλα με το πεζοδρόμιο), ώστε να εξοικονομούνται θέσεις στάθμευσης για αυτοκίνητα.
Αυτό που αλλάζει είναι και οι ποινές για τη μη χρήση κράνους, οι οποίες αυστηροποιούνται καθώς σε περίπτωση υποτροπής θα υπάρχει ο κίνδυνος αφαίρεσης της άδειας οδήγησης έως και 5 χρόνια, ενώ υπό εξέταση είναι να θεσπιστεί η επιβολή προστίμου γι’ αυτό το παράπτωμα.
Τα παραπάνω θα ισχύουν για όλα τα δίκυκλα. Με δεδομένο ότι η αναπροσαρμογή των ορίων ταχύτητας στον αστικό ιστό ουσιαστικά βάζει ηλεκτρικά πατίνια και ποδήλατα στο οδόστρωμα, αλλά και ότι οι ποινές προσωποποιούνται (δηλαδή θα τιμωρείται ο οδηγός και όχι το όχημα), είναι σαφές ότι γίνεται ένα πρώτο βήμα ώστε και οι κάτοχοι οχημάτων μικροκινητικότητας να φορούν κράνος, να μην παραβιάζουν τους φωτεινούς σηματοδότες και, φυσικά, να μην υπερβαίνουν τα όρια ταχύτητας.
Νέα όρια ταχύτητας
Εάν το κατέβασμα των ορίων ταχύτητας στον αστικό ιστό από τα 50 στα 30 χ.α.ώ. (και 20 χ.α.ώ. έξω από σχολεία) είναι ένα μέτρο που θα φανεί στην πορεία εάν μπορεί να εφαρμοστεί ή θα προκαλέσει κυκλοφοριακή συμφόρηση, υπάρχει μια σειρά από αλλαγές που έρχονται και θα εφαρμοστούν από την πρώτη μέρα. Πλέον, οι παραβάσεις θα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με την επικινδυνότητά τους και οι ποινές θα είναι αυστηρότατες σε περίπτωση υποτροπής, οδηγώντας σε αφαίρεση της άδειας οδήγησης για πέντε χρόνια σε περίπτωση που θα επαναλαμβάνονται οι ίδιες επικίνδυνες παραβάσεις, ή θα συμπληρώνονται 25 πόντοι στο point system, ποινές φυλάκισης έως 5 χρόνια και πρόστιμα έως και 10.000 ευρώ.
Επιπλέον, για πρώτη φορά αποσυνδέεται η εφαρμογή της ποινής στο αυτοκίνητο. Παύει δηλαδή η αφαίρεση της άδειας και των πινακίδων κυκλοφορίας (ιδίως εάν πρόκειται για το μοναδικό αυτοκίνητο της οικογένειας) και η ποινή εφαρμόζεται στον οδηγό. Σε περιπτώσεις που δεν θα είναι σαφής ο παραβάτης (π.χ. σε κλήση από κάμερες), η ποινή θα επιβάλλεται στον ιδιοκτήτη του οχήματος.
Οι κατηγορίες παραβάσεων θα είναι:
■ Ε1: Οι παραβάσεις, χαμηλής επικινδυνότητας, για τις οποίες θα προβλέπεται πρόστιμο 30 ευρώ και αφαίρεση της άδειας οδήγησης έως και 10 ημέρες. Τέτοιες παραβάσεις μπορούν να είναι τυπικές, όπως η έλλειψη των εγγράφων που υποχρεούται να φέρει μαζί του ο οδηγός, ή η αντικανονική στάθμευση.
■ Ε2: Οι παραβάσεις μεσαίας επικινδυνότητας, για τις οποίες το πρόστιμο θα ανέρχεται σε 150 ευρώ, και θα αφαιρείται η άδεια οδήγησης για 20 ημέρες.
■ Ε3: Στις υψηλής επικινδυνότητας παραβάσεις και την αντικοινωνική οδήγηση, οι ποινές θα είναι αυστηρότατες. Σύμφωνα με το Αρθρο 290Α παρ.1 του Ποινικού Κώδικα όπως τροποποιήθηκε με τον Νόμο 5090/2024, η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, η επικίνδυνη οδήγηση, η υπερβολική ταχύτητα, η κίνηση στη ΛΕΑ και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ θα τιμωρούνται ποινικά, με τις ποινές να είναι ιδιαίτερα αυστηρές, έχοντας κακουργηματικό χαρακτήρα. Πρόκειται για παραβάσεις όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η παραβίαση του STOP και του ερυθρού σηματοδότη, «των παραβάσεων που συνδέονται με την επίδειξη ικανότητας, εντυπωσιασμού, ανταγωνισμού ή την τέλεση αυτοσχέδιων αγώνων, καθώς και των παραβάσεων των διατάξεων με τις οποίες ορίζεται ο τρόπος προσπέρασης οχημάτων».
Σε αυτές, εάν ο οδηγός υποτροπιάσει, οι ποινές θα πολλαπλασιάζονται, ενώ εάν υποτροπιάσει για τρίτη φορά σε διάστημα πέντε ετών, τότε η άδεια οδήγησης αφαιρείται για πέντε έτη και ο παραβάτης υποχρεούται σε εκπαίδευση και εξέταση για την επαναχορήγησή της.
Στις αντικοινωνικές παραβάσεις για τις οποίες θα προβλέπονται οι πολύ αυστηρές ποινές, προστίθενται και η κίνηση στη ΛΕΑ, αλλά και η στάθμευση σε θέση ΑΜΕΑ ή σε ράμπα ΑΜΕΑ. Για τις παραβάσεις αυτές υπάρχει πρόβλεψη στον Ποινικό Κώδικα για ποινές κακουργηματικού χαρακτήρα. Προβλέπεται, λοιπόν, φυλάκιση έως 3 έτη αν προκύπτει κίνδυνος σε ξένα πράγματα, φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους αν προκύπτει κίνδυνος για άνθρωπο, κάθειρξη έως 10 έτη για βαριά σωματική βλάβη ή σημαντική βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών για θάνατο ανθρώπου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.
Η φράση «έχω έναν γνωστό που μπορεί να μου σβήσει την κλήση» θα πρέπει να ξεχαστεί πια. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, καθώς προωθείται η ενοποίηση των μητρώων καταγραφής των ποινών του ΚΟΚ που διαθέτουν τα συναρμόδια υπουργεία Μεταφορών και Προστασίας του Πολίτη, οι κλήσεις θα καταχωρίζονται απευθείας σε νέα διαδικτυακή πλατφόρμα.
Ο παραβάτης θα ενημερώνεται γι’ αυτήν άμεσα, ακόμα και αν δεν είναι παρών, καθώς θα τη λαμβάνει αμέσως στο κινητό του τηλέφωνο με SMS, χωρίς να προλαβαίνει κάποιος να μεσολαβήσει για το σβήσιμό της. Κάτι τέτοιο θα είναι και πρακτικά αδύνατο, καθώς οι αστυνομικοί της Τροχαίας θα είναι εφοδιασμένοι με ειδικές συσκευές (τάμπλετ ή κινητά τηλέφωνα), από τις οποίες θα αναρτούν σε real time στο online σύστημα τις παραβάσεις, αλλά και τους αντίστοιχους πόντους ποινής που τις συνοδεύουν στο point system.
Με αυτό τον τρόπο η παράβαση θα κλειδώνει την ώρα που θα βεβαιώνεται από τα όργανα της Τροχαίας. Οι παραβάτες θα έχουν χρονικό διάστημα 7-10 ημερών ώστε να καταθέτουν τις ενστάσεις τους και εφόσον αυτές κρίνονται βάσιμες, θα διαγράφονται οι παραβάσεις και τα πρόστιμα. Ειδάλλως, το πρόστιμο θα αναρτάται απευθείας στον λογαριασμό TAXISnet του παραβάτη οδηγού και εάν αυτός δεν το εξοφλεί εμπρόθεσμα, τότε θα αποτελεί βεβαιωμένη οφειλή προς το Δημόσιο.
Μια νέα πρόβλεψη στον ΚΟΚ είναι ότι ο παραβάτης οδηγός που θα του αφαιρείται το δίπλωμα δεν θα έχει τη δυνατότητα να το πάρει πίσω εάν δεν πληρώσει -ή δεν διακανονίσει- την οφειλή του.
Πόσιμα και φαγώσιμα
Με τους μισούς Ελληνες να είναι… εθισμένοι στον καφέ, η διαπίστωση ότι απαγορεύεται κάποιος να πίνει το ρόφημα και να οδηγεί ταυτόχρονα προκάλεσε αίσθηση. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι η διάταξη προϋπήρχε και αφορά όλα τα πόσιμα και φαγώσιμα. Οπως εξηγούν στελέχη της Τροχαίας, ο ΚΟΚ προβλέπει ότι τα χέρια και τα πόδια του οδηγού θα πρέπει να είναι ελεύθερα για την οδήγηση. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν επιτρέπεται κάποιος να οδηγεί και ταυτόχρονα να τρώει, να πίνει ή να καπνίζει, αλλά και -σε ό,τι αφορά τα πόδια- να οδηγεί με σαγιονάρες (υπάρχει κίνδυνος να μπλεχτούν με τα πεντάλ). Αυτός, επιπλέον, είναι και ο λόγος που επιτρέπεται (με μέτρο) η συνομιλία στο κινητό τηλέφωνο με συσκευή bluetooth, αλλά όχι με ενσύρματα ακουστικά που μπορεί να μπλεχτούν στα χέρια. Παρ’ όλα αυτά, ο ΚΟΚ προβλέπει ότι ο οδηγός υποχρεούται, ειδικά σε ταξίδια, να είναι εφοδιασμένος στο αυτοκίνητό του με νερό και ξηρά τροφή για την περίπτωση αποκλεισμού.
Εάν αυτό σας φαίνεται περίεργο, τότε θα βρείτε ακόμα πιο περίεργο το γεγονός ότι ο ΚΟΚ προβλέπει λεπτομέρειες από το… μέλλον, αλλά και από το παρελθόν μας. Από τη μία, διάταξή του απαγορεύει την κίνηση αυτοκινήτου χωρίς… οδηγό, προβλέποντας πρόστιμο 50 ευρώ στον ιδιοκτήτη και αφαίρεση της άδειας κυκλοφορίας. Και αν αυτό αφορά τους ιδιοκτήτες οχημάτων που είναι εφοδιασμένα με συστήματα αυτόνομης οδήγησης, υπάρχει και διάταξη η οποία υπαγορεύει τη χρήση ειδικών φανών (φώτα) στα κοπάδια ζώων τα οποία κινούνται στο οδόστρωμα τη νύχτα.
Υπάρχουν, επιπλέον, κάποιες διατάξεις οι οποίες είναι ο ορισμός της ασάφειας. Για παράδειγμα, ορίζει ότι δεν επιτρέπεται η οδήγηση εάν ο οδηγός βρίσκεται σε «κακή ψυχολογική κατάσταση ή είναι κουρασμένος» ή όταν δεν έχει «γνώση ή επιδεξιότητα». Αυτά, βέβαια, εναπόκεινται στα πληρώματα της Τροχαίας να τα διαπιστώσουν, το ερώτημα ωστόσο είναι πώς θα μπορέσουν να αποδείξουν ότι κάποιος βρίσκεται σε κακή ψυχολογική κατάσταση.
Ποινές και για πεζούς
Προβλέψεις στον ΚΟΚ υπάρχουν και για τη συμπεριφορά στους δρόμους, τους επιβάτες αυτοκινήτων, αλλά και τους πεζούς. Η διάταξη που προβλέπει διοικητική ποινή για… τη μούντζα από οδηγό σε άλλο οδηγό ή πεζό είναι γνωστή, όμως αυτό που δεν είναι γνωστό είναι ότι προβλέπεται πρόστιμο για τους επιβάτες αυτοκινήτων που ανοίγουν τις πόρτες χωρίς προσοχή με κίνδυνο να προκαλέσουν ατύχημα. Ή ότι προβλέπεται ποινή για τους πεζούς που διασχίζουν πολύ αργά τις διαβάσεις, καθυστερώντας την κυκλοφορία, ή στέκονται σε αυτές (ή στο οδόστρωμα) παρεμποδίζοντας την κυκλοφορία των οχημάτων.
Βασίλης Οικονόμου (υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών): «Εμφαση στις αντικοινωνικές συμπεριφορές»
«Η κυβέρνηση το επόμενο διάστημα θα φέρει στη Βουλή τον νέο ΚΟΚ, ο οποίος με τρόπο σαφή προς όλους θα καταγράφει τις διατάξεις που καθορίζουν το πλαίσιο της οδήγησης και της συμπεριφοράς οδηγών και πεζών. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έχουμε ομαδοποιήσει τις ποινές, οι οποίες είναι υψηλής, μεσαίας και χαμηλής βαρύτητας, δίνουμε έμφαση στις αντικοινωνικές συμπεριφορές, όπως και στον υποτροπιασμό των παραβατών. Μας ενδιαφέρει πολύ ο Κώδικας να βοηθήσει στην καλύτερη οδική συμπεριφορά και στην οδική ασφάλεια γενικότερα. Με αυτό τον τρόπο, λοιπόν, θα είναι ένας κώδικας ο οποίος θα είναι εύκολα κατανοητός, θα δώσουμε έμφαση στην προστασία του μοτοσικλετιστή, άρα η χρήση του κράνους για εμάς είναι αδιαπραγμάτευτη, και οι ποινές θα είναι ανάλογες ώστε να είναι κατανοητό ότι δεν μπορεί να υπάρχει χρήση δικύκλου χωρίς κράνος.
Θέλουμε, υπακούοντας τους γενικότερους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και πολιτική, να επιτύχουμε άμεσα και ορατά αποτελέσματα στη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, των νεκρών και των τραυματιών. Η μείωση της ταχύτητας είναι ένα στοιχείο το οποίο θα το εισαγάγουμε μέσα στον οικιστικό ιστό από 50 σε 30 χιλιόμετρα ανά ώρα, θα δώσουμε έμφαση και προτεραιότητα στη διαμόρφωση των δρόμων και οδών ώστε να βοηθήσουν στη μείωση της ταχύτητας και αυτό το οποίο μας ενδιαφέρει είναι η μικροκινητικότητα – το στοιχείο της βιώσιμης αστικής κινητικότητας να είναι με ασφάλεια, με κανόνες που πρέπει να τηρούνται απαραίτητα. Και βέβαια θα αποσυνδεθεί η τιμωρία του οδηγού από το αυτοκίνητο».
