Ρωσικά έγγραφα που έχει στην κατοχή της η Washington Post αποκαλύπτουν την ύπαρξη ενός εκτεταμένου δικτύου παραγωγής «deepfakes» και διακίνησης ψευδών ειδήσεων από τη Ρωσία, με στόχο την προεκλογική εκστρατεία της Κάμαλα Χάρις. Στο επίκεντρο του δικτύου βρίσκεται ένας πρώην βοηθός σερίφη της κομητείας Παλμ Μπιτς, ο John Mark Dougan, ο οποίος διέφυγε στη Μόσχα και έγινε ένας από τους πιο παραγωγικούς προπαγανδιστές του Κρεμλίνου. Σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα, ο πρώην βοηθός συνεργάζεται άμεσα με τις ρωσικές στρατιωτικές μυστικές υπηρεσίες για την παραγωγή και διασπορά deepfakes.
Σύμφωνα με έγγραφα που εξασφάλισε η αμερικανική εφημερίδα από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Πληροφοριών, ο Dougan έχει συνεργαστεί με τη GRU (οι Ρωσικές Μυστικές Υπηρεσίες) για τη χρηματοδότηση και δημιουργία περιεχομένου που προορίζεται να διαδοθεί στο διαδίκτυο, με σκοπό να επηρεάσει την αμερικανική πολιτική σκηνή.
Ο Dougan, πρώην αστυνομικός των ΗΠΑ και νυν κάτοικος Μόσχας, από καιρό υποστήριζε ότι λειτουργεί ανεξάρτητα από τη ρωσική κυβέρνηση. Ωστόσο, τα έγγραφα αποκαλύπτουν ότι ο Dougan λαμβάνει άμεση χρηματοδότηση από έναν ανώτερο αξιωματικό της GRU, τον Yury Khoroshenky, γνωστό και με το ψευδώνυμο Yury Khoroshevsky. Ο αξιωματικός αυτός είναι υπεύθυνος για επιχειρήσεις κυβερνοπολέμου και πολιτικής παρέμβασης κατά της Δύσης, ενώ συμμετέχει στη μονάδα 29155 της GRU, η οποία ειδικεύεται σε σαμποτάζ και κυβερνοεπιθέσεις.
Σχέση με τη ρωσική GRU
Σύμφωνα με τα περισσότερα από 150 έγγραφα που ελέγχθηκαν από την Washington Post, οι πληρωμές από το GRU στον Dougan ξεκίνησαν το 2022, με στόχο την ενίσχυση της παραπληροφόρησης που διακινούσε μέσω ψεύτικων ειδησεογραφικών ιστοσελίδων, όπως το “DC Weekly“, το “Chicago Chronicle” και το “Atlanta Observer“. Αυτές οι ιστοσελίδες, οι οποίες φέρονται να έχουν δημιουργηθεί από τον Dougan, προωθούν ψεύτικα ειδησεογραφικά άρθρα και βίντεο που στοχεύουν τη Χάρις, ενώ ταυτόχρονα προωθούν τον αντίπαλο της, Ντόναλντ Τραμπ.
Από τον Σεπτέμβριο του 2023, το περιεχόμενο που δημιούργησε ο Dougan και η ομάδα του έχει προσελκύσει εκατομμύρια προβολές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με άρθρα και βίντεο να καταφέρνουν να φτάσουν σε περισσότερους από 64 εκατομμύρια χρήστες, σύμφωνα με αναλυτές από το NewsGuard, μια εταιρεία που παρακολουθεί την παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο.
Η δράση του Dougan
Ο John Mark Dougan είχε εργαστεί στην Αστυνομική Υπηρεσία της κομητείας Palm Beach μεταξύ 2005 και 2008, αλλά η καριέρα του εκεί δεν υπήρξε χωρίς προβλήματα. Υπήρξε στόχος 11 εσωτερικών υποθέσεων, ενώ το 2008 εγκατέλειψε την υπηρεσία μετά από κατηγορίες για χρήση βίας χωρίς αιτία. Ο Dougan είχε επίσης κατηγορηθεί για παρενόχληση κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του σε αστυνομικό τμήμα στο Μέιν, πριν μετακομίσει στη Ρωσία το 2016, όπου αναζήτησε πολιτικό άσυλο.
Μετά την αναχώρησή του από τις ΗΠΑ, ο Dougan δημιούργησε μια σειρά από ιστοσελίδες παραπληροφόρησης, όπως το PBSOTalk, το οποίο άρχισε ως πλατφόρμα για την καταγγελία φερόμενης διαφθοράς στην Αστυνομική Υπηρεσία της Palm Beach. Σύντομα όμως, το PBSOTalk άρχισε να δημοσιεύει θεωρίες συνωμοσίας και ψεύτικες ειδήσεις που απευθύνονταν κατά των Αμερικανών πολιτικών και της αμερικανικής κυβέρνησης.
Η νέα συνεργασία του Dougan με το ρωσικό GRU τον οδήγησε σε μια πιο επιθετική εκστρατεία παραπληροφόρησης, με στόχο να υπονομεύσει τις αμερικανικές εκλογές. Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα ήταν η διάδοση ενός ψεύτικου βίντεο που εμφάνιζε τον πρώην πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα να υπονοεί ότι οι Δημοκρατικοί είχαν διατάξει απόπειρα δολοφονίας κατά του Ντόναλντ Τραμπ. Το βίντεο αυτό δημιουργήθηκε με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης και αποτέλεσε μέρος μιας ευρύτερης καμπάνιας παραπληροφόρησης κατά της Καμάλα Χάρις και των Δημοκρατικών.
Σχέσεις με τη Μόσχα
Τα έγγραφα αποκαλύπτουν επίσης τη συνεργασία του Dougan με τον Valery Korovin, επικεφαλής του Κέντρου Γεωπολιτικής Ειδίκευσης στη Μόσχα. Ο Korovin είναι στενός συνεργάτης του Alexander Dugin, γνωστού ακροδεξιού θεωρητικού και υποστηρικτή της επέκτασης της Ρωσίας.
Ο Dugin, που έχει χαρακτηριστεί ως «το μυαλό του Πούτιν», προωθεί θεωρίες για την ανασύσταση της ρωσικής επιρροής σε παγκόσμιο επίπεδο και υποστηρίζει την κατάρρευση των δυτικών δημοκρατιών.
Ο Alexander Dugin
Ο Dougin δήλωσε: «Οποιαδήποτε υπόνοια σχετικά με την υποτιθέμενη σχέση μας με την GRU ή με οποιεσδήποτε προσπάθειες χειραγώγησης ξένων δημοσιογράφων ή επηρεασμού του πολιτικού τοπίου στις ΗΠΑ είναι εντελώς αδικαιολόγητη». Είπε ότι το Ευρασιατικό κίνημά του δεν συμμετέχει σε καμία επίσημη συνεργασία με ρωσικούς κυβερνητικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του υπουργείου Άμυνας.
Ο Korovin, σύμφωνα με τα έγγραφα, συνεργάζεται με το GRU και παρέχει χρηματοδότηση στον Dougan για τη δημιουργία περιεχομένου που στοχεύει τη δυτική κοινή γνώμη. Ο Dougan φέρεται να έχει δημιουργήσει και συντηρήσει δεκάδες ψεύτικες ειδησεογραφικές σελίδες, ενώ το νέο του εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης του επέτρεψε να παράγει και να διακινήσει μεγάλες ποσότητες περιεχομένου με αντιαμερικανικό προσανατολισμό.
Πιθανές επιπτώσεις στις αμερικανικές εκλογές
Η παραπληροφόρηση που δημιουργείται από τον Dougan και το GRU δεν περιορίζεται μόνο στην πολιτική σφαίρα. Εμπειρογνώμονες εκφράζουν ανησυχίες ότι αυτή η εκστρατεία παραπληροφόρησης θα μπορούσε να στραφεί και κατά της ακεραιότητας των αμερικανικών εκλογών. Ήδη, οι σελίδες που διαχειρίζεται ο Dougan προωθούν θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με την εκλογική διαδικασία, ενώ δεν αποκλείεται να δημιουργηθούν και deepfakes που αμφισβητούν την εγκυρότητα της ψηφοφορίας.
Αναλυτές της Microsoft και του NewsGuard έχουν καταγράψει την αυξημένη δραστηριότητα του Dougan κατά τους τελευταίους μήνες, με περιεχόμενο που απευθύνεται κυρίως σε συντηρητικούς ψηφοφόρους των ΗΠΑ. Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης για τη δημιουργία περιεχομένου έχει δώσει τη δυνατότητα στον Dougan να αυξήσει δραματικά την απήχηση του περιεχομένου του, φτάνοντας σε δεκάδες εκατομμύρια χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αντίδραση και μελλοντικά σχέδια
Ο ίδιος ο Dougan αρνείται τις κατηγορίες περί συνεργασίας με τη ρωσική κυβέρνηση, ισχυριζόμενος ότι λειτουργεί ανεξάρτητα και ότι οι σελίδες του χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από δικές του δραστηριότητες. Ωστόσο, οι πληρωμές από το GRU και η άμεση σύνδεση του με τον Korovin και τον Khoroshenky αφήνουν, όπως γράφει χαρακτηριστικά η Washington Post, ελάχιστα περιθώρια αμφισβήτησης σχετικά με τις σχέσεις του με το Κρεμλίνο.
«Θα σας πω υποθετικά, αν ήταν δικές μου ιστοσελίδες», είπε, «τότε απλώς καταπολεμώ τη φωτιά με τη φωτιά, επειδή η Δύση λέει ψέματα για όλα όσα συμβαίνουν. Λένε ψέματα για τα πάντα», ανέφερε σε επικοινωνία του με τη Washington Post.
Η δράση του Dougan δεν φαίνεται να περιορίζεται σύντομα. Με την υποστήριξη του GRU και τη χρήση προηγμένων τεχνολογιών, συνεχίζει να δημιουργεί περιεχόμενο που στοχεύει να υπονομεύσει τις δυτικές δημοκρατίές και να προωθήσει τα συμφέροντα της Ρωσίας στην παγκόσμια σκηνή.
Αναλυτές εκφράζουν φόβους ότι αυτή η εκστρατεία παραπληροφόρησης θα μπορούσε να κλιμακωθεί κατά τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2024, ενώ το Κρεμλίνο συνεχίζει να επιδιώκει την αποσταθεροποίηση της δυτικής πολιτικής.
