Ανακοίνωση της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών:
Σέ κλῖμα βαθειᾶς συγκίνησης, τιμήθηκε στήν Ἀποστολική πόλη τῶν Πατρῶν, ἡ μνήμη τῶν Ἁγίων τῆς Μικρασίας, Κληρικῶν καί Λαϊκῶν, μέ πρῶτον τόν Ἃγιο Ἐθνοϊερομάρτυρα Χρυσόστομο, Μητροπολίτη Σμύρνης.
Ἐπίσης ἐτελέσθησαν τά ἱερά μνημόσυνα τῶν φρικτῷ θανάτῳ τελειωθέντων Ἑλλήνων τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς, ἀπό τίς ὀρδές τῶν βαρβάρων Τούρκων, τοῦ Νουρεντίν Πασᾶ καί τῶν Τσετῶν, πού ἐφόνευσαν, κατέστρεψαν, παρέδωσαν στό πῦρ καί ἀφάνησαν πολιτισμό αἰώνων.
Τῆς Θείας Λειτουργίας καί τῶν ἱερῶν Μνημοσύνων πού ἐτελέσθησαν στόν Ἱερό Ναό τῆς Ἁγίας Μεγαλομάρτυρος Φωτεινῆς, στά Προσφυγικά τῶν Πατρῶν, προέστη ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρῶν κ.κ. Χρυσόστομος, ὁ ὁποῖος μέ ἓνα λόγο συγκλονιστικό καί συγκινητικό, ἀνεφέρθη στήν Μικρασιατική καταστροφή, στήν μεγαλύτερη συμφορά γιά τό Γένος μας μετά τήν ἃλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τό 1453.
Μέσα ἀπό ἱστορικές μαρτυρίες, ὁ Μητροπολίτης παρουσίασε τά γεγονότα, τά μαρτύρια, Κληρικῶν καί Λαϊκῶν, τήν ὀδύνη, τήν καταστροφή, τίς δηώσεις καί τούς βιασμούς, τήν μανία καί βαρβαρότητα τῶν Τούρκων, ἀπέναντι στά ἱερά καί τά ὃσια τοῦ Γένους μας, στήν ἱστορία μας, στίς προγονικές μας ἑστίες. Μίλησε γιά τήν φρίκη τοῦ Μαρτυρίου τοῦ Ἁγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης καί τῶν ἂλλων Ἱεραρχῶν καί λοιπῶν Κληρικῶν καί γιά τίς ταλαιπωρίες τῶν, σχεδόν 2.000.000 προσφύγων, πού ἒφθασαν ἐξουθενωμένοι στήν Μητροπολιτική Ἑλλάδα.
Ἰδιαιτέρως ἀνεφέρθη στούς Πρόσφυγες πού ἒφθασαν στήν Πάτρα, περίπου 7.000, σέ μιά πόλη τότε τῶν 50.000 κατοίκων. Στίς δυσκολίες, στή φτώχεια, στήν ἀνέχεια, στίς ἀρρώστιες, στό θανατικό, στό κοινό φέρετρο πού μετέφεραν τούς κεκοιμημένους, στήν ἀνέγερση τοῦ περικαλλοῦς Ναοῦ τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς, στόν ἀγῶνα τους γιά ἐπιβίωση καί στήν βαθειά τους πίστη στό Θεό.
Συγκίνησε ὁ Ἱεράρχης, ὃταν ἀναφέρθηκε στόν πρόσφυγα Ἱερέα τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς τῆς Σμύρνης, π. Κωνσταντῖνο Ἀλεξίου, πού μετέφερε στήν Πάτρα τόν Σταυρό εὐλογίας, τοῦ Ἐθνοϊερομάρτυρος Χρυσοστόμου, μέ τόν ὁποῖο εὐλογεῖ ὁ Μητροπολίτης Πατρῶν, ὃταν λειτουργῇ στόν Ναό τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς τῶν Πατρῶν. Ἐπίσης ἐμνήσθη καί τοῦ Διακόνου Βασιλείου Μασσέλου, χειροτονημένοι καί οἱ δύο ἀπό τόν Ἃγιο Χρυσόστομο Σμύρνης, πού ἒφθασε ὡς πρόσφυγας στήν Πάτρα καί ἀργότερα χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος.
Ἐνεθυμήθη καί ἐμνημόνευσε τήν ἀοίδιμη Φιλιώ Μανάρα, πού ἒφθασε κατατρεγμένη προσφυγοπούλα στήν Πάτρα, κρατώντας στόν κόρφο της, τήν Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Σμυρνιᾶς, ὃπως τήν λένε οἱ Πατρινοί, τήν ὁποία ἒσωσε, πέφτοντας μέσα στήν φλεγόμενη Ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς στήν αἱματοποτισμένη Σμύρνη. Ἡ Εἰκόνα φυλάσσεται ἐντός τοῦ Ἁγίου Βήματος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς, Πατρῶν.
Ἰδιαιτέραν μνείαν ἒκαμε στήν μεγάλη μορφή τοῦ Ὁσίου καί Θεοφόρου Πατρός ἡμῶν, Γερβασίου, τοῦ ἐν Πάτραις, ἐσχάτως καταταγέντος εἰς τάς δέλτους τῶν Ἁγίων, ὁ ὁποῖος ἐστάθη ὁ στοργικός πατέρας καί προστάτης τῶν Προσφύγων, ἀλλά καί γενικώτερα στήν ὃλη προσφορά τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως τῶν Πατρῶν, τότε, πού ἒδωσε στέγη καί γῆ (ἐκτάσεις τῆς Μονῆς Γηροκομείου) γιά νά ζήσουν οἱ Πρόσφυγες.
Συγκλόνισε ἡ ἀληθινή ἱστορία μέ τόν πρόσφυγα παπποῦ, πού πρίν ξεψυχήσει, ἒδωσε τό βαρύ κλειδί τῆς πόρτας τοῦ σπιτιοῦ του στή Σμύρνη, λέγοντας στά παιδιά του, νά τό φυλάξουν σάν πολύτιμο θησαυρό, ὣστε ὃταν ἒλθῃ ἡ ὧρα νά ξεκλειδώσουν τήν πόρτα τῆς πατρογονικῆς Ἑστίας στήν ἀλησμόνητη Πατρίδα τους.
Ὁ Σεβασμιώτατος, ἒδωσε βαθειά ἒμφαση στό γεγονός, λέγοντας, ὃτι πρέπει νά κρατήσωμε γερά τά βαρειά χρυσά καί ἀσημένια τῆς ἂσβεστης μνήμης κλειδιά, νά μή λησμονοῦμε ποτέ, ὃτι ἐκεῖ στήν καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολή, παντοῦ ἀκοῦς φωνές Ἑλλήνων, πατήματα Ρωμηῶν. Ἐκεῖ καίει ἂσβεστο τῆς πίστεως τό καντήλι, γιατί τό κρατᾶνε ἐκεῖνοι πού ἒσπειραν μέ τά ἱερά κόκκαλά τους τήν ἁγιασμένη γῆ καί τήν πότισαν μέ τό ἃγιό τους αἷμα.
Τέλος, ἒκανε λόγο γιά τήν προσπάθεια πού κατεβλήθη τά τελευταῖα χρόνια καί καταβάλλεται, νά παραχαραχθῇ ἡ ἱστορία μας καί νά ἀλλοιωθοῦν τά γεγονότα, ἐνῶ οἱ γείτονές μας, ἑτοιμάζουν βιβλία καί ντοκυμαντέρ, γιά νά διαστρεβλώσουν τήν ἀλήθεια, γράφοντάς την κατά τόν δικό τους ψευδέστατο τρόπο.
Νά ἀναλάβωμε τίς εὐθύνες μας, εἶπε ὁ Ἱεράρχης, ἒναντι τοῦ παρελθόντος, τοῦ παρόντος καί τοῦ μέλλοντος.
Μετά τήν Θεία Λειτουργία, ἐσχηματίσθη λιτανευτική πομπή μέ τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Σμυρνιᾶς καί ἐκείνη τῶν Ἁγίων τῆς Μικρασίας, ἡ ὁποία ἒφθασε στήν Πλατεία Ἐλευθερίας, ὃπου ἀνεπέμφθη δέησις ἐνώπιον τοῦ ἀνδριάντος τοῦ Ἁγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης καί κατετέθησαν στέφανοι, ἀπό τόν Μητροπολίτη καί τούς Πολιτικούς καί Στρατιωτικούς Ἂρχοντας καί τούς ἂλλους Ἐκπροσώπους Ἀρχῶν καί Φορέων.
Τόσον στήν Θεία Λειτουργία, ὃσον καί στήν Λιτανεία, συμμετεῖχαν τμήματα μέ παραδοσιακές στολές ἀπό τούς Προσφυγικούς καί ἂλλους Συλλόγους τῆς Πάτρας.
Τήν πομπή συνόδευσε ἡ μπάντα τοῦ Δήμου Πατρέων, ἐνῶ τιμές ἀπέδωσε τμῆμα στρατιωτῶν ἀπό τό ΚΕΤΧ Πατρῶν.
