Μεγάλη αλυσίδα σούπερ μάρκετ διαθέτει αφρόλουτρο στην τιμή των 3,56 ευρώ, διαφημίζοντας μείωση τιμής 45% από την αρχική τιμή (6,47 ευρώ). Ωστόσο, η ίδια αλυσίδα διέθετε το ίδιο προϊόν την προηγούμενη εβδομάδα προς 3,24 ευρώ. Είναι η πρακτική αυτή νόμιμη;
Σίγουρα όχι, με βάση τον νόμο 2251/1994 περί προστασίας καταναλωτή, όπως αυτός έχει τροποποιηθεί, ενσωματώνοντας την κοινοτική νομοθεσία για το πώς ανακοινώνεται η μείωση τιμής. Κι αυτό διότι, βάσει του νόμου, κατά την ανακοίνωση μείωσης τιμής είναι υποχρεωτικό να αναγράφεται ρητώς η προγενέστερη τιμή/τιμή αναφοράς, βάσει της οποίας εφαρμόζεται η έκπτωση. Η τιμή αναφοράς είναι η χαμηλότερη τιμή που εφάρμοσε ο έμπορος κατά την περίοδο των 30 ημερών πριν από την εφαρμογή της μείωσης της τιμής. Δεδομένου ότι στο μεσοδιάστημα το ίδιο προϊόν πωλείτο προς 3,24 ευρώ, δεν έχει δικαίωμα να ανακοινώνει μείωση τιμής σε σχέση με τα 6,47 ευρώ.
Σε μια άλλη αλυσίδα διατίθεται συσκευασία με 6 μπίρες, με τη συσκευασία να αναφέρει «5+1 δώρο» στην τιμή των 5,70 ευρώ, ενώ κανονικά η κάθε μπίρα μόνη της πωλείται προς 1,05 ευρώ. Αν και υπάρχει όφελος για τον καταναλωτή 0,60 ευρώ, ο παραπάνω ισχυρισμός είναι παραπλανητικός, καθώς στην πραγματικότητα, εάν ήταν δώρο η έκτη μπίρα, θα έπρεπε η πολυσυσκευασία να πωλείται 5,25 ευρώ.
Πρόκειται για μερικά από τα τεχνάσματα στην παρουσίαση των προσφορών που χρησιμοποιούνται ακόμη στον κλάδο των σούπερ μάρκετ, έχοντας ως συνέπεια, όπως επισήμανε χαρακτηριστικά μιλώντας στην «Καθημερινή» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Ανάπτυξης, «οι προσφορές να λειτουργούν σαν κυλιόμενος διάδρομος ανατιμήσεων».
Αν και μετά την επιβολή του μέτρου για τη μείωση των παροχών των προμηθευτών προς τους λιανεμπόρους και τη μετατόπιση του οφέλους στην τιμή τιμοκαταλόγου –έτσι ώστε να προκύψουν μειώσεις και στην τελική τιμή στο ράφι, μέτρο που εφαρμόστηκε από την άνοιξη– επήλθε μερικός εξορθολογισμός στο άναρχο πεδίο των προωθητικών ενεργειών, τα φαινόμενα πλασματικών προσφορών που συνιστούν παραπλανητικές πρακτικές δεν έχουν εκλείψει. Κι αυτό διότι, αν και ισχύει η προαναφερθείσα νομοθεσία αλλά και ο «Κώδικας δεοντολογίας για ανακοινώσεις μείωσης της τιμής (ιδίως σε προσφορές/εκπτώσεις/προωθητικές ενέργειες)» –η τελευταία τροποποίησή του έγινε στις 3 Σεπτεμβρίου 2024–, για την ώρα εφαρμόζονται στο υπόλοιπο λιανεμπόριο και όχι στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων. Αιτία, σύμφωνα με τις εμπλεκόμενες πλευρές, είναι η πολυπλοκότητα που διέπει τον καθορισμό των τιμών στα σούπερ μάρκετ, τόσο λόγω των χιλιάδων κωδικών που αυτά διαθέτουν, όσο και λόγω του γεγονότος ότι οι προσφορές αποτελούν μέρος των εμπορικών συμφωνιών με τους προμηθευτές.
Σύμφωνα, πάντως, με πληροφορίες της «Καθημερινής», μέσα στο πρώτο δίμηνο του 2025 θα υπάρξουν προς αυτή την κατεύθυνση οι απαιτούμενες αλλαγές και σε αυτόν τον κλάδο, έτσι ώστε να καταπολεμηθούν οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, ειδικά όσον αφορά το πεδίο των προσφορών και εκπτώσεων.
Οι αλλαγές, οι οποίες θα υπάρχουν και στη σήμανση, και στον τρόπο παρουσίασης των προϊόντων μέσα στο κατάστημα, αλλά και στις σχέσεις μεταξύ προμηθευτών και λιανεμπόρων, θα επικεντρωθούν στο εάν εφαρμόζεται σωστά η νομοθεσία περί ανακοίνωσης μείωσης τιμής, στις προσφορές «1+1 δώρο», ενώ αποσαφήνιση του πλαισίου αναμένεται να υπάρξει και όσον αφορά τα προγράμματα επιβράβευσης. Μάλιστα, για το αντικείμενο αυτό έχουν συσταθεί ειδικές ομάδες εργασίας από στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης με τη συμμετοχή και εκπροσώπων των αλυσίδων σούπερ μάρκετ. Οι τελευταίοι, πάντως, ζητούν να υπάρξει μεταβατική περίοδος για τα αποθέματα προϊόντων σε προσφορά που θα βρίσκονται στις αποθήκες όταν τεθούν σε εφαρμογή οι νέοι κανόνες για τις προωθητικές ενέργειες.
Κανόνες αναμένεται να μπουν και στα προγράμματα επιβράβευσης πελατών, προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα παραπλανητικών εκπτώσεων που υποκρύπτονται πίσω από φαινομενικά εξατομικευμένες προσφορές. Ετσι, για παράδειγμα, εάν μια αλυσίδα διαφημίζει ότι μια μέρα διαθέτει όλα τα κατεψυγμένα λαχανικά με έκπτωση 20% σε όσους πελάτες έχουν κάρτα πιστότητας (είναι δηλαδή μέλη του προγράμματος επιβράβευσης), τότε αυτό δεν συνιστά προσωπική έκπτωση –που εν προκειμένω δεν θα ενέπιπτε στη νομοθεσία περί ανακοινώσεων μείωσης τιμής– αλλά γενική, ειδικά εάν πολλοί καταναλωτές διαθέτουν κάρτα ή είναι εύκολο να την αποκτήσουν εκείνη τη στιγμή στο κατάστημα.
Τα τρόφιμα
Το υπουργείο Ανάπτυξης δημοσιοποίησε χθες τον κατάλογο των προϊόντων και των προμηθευτριών εταιρειών που συμμετέχουν στο πρώτο κύμα της πρωτοβουλίας για μείωση τιμών. Σε σύνολο 123 κωδικών, τρόφιμα είναι 51 κωδικοί, δηλαδή το 41% περίπου, με τα περισσότερα, μάλιστα, να είναι προϊόντα πολυεθνικών. Στα επόμενα κύματα, πάντως, αναμένεται να είναι μεγαλύτερη η συμμετοχή των τροφίμων. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι η δημοσιοποίηση των εταιρειών και των κωδικών θα προτρέψει και άλλους να συμμετάσχουν, καθώς λειτουργεί ως έμμεση διαφήμιση.
